Kompüter və elektron avadanlıq sənayesi haqqında
Yüklə 53,98 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Diaqram 1. Əsas növ kompüterlərin 2005-2015-ci illərdə istehsal dinamikası.
- Kompüterlərin qlobal satış bazarı (mln ədəd)
- Müəssisələrin adı Fəaliyyət sahəsi
- Regionlar üzrə elektron avadanlıqlar istehsalı (%-lə)
- Cədvəl 1. Azərbaycan Respublikasında kompüter və elektron avadanlıq istehsalı sahəsində fəaliyyət göstərən müəssisələr
| Kompüter və elektron avadanlıq sənayesi haqqında Oktyabr 2014 Kompüter və elektron avadanlıq sənayesi
Kompüter sənayesinin tarixi 1946-cı ildə ABŞ-da “ENİAC” kompüterinin yaradılması ilə başlamış və müasir cəmiyyətin mühüm, ayrılmaz tərkib hissəsinə çevrilmişdir. Kompüter və elektron avadanlıqları istehsalı sənayesi tərəfindən kompüterlər, kompüterə aid hissələr, kommunikasiya avadanlıqları, ev elektronika avadanlıqları, eləcə də kommersiya və hərbi məqsədlərlə istifadə olunan ləvazimatlar istehsal edilir. Bu sənaye sahəsi aşağıdakı sənaye qruplarına bölünür: 1. Kompüterin və periferiya qurğularının istehsalı; 2. Kommunikasiya avadanlıqlarının istehsalı; 3. Audio və video ləvazimatlarının istehsalı; 4. Yarımkeçirici və digər elektron tərkib hissələrinin istehsalı; 5. Naviqasiya, ölçü, elektrotibbi, yoxlama alətlərinin istehsalı; 6. Maqnetik və optik media istehsalı və təkrar istehsalı.
“IBISWorld” tədqiqat şirkətinin hesabatına uyğun olaraq, 2013-cü ildə dünya kompüter və elektron avadanlıq sənayesi bazarının həcmi 587 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Bu sahədə 28 minə yaxın şirkət göstərir və 3 milyona yaxın mütəxəssis çalışır. Sənayenin 2009-2014-cü illərdə illik artım tempi 0,6 % olmuşdur.
Bu sənaye sahəsi kompüterlərin, kompüter serverlərinin, periferiya qurğularının və kompüter terminallarının istehsalını əhatə edir. Kompüterlər 2 növ texniki dizaynda istehsal edilir: 1) ənənəvi stolüstü kompüter (“desktop PC” – “Personal Computer”) və daşına bilən kompüter (noutbuk və planşetlər). Qlobal kompüter və periferiya qurğularının istehsalı bazarının əsas iştirakçıları arasında Acer, Asus, Apple, HTC, Lenovo, Motorola, Dell, HP, LG, Amazon, Samsung, Sony, Sharp və Toshiba kimi şirkətləri göstərmək olar. Asiya-Sakit okean regionunun qlobal stolüstü kompüter istehsalı bazarında payı 34,2% təşkil edir. Tədqiqatlar göstərir ki, stolüstü kompüter sənayesində 2006-2011-ci illərdə istehlakçılara noutbuk kompüterlərinin istehsalında artım müşahidə olunmuşdur. İnternetdən istifadənin genişlənməsi, gəlirlərin artması, kompüter təhsilinin inkişafı, urbanizasiya səviyyəsindəki artım bu sənaye sahəsinə təsir göstərən əsas faktorlardır. Bununla yanaşı, son dövrlərdə e-mail, sosial şəbəkələr və internetə giriş daha çox planşetlər və smartfonlar tipli kompüterlər vasitəsilə həyata keçirilir və 2009-cu ildə bunların istehsalı kəskin şəkildə artmışdır (Diaqram 1). Belə ki, əgər 2009-cu ildə dünya üzrə 1,4 milyon ədəd planşet istehsal olunmuşdursa, 2015-ci ildə bu göstəricinin 150 milyona çatması gözlənilir ki, bu da stolüstü kompüter istehsalına (160 milyon ədəd) yaxın bir göstəricidir.
