Kirish 1-bob. Narx iqtisodiy kategoriya sifatida

Hissa qo‘shish prinsipi
Har qanday qo‘shimcha elementlar va yaxshilanishlar, mulk obyekti qiymatining oshishi bunday elementlarni sotib olish va amalga oshirishga ketgan xarajatlardan yuqori bo‘lganda, o‘zini oqlagan bo‘ladi.
Muvozanatlashganlik prinsipi
Agar mulk obyekti ikki yoki undan ortiq tarkibiy elementlardan iborat bo‘lsa, bunday tarkibiy elementlar o‘zaro funksional bog‘liqlikda bo‘lishi va muvofiqlashgan bo‘lishi kerak.
Oshib boruvchi va kamayuvchi unum prinsipi
Kapital qo‘yilmalarning oshirib borilishi shunga mos ravishda mulkdan foydalanishdan unumning muayyan chegaragacha proporsional oshishiga olib keladi, shundan keyin mulkdan foydalanishdan unumning o‘sishi kapital qo‘yilmalarning oshishiga nisbatan kamayib boradi.
Ortiqcha mahsuldorlik prinsipi
Mulkka investitsiyalar bunday investitsiyalarga bog‘liq xarajatlar qoplangandan keyin daromad keltirishi kerak.
Mulk elementlari va ularga mulkiy huquqlarni taqsimlash (mulkiy huquqlarni maqbul taqsimlash) prinsipi
Mulkiy huquqlar mulk obyekti umumiy qiymatining eng yuqori darajasini ta’minlaydigan tarzda modifikatsiya qilinishi (birlashtirilishi, ajratilishi) kerak.


Baholashga yondashuvlar
Har qanday turdagi baholash obyekti qiymatini bozor qiymati sifatida ham, bozordan tashqari qiymatlar turlari sifatida ham aniqlash uchun baholovchi baholashga bitta yoki undan ortiq yondashuvlarni qo‘llashi kerak. Baholashga yondashuv deganda umume’tirof etilgan va keng tarqalgan tahliliy metodologiya tushuniladi.
Bozor qiymatini aniqlashda baholovchi almashtirish prinsipidan foydalangan holda, tegishli bozor ma’lumotlari asosida quyida keltirilgan yondashuvlardan biri yoki bir nechtasini qo‘llaydi.
Xarajat yondashuvi — baholash obyekti qiymatini baholashning baholash obyekti eskirishini hisobga olib uni tiklash yoki almashtirish uchun zarur xarajatlarni aniqlashga asoslangan usullari yig‘indisi. Ushbu mulkni o‘rnini bosish uchun asl mulkning nusxasi yoxud xuddi shunday foydalilikni ta’minlay oladigan boshqa mulkni yaratish mumkinligi nazarda tutiladi.