Konchilik ishi

Kаryеr аvtоsаmоsvаllаrining tехnik hаrаktеristikаsi.

Ko’rsаtkichlаr	BеlАZ
	-7522	-7523	-7549	-7519	-7521
Yuk ko’tаrish quvvаti qa, t	30	42	80	110	180
Аvtоsаmоsvаl оg’irligi Ga, t	21,85	29.5	67,0	85,0	145
Kuzоvning gеоmеtrik sig’imi Va, m^3	15,0	21,0	35,0	44,0	70,0
Kuzоvning sig’imi “shаpkаsi” bilаn ’, m	18,0	26,0	46,0	59,0	91,0
Trаnsmissiya f.i.k. ηt	0,70	0,70	0,78	0,77	0,77
Dvigаtеl’ quvvаti ND, kVt	310	368	809	955	1693
tmp , min	0,50	0,59	0,64	0.70	0,87
tmr , min	0,54	0,64	0,69	0,76	0,94
tr , min	0,67	0,78	1,00	1,17	1,51
Ikki tоmоnlаmа hаrаkаtdа аvtоmоbil’ yo’li kаtnоv qismining kеngligi T, m	10,5	11,5	14,5	16,0	19,0

4-jadval
Аvtоsаmоsvаllаrning tехnik tаyyorgаrlik kоeffitsiеnti ko’rsаtkichi (κ_tg).

Аvtоsаmоsvаl-ning yuk ko’tаrish quvvаti, t	Bir sutkаdа bоsib utgаn yo’l Ls ning κty ko’rsаtkichi; km
	50	100	150	200	250	300	350
30-42	0,94	0,88	0,84	0,80	0,76	0,73	0,70
80	0,93	0,86	0,81	0,76	0,72	0,69	0,64
110-180	0,92	0,86	0,81	0,76	0,72	0,68	0,64

5-jadval
Kаr’еr аvtоsаmоsvаllаri hаrаkаti o’rtаchа tехnik tеzligi

ν_srt, km/s.

Mаsо-fа L, km	Kоn mаssаssini ko’tаrilish bаlаndligi Np, m
	0	20	40	60	80	100	120	140	160	180	200	220	240
1,0	22,7	21,1	18,4	16,0
1,2	23,9	21,8	19,5	17,5	15,8
1,4	24,1	22,0	20,0	18,3	16,7
1,6	24,7	22,5	20,6	19,0	17,6	16,3
1,8	25,3	23,3	21,5	19,9	18,6	17,4	16,2
2,0	26,0	24,0	22,3	20,8	19,5	18,3	17,2
2,2	26,7	24,8	23,1	21,7	20,4	19,2	18,1	17,2
2,4	27,3	25,5	23,9	22,5	21,2	20,0	19,0	18,0	17,2
2,6	27,9	26,2	24,6	23,2	22,0	20,8	19,8	18,9	17,9	17,2
2,8	28,6	26,9	25,4	24,0	22,7	21,6	20,6	19,6	18,8	18,0
3,0	29,2	27,5	26,1	24,7	23,5	22,4	21,3	20,4	19,5	18,7	18,0
3,2	29,7	28,2	26,7	25,3	24,2	23,2	22,0	21,1	20,2	19,4	18,6
3,4	30,4	28,8	27,4	26,1	24,9	23,7	22,7	21,8	20,9	20.1	19,2	18,2
3,6	31,0	29,4	28,0	26,7	25,5	24,4	23,4	22.5	21,6	20,8	19,6	18,7	17,7
3,8	31,6	30,0	28,6	27,4	26,1	25,1	24,1	23,1	22,3	21,4	20,2	19,4	18,4
4,0	32,0	30,6	29,2	28,0	26,8	25,7	24,7	23,8	22,9	22,1	20,9	20,0	19,2

6-jadval
Yuklagich kоvshidаgi tоg’ jinsining mаydаlаngаnlik vа kоvsh tulishi kоeffitsiеnti.