Diaqram 1. Əsas növ kompüterlərin 2005-2015-ci illərdə istehsal dinamikası. Gələcək dövrlərdə planşet satışının noutbuk satışını üstələməsi, eləcə də 2017-ci ildə isə dünya üzrə planşet satışının 352 milyon olması proqnozlaşdırılır. Qlobal planşet bazarının böyük hissəsi hazırda “Apple” şirkətinin payına düşür, baxmayaraq ki, onun qlobal bazarda payı 2010-cu ildə 95%-dən 2013-cü ildə 48%-ə enmişdir. Kompüterin periferiya qurğularının istehsalı dedikdə printer, monitor, klaviatura, skaner və digər istehsal nəzərdə tutulur. Bu sahədə əsas şirkətlər arasında HP, Canon, NCR və digərləri daxildir. Qlobal kompüter hissələri istehsalı sənayesi Asiyada cəmləşir.
Bu sənaye sahəsində şirkətlər telefon, radio, simsiz kommunikasiya şəbəkəsində istifadə üçün avadanlıqlar istehsal edir. Əsas şirkətlər Apple, Cisco, Motorola, QUALCOMM, Ericson, Nokia, Samsung və digərlərdir. 2013-cü ildə kommunikasiya avadanlıqlarına çəkilən qlobal xərclər 370 milyard ABŞ dolları təşkil etmişdir. Qeyd edilən xərclərdəki artım əsasən Çin və Avropanın payına düşür ki, burada internet və mobil xidmət provayderləri yüksək sürətli 4G mobil şəbəkələri qururlar.
7 7 7.5 8 7.6 10 14
148 138
145 145
126 145
160 60
83 108
140 169
205 350
1.4 18
150 0 100 200 300
400 500
600 700
800 2005
2006 2007
2008 2009
2010 2015
Kompüterlərin qlobal satış bazarı (mln ədəd) tablet
notbuk desktop
server Bu istehsal sahəsindəki şirkətlər ev, avtomobil üçün audio, video avadanlıqlar, musiqi alətləri üçün səs gücləndiriciləri, televiziya, reproduktor, video pleyer və video kamera istehsal edirlər. Dünyada audio-video avadanlıqları istehsalı üzrə illik gəlir 250 milyard ABŞ dollardır. Bu sahədə əsas şirkətlər arasında LG Electronics, Samsung, Panasonic, Sony, Royal Philips və digərləri vardır. Bu sahə üzrə istehsal əsasən Asiya ölkələrində mərkəzləşib. Yarımkeçirici və digər elektron tərkib hissələrinin istehsalı Bu
sahədə şirkətlər kompüter çipləri, kondensatorlar, rezistorlar, mikroprosessorlar, elektron lampalar, kompüter modemləri, tranzistorlar, günəş batareyaları, diodlar və digər elektron komponentlər istehsal edir. Dünya üzrə yarımkeçirici illik satışı təxminən 300 milyard ABŞ dolları təşkil edir ki, bunun da 55%-i Asiya-Sakit okean regionunun, 18%-i Amerikanın, 15%-i Yaponiyanın, 12%-i isə Avropanın payına düşür. ABŞ-da bu sənaye sahəsi üzrə 4300 şirkət fəaliyyət göstərir ki, onların da illik gəliri 125 milyard ABŞ dolları təşkil edir. Naviqasiya, ölçü, elektrotibbi, yoxlama alətlərinin istehsalı Naviqasiya, ölçü, elektrotibbi və yoxlama alətlərinin istehsalı özündə naviqasiya alətləri və sistemləri, radar sistemləri, sonar sistemləri; temperatur, rütubət, təzyiq, sıxlıq, turşuluq, qatılıq ölçən cihazlar, qaz sayğacları, su sayğacları, dayanacaqlar üçün hesablayıcı aparatlar, maqnetik-rezonans tomoqrafiya aparatı, tibbi ultrasəs aparatı, eşitmə aparatı, elektrokardioqrafiya cihazları, elektrotibbi endoskopik cihazlar, aeronaviqasiya alətləri, nəzarət və nizamlayıcı cihazlar, divar saatları, qol saatları, analitik laboratoriya alətləri, naviqasiya və rəhbərlik sistemləri və fiziki xüsusiyyətlərin sınaq ləvazimatlarının müxtəlif tiplərinin istehsalı sahələrini özündə birləşdirir. Maqnetik və optik media istehsalı və təkrar istehsalı Bu sənaye sahəsi video, audio lentlərin, disketlərin, “hard drive” disklərin istehsalını və audio, video, proqram təminatı və digər məlumatların istehsalını əhatə edir. Proqram təminatının təkrar istehsalı zamanı müəssisələr hər hansı proqram təminatı inkişaf etdirmirlər, onlar məlumat və proqramları maqnetik vasitələrdə (disketlər, lentlər və s. kimi) kütləvi olaraq yenidən hasil edirlər.
