Китабханашцнаслыг
Yüklə 3,63 Kb. Pdf görüntüsü
|
görə əsas istiqamətləri konkretləşdirilir.Bu bölmənin əsas hesab edilən 2-ci, 3- cü maddələrində kitabxana işi haqqında əsasnamənin 4,5,10,14-cü maddələri nəzərə alınmışdır.Qeyd olunan maddələrdə o dövrdə kitabxana işinin təşkilati prinsipləri, kitabxana işinə rəhbərlik, vahid kitabxana sistemi, bu sistemin təşkili, inkişafı və fəaliyyətinin əsasları və s.təsbit olunur. 2,3-cü maddədə kitabxanaların biblioqrafik fəaliyyətlərində 4 istiqaməti fərqləndirilmişdir. Birinci istiqamət biblioqrafik işin planlaşdırılması ilə əlaqədardır.Burada göstərilir ki, planlaşdırmanın əsasında yerli şərait durmalıdır, yəni yerli istifadəçilərin ehtiyaclarına əsaslanılmalıdır. Biblioqrafik fəaliyyətin planlı inkişafı ölkəmizdə kitabxana işinin inkişafının əsas istiqamətlərinə də uyğun gəlməlidir.Keçmiş Dövlət Elmi- Texniki Məlumat sistemində kitabxanaların planı həmin komitənin tərəfindən müvafiq qaydada razılaşdırılırdı:Kitabxanaların biblioqrafik işlərinin uçotu Dövlət Statistika Komitəsinin uçot forması, dövlət standartları. İkinci istiqamət biblioqrafik işin mərkəzləşmiş qaydada idarə olunması ilə bağlı idi.Mərkəzləşdirilmiş idarəetmə və metodiki mərkəz rolunu oynayan kitabxanaları fəaliyyət sahələrinə görə konkretləşdirilməklə onların funksiyaları müəyyənləşdirilir. Kitabxanaların biblioqrafik fəaliyyətinə rəhbərliyi və idarələrarası əlaqələndirilməsinə Dövlət İdarələrarası Kitabxana Komissiyası nəzarət edirdi. Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycanda da mövcud olan İdarələrarası Kitabxana Komissiyası və onun nəzdində mövcud olan daimi biblioqrafiya bölməsi fəaliyyət göstərirdi. Əsasnamədə yerli mədəniyyət orqanlarının bilioqrafik fəaliyyətin vəziyyətinə görə müstəqilliklərilə bərabər məsuliyyətləri də artırılmışdır Metodiki mərkəz olan kitabxanaların biblioqrafik fəaliyyətə rəhbərlik sahəsində funksiyalarının genişlənməsi həmin kitabxanaların qarşısında duran vəzifələrin, onların iş formalarının dəyişdirilməsini nəzərdə tutur. Əsasnamənin IV əlavəsində metodiki mərkəz əhəmiyyətli kitabxanaların biblioqrafik işə rəhbərlik sahəsində funksiyalarının genişlənməsi həmin kitabxanaların qarşısında duran vəzifələrin, onların iş formalarının dəyişdirilməsini nəzərdə tutur.Məsələn, Respublika, diyar və vilayət universal elmi kitabxanaları yerlərdə biblioqrafik vəsaitlərin hazırlanması və biblioqrafik xidmət planlarının idarələrarası əlaqələndirilməsinə və yerinə yetirilməsinə nəzarət etməli, kitabxanaların biblioqrafik fəaliyyətlərinin əsas istiqamətləri üzrə ümumi və idarələrarası xarakterli proqnozlaşdırıcı, normativ və hüquqi sənədlərin hazırlanmasına nəzarət edir. Azərbaycanda biblioqrafik fəaliyyətin əsas mərkəzlərindən bəhs edilərkən biblioqrafiyanın dövrünə görə və sosial istiqamətinə görə fərqləndirilməsini nəzərə almaq lazımdır. Məlumdur ki, bu baxımdan biblioqrafiya ümumi və xüsusi sahələrə ayrılır.Beləliklə respublikamızda XX əsrin 80-90-cı ilərində 93 biblioqrafik