Kizilay belgeleri IŞIĞinda

561

 

415 

kuruluşlarına bir çağrıda bulunarak Kıbrıs’ta savaş sonrasında evsiz kalan ve çeşitli 

şekillerde  yardıma  muhtaç  bir  hayat  yaşamak  zorunda  kalan  insanlar  için  gönüllü 

insani  yardım  talep  eder.  Sadrettin  Ağa  Han  tarafından  aynı  konuyla  ilgili  olarak 

yapılan  ilk  çağrı  ise  30  Ağustos  1974  tarihlidir  ve  bu  çağrısında  Sadrettin  Ağa 

Han”Kıbrıs’taki durumla ve BM Genel sekreteri’nin 20 Ağustos 1974 tarihli kararıyla 

ilgili  olarak  adada  ortaya  çıkan  insani  sorunlar  konusunda  ilgili  tüm  tarafların 

tavsiyelerine uyarak şahsımı BMMYK Kıbrıs insani yardım organizasyonu temsilcisi 

olarak  ataması hususunda  size  yazmaktan  kıvanç  duymaktayım.    Kıbrıs’ta  beş  gün 

devam eden bir gezinin ardından hemen döndüm ve adada bulunduğum süre içinde 

her iki tarafın mahalli yetkilileriyle  yaptığım görüşmeler sonrasında adanın dört bir 

köşesinde konuyla ilgili tetkiklerde bulunma fırsatı yaşadım. Savaşın sonunda evsiz 

kalan ve adanın çeşitli kontrol noktalarından diğer bölgelere göç eden binlerce insan 

yanında  güneyde  Rum  kontrolündeki  bölgelerde  kalan  Kıbrıs  Türkleri  ve  kuzeyde 

Türk kontrolündeki bölgede kalan aynı şekilde Rumlar bulunmaktadır ve her iki taraf 

da savaşın acılarını yaşamaktadır. Tahminlere göre savaşan tarafların her iki yanında 

acil  insani  ihtiyaçları  farklılıklar  göstermesine  rağmen  yardıma  muhtaç  yaklaşık 

225.000 insan bulunmaktadır. Bu insanların kısa dönem acil ihtiyaçlarını karşılamak 

üzere  derhal  tedbir  alınması  gerektiği  ortadadır.    Uluslararası  Kızılhaç  Teşkilatı  ve 

Birleşmiş  Milletler  Kıbrıs  temsilciliği  vasıtasıyla  çeşitli  kanallardan  ve  çeşitli 

şekillerde ilk etapta yapılması gereken bazı tedbirler alınmış durumdadır. Uluslararası 

Kızılhaç  Teşkilatı’nın  asli  görevi  bu  yardım  faaliyetlerini  organize  etmek,  tedarik 

edilen  yardımları  adaya  getirmek  ve  bunların  kargaşaya  mahal  vermeden 

dağıtılmasını  sağlamaktır.  Acil  yardımlar  ve  önümüzdeki  dönemde  yapılması 

gerekenlerle ilgili maliyet hesaplamaları yakında belirlenecek ve ortaya çıkarılacaktır. 

Bununla  birlikte  yatak,  çadır,  kampet  gibi  barınma  ihtiyaçları  yanında  sağlık 

hizmetleri  ve  gıda  konusunda  alınması  gereken  acil  ve  kısa  dönem  tedbirler  başta 

Uluslararası Kızılhaç Teşkilatı olmak üzere ilgili kuruluşlar tarafından alınmaktadır. 

Bu  yazının  bir  sureti  de  ülkenizin  BM  Daimi  temsilciliği adresine  gönderilmiştir.” 

der. Sadrettin Ağa Han’ın başkanı olduğu organizasyonun Kıbrıs’taki temsilcileri ve 

---

562

 

416 

başkanları John Kelly ve personeli Kıbrıs Türk ve Rum yetkililer yanında Kızılay ve 

Kızılhaç  temsilcileriyle  de  görüşmelerde  ve  işbirliğinde  bulunmak  suretiyle  Kıbrıs 

adasına  yönelik  gerçekleştirilecek  yardım  faaliyetlerinin  kapsamı,  mali  portresi  ve 

acil  eylem  planı  üzerinde  bir  çalışma  yaparlar.  Eylül  1974  başında  yetkililer 

tarafından verilen tahmini rakamlara göre 164.000 Rum evlerinden olmuş durumdadır 

ve adanın güneyinde  yardıma muhtaç şekilde  yaşamaktadırlar. Aynı şekilde 20.000 

Rum  da  yardıma  muhtaç  şekilde  adanın  kuzeyinde  bulunmaktadır.  Adanın 

güneyindeki  yaklaşık  34.000  Kıbrıs  Türk’ü  de  bütün  mal varlıklarını  kaybetmiş  ve 

çaresiz durumdadırlar. Bunlara ilaveten kuzeydeki 8.000 Kıbrıs Türk’ü de evlerinden 

olmuş  durumdadır.  Bütün  bu  yardıma  muhtaç  insanlar  için  BM  Genel  Sekreteri 

tarafından  yapılan  yardım  çağrısı ise nakit  ve  ayni  yardımlar  da  dâhil  olmak  üzere 

toplam 22 milyon dolarlık bir meblağ içermektedir. Bu meblağın yaklaşık 8.9 milyon 

dolarlık kısmı ise çadır, battaniye, kampet, cankurtaran, altyapı hizmetleri ve sağlık 

malzemeleri  gibi  acil  ihtiyaçlar  için  kullanılacaktır.  Bu  sermayenin  8.1  milyon 

dolarlık kısmı ise başta süt, süt ürünleri, bebek maması, buğday, un, konserve, et ve et 