Azərbaycan Son dövrlərdə dünyada kompüter və elektron avadanlıqların istehsalının sürətli inkişafı ölkəmizdə də bu sahənin canlanmasına səbəb olmuşdur. Ölkədə bu işlə məşğul olan bir sıra müəssisə və təşkilatlar fəaliyyət göstərir. Bunlara “KÜR” EAİ MMC, “AZEL”, “NEXUS”, “Bakı CD emalı zavodu” və “BİLLUR Elektroniks-Holding” MMC-ni misal göstərmək olar.
“Kür” EAİ MMC DVB-T televiziya kanallarının rəqəmsal qəbuledicisi, internet terminal, ADSL 2/2+ modemləri, termal foto printerlər, stolüstü kompüterlər, telefon aparatları-2 növ istehsalı “Azel” QSC Distribütorluq, texnika və proqram təminatının təchizi, xidməti dəstək “Bakı CD emalı Zavodu” (Gilan holdinq) Kompakt disk istehsalı, gündəlik təqribən 23000 disklik istehsal həcminə malikdir. “Nexus” MMC (Ultra Computers) Notbuklar (Classmate, Air, Atom, AzBook, Sensus, Sensus G, Grand, UltraNote; Planşetlər (AzPad, AzPad Mini i7S), LCD monitorlar, LCD televizorlar, Personal komputerlər (Norma, Avior, Avior pro, Mira, Quadro, Fox, Extreme Lcd Pc) istehsalı “Billur-Elektroniks- Holding” MMC Müasir LCD və CRT televizorların, nəzarət-kassa aparatlarının, personal kompüterlərin, notbukların, kondisionerlərin və digər elektron məhsulların istehsalı “Star LTD” MMC Televizor, kondinsioner Gəncə Aviatəmir zavodu Avia hissələr Gəncə Cihazqayırma zavodu
Su və qaz sayğaclarının istehsalı Elektron cihazları zavodu (STP) “Smart” tipli elektron elektrik sayğacları Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin tərkibində fəaliyyət göstərən müəssisələr “Azon” zavodu İnteqral mikrosxemlərin istehsalı, 0% 10% 20% 30%
40% 50%
60% 70%
80% Avropa
Şimali Amerika
Yaponiya Çin
Digər Sakit
Okean ölkələri Digər ölkələr
14% 15%
12% 38%
16% 5%
13% 15%
11% 36%
20% 6%
Regionlar üzrə elektron avadanlıqlar istehsalı (%-lə) 2017
2012 “Avia-Aqreqat” zavodu Təyyarələrin ehtiyat hissələrinin istehsalı “Dalğa” EİM Gəmi naviqasiya sistemləri “Peyk” zavodu Birüzlü, ikiüzlü və çoxlaylı (40 laya qədər) çap lövhələri, əyilgən çap lövhələri, sərt- əyilgən çap lövhələri istehsalı, rəqəmsal televiziya üçün DVB-T dekoderləri Cədvəl 1. Azərbaycan Respublikasında kompüter və elektron avadanlıq istehsalı sahəsində fəaliyyət göstərən müəssisələr Ümumilikdə, Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, bu sənayedə 25 müəssisə fəaliyyət göstərir ki, onlardan 8-i dövlət, 17-si isə qeyri-dövlət müəssisəsidir. Azərbaycanda kompüter və elektron avadanlıqların istehsal həcmi 2012-ci ildə 66,5 milyon manata bərabər olmuşdur. 2005-ci illə müqayisədə bu göstərici 8 dəfədən çox artmışdır (7,3 milyon manatdan 66.5 milyon manata kimi).
