Kitab Avropa Qonşuluq və Tərəfdaşlıq Aləti Şərq Ölkələri Meşə Sektorunda Hüquq Tətbiqi və İdarəetmə Sisteminin Təkmilləşdirilməsi proqramının ikinci fazası
Yüklə 1,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qarağac ( Ulmus L.)
- Göyrüş ( Fraxinus L.)
- Qovaq ( Populus L.) və söyüd ( Salix L.)
- Fındıq ( Corylus avelana )
72 II FƏSİL MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI Yaz səpini zamanı cərgəarası 1520 sm, toxumlararası 68 sm məsafə saxlanılmaqla toxumlar 1sm dərinlikdə səpilir. Payızda isə toxumlararası məsafə 45 sm olmalıdır. Yayda cücərtilər sulanır və alaqlardan təmizlənir. Həmin ilin payızında cücərtilərin nisbətən iriləri daimi yerinə əkilir, kicik cücərtilər isə növbəti ilə qədər məktəb tingliyində saxlanılır. Cücərtilər arasında məsafə 510 sm, cərgəarası 3040 sm olmalıdır. Qarağac (Ulmus L.) sürətlə boyatan ağac növlərindən olub, torpağın münbitliyinə və rütubətliliyinə tələbkardır. Yayın sonunda qarağac toxumları yetişir. Bu dövrdə toplanan toxumlar dərhal sahəyə səpilir. Bu bitkilər 1520 illik yaş həddinə çatdıqda göbələk xəstəliklərinə qarşı həssas olur. Buna görə də daimi yerinə köçürüləndə birbirindən 20 m aralı, digər ağac cinsləri ilə qarışıq əkilməlidir. Bu üsulla xəstəliyin yetkin ağacların arasında yayılmasının qarşısını almaq olar. Qarağac toxumlar birbirindən 2030 sm aralı olmaqla 1 m uzunluqda şırımda 10050 ədəd olmaqla səpilir. Cücərtilər səpinin sıxlığından asılı olaraq inkişaf edir. Seyrək səpilmiş (35 sm məsafədə) toxumlardan nisbətən iri cücərtilər becərilir. 1 m şırımda 500 ədəd toxum səpildikdə cücərtilərin hündürlüyü payıza qədər nisbətən kiçik olur. Yalnız 2 ildən sonra bitkilkər tingliyə köçürülür. Səpindən əvvəl sahəyə mineral gübrələr verilir. Səpindən sonra sahədə rütubətin kifayət qədər olmasına diqqət yetirilir. Quraqlıq zamanı qarağac əkinləri polietilenlə və ya digər örtük materialı ilə örtülür. İlk cücərtilər əmələ gəldikdə örtüklər açılır. Qarağacın cücərtilərində yarpaqlar qarşılıqlı, yetkin fərdlərdə isə növbəli düzülüşdə olur. Həyatının birinci ilinin sonunda cücərtilərin hündürlüyü 1550 smə çatır. Tingliyə köçürülən bitkilər yazda cərgəarası 3040 sm, bitkiarası 710 sm olmaqla əkilir. İkinci ilin payızında tinglərin hündürlüyü artıq 1 mə qədər uzanır və güclü kök sistemi formalaşır. Göyrüş (Fraxinus L.) bitkisi də torpağın münbitliyinə qarşı tələbkardır. Bitkinin toxumları payızda səpilir. Səpindən əvvəl toxumlar stratifikasiya edilir. Göyrüşün toxumları payızın sonunda səpildikdə yalnız 2 ildən sonra cücərir. Buna görə də toxumların qanadcıqları saralan kimi toplanır. Kifayət qədər münbit torpaqda yaxşı qulluq şəraitində göyrüş toxmacarlarının hündürlüyü il ərzində 4050 smə çatır. Daha hündür boylu əkin materialı əldə etmək üçün birillik toxmacarlar tingliyə köçürülür. Göyrüş toxumları payızda səpilir. Eyni zamanda yazda meşə döşənəyinin üzərində cücərmiş toxumları toplayıb bitkilərin 73 MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI II FƏSİL artırılmasında istifadə etmək olar. Toxumlar cərgəarası 1525 sm, bitkiarası 715 sm olmaqla səpilir. Payızda səpilən toxumlar arasında 23 sm saxlamaqla daha sıx səpmək olar. Sıx bitmiş cücərtilər sonradan seyrəldilir. Səpin minimal dərinlikdə aparılır. Sadəcə olaraq toxumlar torpağın səthinə yüngülcə basdırılır ki, suvarma və yağış zamanı yuyulub aparılmasın. Toxumların qanadları torpağın səthində saxlanılır. Vegetasiya dövründə əkin sahəsi müntəzəm suvarılır. Qovaq (Populus L.) və söyüd (Salix L.) ağacları vegetativ üsulla qələm və kök pöhrələri vasitəsilə asanlıqla çoxaldılır. Bu bitkiləri toxumla artırmaq daha əlverişlidir. Toxumla artırılan bitkilər daha sağlam və dözümlü olsa da, bu üsuldan məktəb meşəçiliyində istifadə edilməsi çətindir. Qovaq və söyüd ağaclarının toxumları yazın sonu və yayın əvvəlində yetişir. Xırda toxumların uzaq məsafəyə yayılmasını təmin edən yüngül tükcüklər külək tərəfində asanlıqla aparılır. Toxumaların cücərmə qabiliyyəti bir neçə həftəyə qədər olub, vaxt ötdükcə itirilir. Buna görə də toxumlar toplanan kimi dərhal torpağa səpilir. Torpağın səthinə səpilmiş toxumların üzərinə su çilənir və üzərinə torpaq əlavə edilmir. Qovaq və söyüd bitkilərini qələm vasitəsilə də artırmaq mümkündür. Qələmlə artırılan bitkilərin hündürlüyü il ərzində 1 mə çatır. Yazda yarpaqlar inkişaf etməmiş qələmlər hazırlanır. İkiillik budaqlardan 1520 sm (bəzən 1012 sm) uzunluqda qələm kəsilir. Hər bir qələmin üzərində 23 ədəd gözcük saxlanılır. Qələmlərin kök atması üçün onları xüsusi məhlullarla (heteroauksin) işləmək olar. Yaxud da kəsilmiş qələmlər su ilə dolu ağzı bağlı şüşə qabda 812° C temperaturda soyuq yerdə saxlanılır, çünki aşağı temperaturda kök əmələ gəlmir. Qovaq və söyüd qələmləri cərgəarası 4060 sm, bitkiarası 710 sm olmaqla əkilir. Əkin dərinliyini təyin edərkən qələmin 23 tumurcuğu torpağın səthində qalmalıdır. Əkilmiş qələmlər 10 15 smə çatana qədər müntəzəm suvarılır. Sonradan yalnız quru havada suvarılma aparılır. Fındıq (Corylus avelana) bitkisi istiliyə, rütubətə və torpağın münbitliyinə tələbkardır. Buna görə də fındıq bitkisinin əkini üçün sahə müvafiq qaydada hazırlanmalıdır. Fındıq toxumları çox vaxt daimi yerinə birbaşa səpilir. Lakin tinglikdə də becərilə bilər. Əsasən toxumlar payızda səpilir. Erkən yazda meşədə cücərmiş fındıq toxumlarını toplamaq mümkündür və bu toxumlar dərhal sahəyə səpilməlidir. Səpin üçün növbəti yaza qədər toxumlar soyuq şəraitdə saxlanmalıdır. Otaq temperaturunda saxlanan toxumlar çətinliklə, bəzən də bir ildən sonra cücərir. Yüklə 1,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|