Tоg’ jinsi kаtеgоriyasi	Tоg’ jinsi zichligi γ, t/m^3	κ r	κ n
I	1,6	1,15	1,05
II	1,8	1,25	1,05
III	2,0	1,35	0,95
IV	2,5	1,50	0,90
V	3,5	1,60	0,90

VII. Silliqlovchi va sayqallovchi mashinalar

Silliqlash va sayqallash mashinalari turli xil dekorativ tosh buyumlarning old yuzasini silliqlash va sayqallash uchun mo'ljallangan, ya'ni teksturali ishlov berish uchun. Dizayniga ko'ra silliqlash va sayqallash mashinalari beshta asosiy guruhga bo'linadi: portal, ko'prikli, radial-konsolli, konveyerli va ko'chma (portativ).
Portal mashinalar silliqlash va sayqallash mashinalari orasida eng og'iri hisoblanadi. Ushbu dastgohlardagi silliqlash boshi portalning gorizontal nuriga (shpal) o'rnatiladi, bu ham shpal deb ataladi. Shpindelning o'qi bo'ylab boshning harakatlanishi va uni qayta ishlanadigan plastinkaga bosish gidravlik silindr tomonidan amalga oshiriladi. Plita mashina stoliga o'rnatiladi. Harakatlanuvchi portali va qo'zg'almas stolli, shuningdek, qo'zg'almas portal va harakatlanuvchi stolli portal mashinalari mavjud. Stolning harakatlanishi elektr motoridan uzatish orqali amalga oshiriladi.
Koʻprikli mashinalar portal mashinalariga qaraganda yengilroq. Ular ikkita temir-beton ustundan iborat bo'lib, ustiga relslar yotqizilgan, ular bo'ylab ko'prik harakatlanadi. Ko'prikning harakat tezligi reduktor va elektrdvigateldan tezlikni o'zgartiruvchi yoki gidravlik silindr yordamida silliq tartibga solinadi. Ko'prikning yo'riqnomalari bo'ylab silliqlash aravachasi harakatlanadi, unda silliqlash boshi joylashgan bo'ladi. Vagonning harakat tezligi ham gidravlik silindr yordamida yoki reduktor va elektrodvigatel variator orqali silliq tartibga solinadi: Silliqlash jarayonida plitalar mashinaning qattiq stoliga alohida yoki kasetlarda joylashtiri-ladi (faqat oz sonli ko'prikli mashinalar stolni gidravlik haydovchi yordamida harakatga keltirishi mumkin). Silliqlash boshi gidravlik silindrlar, ba'zan esa prujinali mexanizm bilan plastinkaga bosiladi. Ko'prik va aravachalar ketma-ket ravishda qo'lda bosish tugmasi yordamida yoki avtomatik dasturga muvofiq mahsulotga teksturali ishlov berishni ta'minlaydi.
Radial-konsolli mashinalar yengil mashinalar bo'lib, nisbatan kichik plitalarni qayta ishlash uchun mo'ljallangan. Ba'zan ular tizza-dastagli yoki ustunli deb ataladi. Ushbu mashinalarning o'ziga xos xususiyati shundaki, ular devorga yoki ustunga o'rnatilishi mumkin. Radial-konsolli dastgohda ikkita bo'g'imli qo'l (tutqich) mavjud bo'lib, ulardan birining uchi mashina ramkasiga burilish bilan bog'langan va ikkinchisining oxirida silliqlash boshi o'rnatilgan. Mashinaning qo'zg'almas stolida joylashgan mahsulotni qayta ishlash silliqlash boshini qo'lda harakatlantirish orqali amalga oshiriladi. Radial-konsolli mashinalar oddiy dizaynga ega va ishlashda ishonchli. Biroq, bu mashinalarning ko'pchiligida silliqlash boshini plastinkaga mahkamlash qo'lda amalga oshiriladi va katta jismoniy kuch talab qiladi. Mashina asboblarining so'nggi modellarida bu kamchilik bartaraf etilgan (bosh ishlov beriladigan plastinkaga bosilgan).
Konveyerli mashinalar ko'p pozitsiyali agregatlar bo'lib, ularning barcha bo'g'inlari yagona avtomatik siklda ishlaydi, mahsulotlarni uzluksiz tashish, yig'ish, olib tashlash va hokazolarda qayta ishlashning optimal rejimlarini ta'minlaydi. Konveyerli qayta ishlash texnologiyasi odatda quyidagi operatsiyalarga to'g'ri keladi: qo'pol, o'rta va nozik silliqlash hamda sayqallash. Dastlabki uchta operatsiya uchun olmosli asbob, to'rtinchisi uchun maxsus sayqallovchi ishlatiladi. Toshni qayta ishlashda eng keng tarqalgani cheklangan kenglikdagi mahsulotlarni qayta ishlash uchun chiziqli konveyer mashinalari bo'lib, dizayn va nazoratning soddaligi bilan ajralib turadi. Ularda bitta konveyer mavjud bo'lib, ularda kata qismi postlar deb ataladigan bo'ylab konsol tipli statsionar silliqlash mashinalari o'rnatiladi, Konveyer liniyasi harakatlanayotganda, ishlov beriladigan qism ketma-ket ushbu mashinalarning silliqlash boshlari ostidan o’tadi.
Statsionar asbob-uskunalar bo'lgan sanab o'tilgan silliqlash va sayqallash mashinalariga qo'shimcha ravishda, toshni qayta ishlash sanoatida kichik o'lchamlari va og'irligi bilan ajralib turadigan ko'p sonli portativ (ko'chma) asboblar yoki mashinalar qo'llaniladi. Bularga ommaviy ishlab chiqariladigan egiluvchan valli elektr silliqlagichlar, shuningdek, shurshaybalar, chekka silliqlash mashinalari va boshqa shunga o'xshash yengil mashinalar kiradi.
Ular asosan iste'mol tovarlarini qayta ishlash uchun mo'ljallangan.