fəaliyyətin formalaşmış təşkilati vəziyətini aşağıda qeyd olunduğu kimi təsəvvür etmək olar. Ümumi biblioqrafiyanın mühüm mərkəzləri silsiləsinə Respublika Dövlət Kitab Palatası, M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası, Naxçıvan MR Respublika Kitabxanasını daxil etmək olar. Bakı şəhər mərkəzi kitabxanası, Sabir adına Bakı şəhər kitabxanasını, Həmçinin Gəncə, Sumqayıt, Mingəçevir mərkəzi şəhər kitabxanaları da bu qəbildən olan kitabxanalardır.Ərazi əlamətinə görə Kitab Palatası və M.F.Axundov adına Azərbaycan Respublika Dövlət kitabxanası(İndi Milli ) respublika miqyaslı, başqa adları çəkilən kitabxanalar isə məhəlli səviyyəli altsistemlərdir. AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanası da ümumi mərkəzlərdən hesab oluna bilər.Belə ki, bu kitabxana ümumiləşdirici və yekunlaşdırıcı əhəmiyyətli retrospektiv biblioqrafik informasiya mənbələri hazırlayır və ictimaiyyətin istifadəsinə təqdim edir, lakin heç də çap əsərlərinin bütün tiplərini və nəşr növlərini birdəfəlik əhatə etmir. Bir qayda olaraq bu biblioqrafik informasiya mənbələrində elmi ədəbiyyatı, bir müəssisənin nəşrlərini əks etdirir, elmi tədqiqatçılar və mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulurlar, beləliklə də, xüsusi biblioqrafik informasiya mənbəyi əhəmiyyətini kəsb edirlər.Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Elmi Kitabxanası, ali məktəb kitabxanaları, F.B.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası, C.Cabbarlı adına Respublika Gənclər kitabxanası respublika səviyyəli çoxsahəli altsistemlərin mühüm tərkib hissəsidir. Buraya təbiidir ki, 1958-ci ildən fəaliyyət göstərən Azərbaycan Elmi Tədqiqat, Elmi Texniki Məlumat və Texniki İqtisadi Tədqiqat İnstitutunu da daxil etmək lazımdır. Respublika səviyyəli sahəvi altsəviyyəli müəssisələrə ilk növbədə Respublika Elmi Texniki Kitabxanasını, Respublika Elmi Tibb Kitabxanasını, Respublika Elmi Kənd Təsərrüfatı Kitabxanası, Respublika Elmi Pedaqoji Kitabxanasını aid etmək lazımdır. Respublikanın Mərkəzləşmiş kitabxana sistemləri, necə deyərlər, aşağı səviyyəli altsistemlər qrupunu təşkil edirlər və onlar əsasən özlərindən yuxarıda duran sistemlər tərəfindən yaradılan biblioqrafik informasiya mənbələrini istifadəçilərə çatdırmaqla məşğul olurlar. Ümumi biblioqrafiya mərkəzlərindən əsası olan Respublika Dövlət Kitab Palatası funksional-məqsəd və xronoloji əlamətə görə iki istiqamətli biblioqrafik mənbələr yaradır.Bunlardan birincisi və ən əsası cari, ikincisi isə qismən də olsa retrospektiv biblioqrafik informasiya mənbələridir.Belə ki, palata respublika ərazisində yeni çıxan çap əsərlərinin müxtəlif növlərinin, o cümlədən kitabların, dövri mətbuat materiallarının qeydini aparır, həm də özünün müxtəlif nəşrləri-dövlət biblioqrafiyası orqanları («Azərbaycan mətbuat salnaməsi», «Birillik Azərbaycan kitabiyyatı» və çap kartoçkaları) vasitəsilə cari biblioqrafik informasiyanı həyata keçirir və yeri gəldikcə keçmiş 94 Yüklə 3,63 Kb. Dostları ilə paylaş:
|