Bu sənaye sahəsinin inkişaf etdirilməsi məqsədilə Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi nəzdində Yüksək Texnologiyalar Parkı (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 noyabr 2012-ci il tarixli Fərmanı) və həmçinin İnformasiya Texnologiyalarının İnkişafı Dövlət Fondu (Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 15 mart tarixli 2095 nömrəli Sərəncamı) təsis edilmişdir. Yüksək Texnologiyalar Parkı innovasiya məhsulunun və yüksək texnologiyaların hazırlanması, işlənməsi və ya təkmilləşdirilməsi məqsədilə elmi tədqiqatların və təcrübə-konstruktor işlərinin aparılması, onların nəticələrinin sənaye, xidmət və digər sahələrdə tətbiqi (kommersiyalaşdırılması) üçün zəruri infrastrukturu, maddi-texniki bazası və idarəetmə qurumları olan ərazidir. Parkın fəaliyyətinin təşkili və idarə olunması məqsədilə Azərbaycan Respublikası Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin tabeliyində “Yüksək Texnologiyalar Parkı – “YT Park” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti yaradılmışdır. Yüksək Texnologiyalar Parkının əsas məqsədi innovativ və biliklərə əsaslanan iqtisadiyyatın qurulması, intellektual biznesin dəstəklənməsi, iqtisadiyyatın və xüsusilə İKT sektorunun rəqabət qabiliyyətliliyinin yüksəldilməsi, xarici investisiyaların cəlb edilməsi, insan resurslarının inkişafı və menecment bazasının yaradılması və “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında nəzərdə tutulmuş İnformasiya-kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı və informasiya cəmiyyətinə keçidinin təmin edilməsidir. İnformasiya Texnologiyalarının İnkişafı Dövlət Fondu 2012-ci ildə yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikası Rabitə və Yüksək Texnologiyaları Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərir və informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində fəaliyyətin stimullaşdırılmasını, bu sahədə innovasiyaların tətbiqini, habelə tətbiqi elmi tədqiqat işlərinin genişləndirilməsini maliyyə dəstəyi ilə təmin edən dövlət orqanıdır. Fond öz fəaliyyətini dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanları, informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində fəaliyyət göstərən hüquqi şəxslər, kredit, maliyyə və sığorta təşkilatları, sahibkarlığın inkişafına dəstək verən ictimai birliklər, qeyri-hökumət təşkilatları və beynəlxalq qurumlar ilə əlaqəli şəkildə həyata keçirir. Fondun vəsaitləri Azərbaycan Respublikasında informasiya-kommunikasiya texnologiyaları (İKT) sahəsinin inkişafının prioritet istiqamətləri üzrə investisiya və müsabiqə layihələrinin maliyyələşdirilməsinə, eləcə də İKT sahəsində fəaliyyət göstərən hüquqi şəxslərin nizamnamə kapitalındakı iştirak payına, o cümlədən səhmlərini almaqla müddətli investisiya qoyuluşuna yönəldilir. Azərbaycanda informasiya-kommunikasiya texnologiyaları və elektron istehsalı üzrə xüsusi innovasiya zonaları yaradılacaqdır. Rabitə və Yüksək Texnologiyaları Nazirliyi ilə ABŞ-ın aparıcı məsləhətçi şirkəti olan “Booz Allen Hamilton”un birgə “Regional İnnovasiya Zonası” layihəsi innovasiyalı sahibkarlığa təkan verəcək, texnoparkların, elektron avadanlıqların və proqram məhsullarının istehsalı və ixracı üzrə regional bazarın, region ölkələrinə geniş elektron xidmətlərin göstərilməsini təmin edəcək, Qərblə Şərq arasında tranzit informasiya məkanının, həmçinin insan resurslarının inkişafına xidmət edəcək universitetin yaradılmasını nəzərdə tutur. Yüklə 53,98 Kb. Dostları ilə paylaş:
|