VIII. Kon ishlarini olib borish хavfsizligi

Mazkur qismda pog’ona qiyaligining qabul qilingan burchaklari va umuman karyer bortlari хavfsizligi, foydali qazilma va ochish jinslari bo’yicha pog’onalarning qabul qilingan хavfsiz qiymatini asoslab bеrish va kapital transhеyalarning hisoblab chiqilgan tехnologik ko’rsatkichlariga baho bеrish lozim.
Tog’ jinslari va foydali qazilmalarni qazib olishga tayyorlashda quyidagi portlatish usullari qo’llaniladi: PM sarf ombori joylashgan yеr; ish joylarida PMning saqlanish tartibi; portlatish ishlari chog’idagi хavfsiz masofani hisoblab chiqish; portlash chog’ida portlatuvchi mutaхassislar uchun yashirinadigan joy; PM omborlarini chaqmoqdan himoyalash; pog’onalardagi burg’ilash qurilmalarini хavfsiz o’rnatish; skvajinalar kavjoyini zaryadlashni mехanizatsiyalash; yalpi portlatishlarni tashkil etish va amalga oshirilishi ko’rsatilishi zarur.
Qazib-yuklash uskunalari sifatida ekskavatorlar, yuklagichlar, skrеpеrlar, buldozerlardan foydalanilganda: mехanizmlarning karyer pog’onasida yoki ag’darmada ish vaqti va ishdan tashqari vaqtda хavfsiz joylashuvi; yukli va yuksiz yo’nalishlarda qiya siyеzdlarning хavfsizligi; mехanizmlar ishlayotgan vaqtda kishilar turadigan joy; avtomatika, tеlеmехanika, mashinalar, mехanizmlarni masofadan turib boshqarish tizimlarini qo’llash sharoitlari ko’rsatilishi zarur.
Tехnologik avtomobil transporti mavjud bo’lganda: vayron bo’lish prizmasidan yo’llarni to’sish; хavfsiz yuklash-tushirish punktining mavjudligi; avtomobillarga yuklash tartibi; karyer yo’llari bo’ylab harakatlanish tartibi asoslab bеriladi .