ürünleri gibi yiyecek maddelerine, 850.000 dolarlık kısmı soba, seyyar mutfak, fırın, 

mutfak malzemeleri, su tankı gibi altyapı ihtiyaçlarına, 2.5 milyon dolarlık kısmı have 

ve  deniz  taşımacılığıyla  ada  içi  ulaşıma,  1.65  milyon  dolarlık  kısmı  da  yardım 

heyetlerinin  acil  ihtiyaçlarına  ve  programın  desteklenmesi  için  kullanılacaktır.19 

Eylül 1974 tarihi itibarıyla Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Kurulu  tarafından 

organize  edilen  yardım  kampanyasına  ilk  etapta  toplanan  ayni  ve  nakdi  yardım 

yaklaşık  5  milyon  dolar  civarındadır  ve  FAO,  UNICEF,  WHO  gibi  kuruluşların 

doğrudan destek verdiği yardım faaliyetlerinde bir hafta öncesinde 54.000 battaniye 

(yaklaşık  98  ton),  4.8  ton  tıbbi  malzeme  ve  ilaç  getirilmiş  ve  bunlardan  10.000 

battaniye ile 1 ton ilaç kuzeyde Kıbrıs Türkleri için kullanılmıştır.   

         Söz konusu bu toplantıya katılanlar ise Türkiye Kızılay Derneği adına Dr. Fikret 

Pamir  ve  S.  Karahasan,  ayrıca  UNFICYP,  WHO,  Birleşmiş  Milletler  Mülteciler 

Yüksek  Kurulu,    Uluslararası  Kızılhaç  Komitesi,    Kanada,  Fransa,  Avustralya, 

Almanya  Federal  Cumhuriyeti,  Yunanistan,  İtalya,  İsrail,  İngiltere,  ABD,  SSCB, 

---

563

 

417 

UNDP,  Kıbrıs  Kızılhaç Teşkilatı  temsilcileridir.

179

  Toplantı BM  Mülteciler  Yüksek 

Komiseri  sadrettin  Ağa  Han’ın  açış  konuşmasıyla  başlar  ve  Ağa  Han  yaptığı  açış 

konuşmasında BM Kıbrıs’a İnsani Yardım Koordinatörü olarak atanması aşamasında 

BM Genel Sekreteri’nin aklından geçenler, o güne kadar yapılanlar ve genel anlamda 

Uluslararası Kızılhaç Komitesi tarafından yapılanlar konusunda genel bir bilgi aktarır. 

Ağa  Han  çalıştığı  birimin  İcra  Komitesi’ni  oluşturan  ve  otuz  ülkeden  oluşan  BM 

Güvenlik  Konseyi’nin  beş  daimi  temsilcisini  de  bu  toplantıya  davet  ettiğini,  BM 

ailesinin özellikle UNDP’den Pavicic ve UNFICYP’in insani yardım faaliyetlerinde 

görev  alan  ve  Uluslararası  Kızılhaç  Komitesi’nde  görev  alan  ve  geçmişte  bu 

organizasyonda  birlikte  çalıştığı  eski  dostu  Yarbay  O.  Sullivan’ı,  ayrıca  Kıbrıs 

Kızılhaç  Teşkilatı  temsilcisini  ve  Kıbrıstaki  Kızılay  temsilcileriyle  bu  konuyla 

ilgilenen  adadaki  diğer  insani  yardım  organizasyonlarını  da  bu  toplantıya  davet 

ettiğini belirtir. Sadrettin Ağa Han yaptığı konuşmada ayrıca bütün yardımların Kıbrıs 

halklarının  menfaatlerini  gözetecek  şekilde  Uluslararası  Kızılhaç  Komitesi  ekipleri 

tarafından toplanması ve dağıtılmasının üzerinde durur ve bu ve gelecekte yapılacak 

bu  tip  toplantıların  bu  amaca  hizmet  edeceğini  tahmin  ettiğini  vurgular.  Yüksek 

Komiser ayrıca Kıbrıs gezisiyle ilgili ayrıntılı bilgi verir. Bu arada Kıbrıs’ın dört bir 

tarafında insanların evsiz ve muhtaçlara yönelik olarak muazzam bir dayanışma ve 

çaba içine girmesinin Yüksek Komiseri çok etkilediği de vurgulanır. Ağa Han yaptığı 

konuşmada  ayrıca  Kıbrıs’a  yardım  konusunda  işbirliği  yapan  herkesin  fikirlerini 

paylaşmasında yardım faaliyetlerinin eksiksiz, aksamadan yürütülebilmesi açısından 

büyük fayda gördüğünü de belirtir ve John Kelly’i de Kıbrıs’ta kendisinin temsilcisi 

olarak  gösterir  ve  adanın  her  iki  tarafında  faaliyetlerin  etkin  bir  şekilde 

yürütülebilmesi  amacıyla  Rum  ve  Türk  yetkililerle  işbirliği  içinde  olunacağını  ve 

Lefkoşa’nın  Türk  kesiminde  yakında  bir  büro  açacaklarını  da  kaydeder.  Aynı 

toplantıda bir konuşma yapan Kızılay temsilcisi Dr. Fikret Pamir de Türk Kızılay’ı 

adına  öncelikle  Uluslararası  Kızılhaç  Komitesi  olmak  üzere  bu  insani  yardım 

                                                

179

 KGMA. Uluslararası Kızılhaç Komitesi tarafından 27 Ağustos 1974 tarihinde Lefkoşa’da yapılan 

uluslararası yardım toplantısı tutanağı 

---