Книга переведена и издана заказу фонда поддержки по политики тюркоязычных государств
yerindən duraraq Şaxanova sual verdi: “Postsovet ölkələri
Yüklə 1,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ETJEMES EŞİMOV
74 yerindən duraraq Şaxanova sual verdi: “Postsovet ölkələri müstəqillik qazandıqdan sonra Qərbdən nə gözləyirdilər?” Muxtar bu suala belə cavab verdi: “Biz gözləyirdik ki, inkişaf etmiş bir sivilizasiyanın saf bulağından su içə biləcəyik, amma bizi qərbin kanalizasiyasına qoşdular” – almanlar şokda idi... Bu insan indi də hakimiyyəti rahat buraxmır. Belə möhkəm xarakterinə görə ona böyük hörmətim var”. Bir-neçə gündən sonra Aytmatov Berlinə qayıtdı. Şəhərin mərkəzində bizimlə böyük bir görüş təşkil olundu. Məni Almaniyada intelligent insanların necə çox olması heyrətə gətirirdi. Bunu almanların verdikləri sualların səviyyəsindən də sezmək olurdu. Sovet İttifaqında dəbdə olan şəxsiyyətə pərəstiş, Almatıda 1986- cı il Dekabr üsyanının yatırılmasında Qorbaçovun rolu, bu günün problemləri – millət və dillə bağlı məsələlər haqqında da suallar verilirdi. Görüşün sonunda Frank Müllerin qırğız diyarında çəkdiyi sənədli fi lm nümayiş olundu. Bir yaddaqalan hadisə barədə də danışmamaq mümkün deyil. Bu ölkədə mənim poeziyama xüsusi rəğbəti olan üç alman ailəsi mənimlə birlikdə dörd şəhərdə oldular ki, şeirlərimi əlavə olaraq bir daha eşitmək imkanı qazansınlar. Belə oxuculara hətta Qazaxıstanda da rast gəlməmişəm. Axı onlar bilərəkdən öz işlərini ataraq, mənim ardımca bir şəhərdən o birinə gedirdilər. Onlara görə mən də bir şəhərdə dediklərimi digər şəhərdə təkrar etməməyə çalışırdım. Bu qrup Berlinə də gəlmişdi. Mən öz “azarkeşlərimi” Aytmatovla tanış etdim. Onlardan biri Xitserin alman dilinə tərcümə etdiyi şeirlərimdən birini əzbər söyləyərək bəyan etdi ki, gələcəkdə oğlu olsa, onun adını Muxtar qoyacaq. Aytmatov isə alman oxucularının mənə bu isti münasibətinə uşaq kimi sevinirdi. 75 ETJEMES EŞİMOV Bir dəfə biz özümüz də bilmədən gülməli və utandırıcı bir situasiyaya düşdük. Nə vaxtsa qırğızlar arasında Etjemes (ətyeməz) Eşimov adlı bir personaj populyar idi. Onun prototipi isə partiyanın rayon komitəsinin birinci katibi Eşimov idi. O, vəzifəyə təyin olunan kimi camaat onu təzə qoyun əti qonaqlığına çağırmağa başlayır. Heyvanları bu qırğından xilas etmək üçün Eşimov şayiə buraxır ki, rayonun yeni rəhbəri ət yemir. Bundan sonra xalq ona Etjemes Eşımov adını qoyur. Eşimovun ölümündən sonra bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə onun oğlanları respublikada çox varlı iş adamları kimi tanınmağa başlayır. Oğullardan birinin şəhərin kənarında tikdirdiyi çox gözəl bir ev isə onu görən hər bir kəsi valeh edir. Mən özüm də nə Qazaxıstanda, nə də Qırğızıstanda memarlıq xüsusiyyətləri və incə tərtibatına görə ona bənzər başqa bina görməmişəm. Evin arxa hissəsində hərəsi bir-neçə ton olan nəhəng daşlar