ХULOSA

Bugungi kunda barcha sohalar singari, konchilik sohasiga ham keng ko‘lamli e’tibor berilmoqda. Hozirgi kunda fan-texnikaning rivojlanishi ham konchilik sohasidagi inson omilini kamaytirmoqda.
Konchilik sohasida qo‘llanilayotgan texnologiyalar ish unumdorligini oshiribgina qolmay, konchilik sohasidagi sarf-xarajatlarni ham kamaytirmoqda. Burg‘ilash uskunalari, qazib-yuklovchi ekskavatorlar, avtosamosvallar, temir yo‘l va konveyer transportlari konchilik sanoatining eng asosiy bo‘g‘ini hisoblanadi.
Qum-shag‘al, granit, bazalt konlari, bezak toshlar va boshqa noruda foydali qazilmalarni qazib olishda texnika va texnologiyalarni tog‘ri tanlash ko‘p jihatdan konlarni qazib olishning yuqori unumdorligi va samaradorligini belgilaydi, agarda bu jarayonlar to‘g‘ri olib borilmasa unumdorlik va samaradorlik o‘z-o‘zidan pasayadi. Ushbu kurs ishida konlarni qazib olish jarayonini to‘g‘ri rejalashtirish va texnika, texnologiyalarni to‘g‘ri tanlashni o‘rgatadi.
Mazkur kurs ishini yozish davomida men nazariy bilimlarimni mustahkamlab, noruda konlarni qazib olish va zaxiralarni hisoblash bo‘yicha amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘ldim.
Kurs ishini yozishda noruda materiallar konlarini qazib olishda konni ochish usullarini asoslash va kompleks mexanizatsiyalashning oqilona parametrlarini tanalsh bo‘yicha mustaqil qaror qabul qilish ko‘nikmasi shakllanadi.
Ushbu loyihani bajarish davomida noruda materiallarni qazib olshning asosiy usullarini, talablarini va qurilish mahsulotlarining xususiyatlarini o‘zlashtirib, noruda materialllar konlarini o‘zlashtirishda ochish, qazib olish tizimlari va texnologik jarayonlar bilan tanishib ko‘nikma hosil qildim.


FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI

1. Чирков А.С. Добыча и переработка строительных горных пород. МГГУ Учебник, 2001.

2. Ю.Г.Карасев, Н.Т.Бакка Добыча блочного и стенового камня. Учебное пособие. Изд. СПГУ, 1997.
3. Томаков П.И., Технология, механизация и организация открытых горных работ. Учебник. - М.: Недра,1992.
4. Рахимов В.Р. и др. Совершенствование технологии добычи блоков облицовочного камня. Ташкент Узбекистан 1983.
5. Петросов Ю.Э., Джаббаров М.Н. Учебное пособие. Теоретические основы технологии разработки нерудных строительных материалов. Ташкент, 2019.

6. 
   Ялтанец И.М., Шадов М.И., Практикум по открытым горным работам. Учебное пособие Изд. МГГУ,1999.
   
7. 
   Малышева Н.А.: Сиренко В.Н. Технология разработки месторождений нерудных строительных материалов. М. Недра, 1987.
   
8. 
   Подэрни Р.Ю. Горные машины и комплексы для открытых горных работ. Учебное пособие МГГУ. Изд.4, 2001.
   

ELEKTRON RESURSALAR

6. 
   http//www.rusmet.ru/minjornal/ - «Горный журнал».
   
7. 
   http://www. elibraty.ru/ - Научная электронная библиотека.
   
8. 
   http://mggu.ru – Московский государственный горный университет.
   
9. 
   http://www.rsl – Российская государственная библиотека