bir-birinin üstünə qoyulub. Bu daşların üstündən su axır. Son dərəcə gözəl panoram sanki qonaqları qırğızıstanın ən mənzərəli məkanına – Alatauya aparır. Eşimovların bu evini dövlət icarəyə götürüb. Çingiz Aytmatov beynəlxalq İssıkkul forumunu keçirəndə Qırğızıstan prezidenti Əsgər Akayev YUNESKO-nun baş direktoru Federiko Mayoru bu evdə yerləşdirmişdi. Bir dəfə ev sahibləri Çingiz Aytmatovla məni qonaq çağırmışdılar. Mən getmək istəmirdim, çünki, həmin gün qidadan zəhərlənmişdim. Amma, Aytmatov təkid elədi və mən həyat yoldaşım Kanşaimlə birlikdə ona qoşuldum. Çox yəqin Çingiz- ağanın yadından çıxıb ki, bu, qırğızlar arasında əfsanəyə çevrilmiş Etjemes Eşimovun övladlırıdır. Böyük masa arxasında Etjemes Eşimovun uşaqları, gəlinləri, nəvələri, yaxınları oturmuşdu. Bizi masanın başında otuzdurmuşdular. Ümumiyyətlə, qırğızlar çox ət yeyəndirlər. Bəzən bütöv qoyunu bir dəfəyə bişirirlər. Bizim də qabağımıza ətlə dolu nəhəng bir qab qoydular. Yeməyin ətri adamı cəlb edirdi, amma mənə ət yemək 76 olmazdı. Həkim belə demişdi və mən evdən çıxanda bu barədə Aytmatovu xəbərdar eləmişdim. O isə deyəsən bunu unutmuşdu: - Sən niyə ətdən qorxursan? Yoxsa Etjemes Eşimova oxşamaq istəyirsən? – deyə o, zarafat elədi. – Biz qırğızlarda Etjemes Eşımov adlı bir qəribə adam var idi. Xalq arasında şayiə buraxılmışdı ki, o, ət yemir. O, isə camaatın içində ətdən imtina etsə də, xəlvətə salıb yeyirdi. Aytmatovu böyründən çimdikləməyə məcbur oldum: - Nə olub? – deyə o, başını mənə tərəf əyib qorxa- qorxa soruşdu. - Vay-vay, Etjemes Eşimov bunların atasıdır, - pıçıldadım. Eşimovun nəhəng masa arxasında yığışmış, utandıqlarından qıp-qırmızı olmuş övladları və qohumlarının düşdüyü situasiyanın axmaqlığını sözlərlə təsvir etmək mümkün deyil. Kimin xoşuna gələr ki, atasını ələ salsınlar?! Halbuki, onlar bütün varlıqları ilə bizə səmimi xidmət etməyə, qonaqpərvərlik göstərməyə çalışırdılar. Çingiz Torekuloviçin zarafatı onları ildırım kimi vurdu. Aytmatov özü də çaşqınlıq içində nə deyəcəyini bilmirdi. - Şıke, - mən hamının eşidəcəyi tərzdə dedim – mən sizin vətəninizdə, Şəkər kəndində olanda sizinlə bir yerdə böyüyən dostlarınız da sizin haqqınızda o qədər gülməli şeylər danışıblar ki... İndi mən onlardan bir neçəsini danışsam siz də utanarsınız. Adamın tay-tuşları nələr danışmır ki? Eşimov elə qəribə adam olsaydı belə ağıllı və tərbiyəli övladlar böyüdə bilərdimi? Buna görə də düşünürəm ki, indi böyük dövlət xadimi, bizim çox hörmətli Eşımovun şərəfi nə badə qaldırmağın tam zamanıdır. Bu sözlərdən sonra özlərinə gələn, sanki çiyinlərindən böyük bir yük düşən ev sahibləri badələrini bir-birinə vurmağa başladılar. Evə qayıdanda Aytmatov dedi: - Mənim həyatımda belə axmaq situasiyaya düşməyim çox az olub. Amma, məni bu günkü köməksiz vəziyyətdən yalnız sənin hazırcavablığın xilas elədi. Yüklə 1,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|