Kuvanova Shahnoza Omonovna nemis tili fanidan mukammal qo‘llanma


MUJSKOY RODDAGI OTLARNING QO‘SHIMCHALARI



Yüklə 1,22 Mb.
səhifə18/533
tarix23.12.2023
ölçüsü1,22 Mb.
#157157
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   533
Kuvanova Shahnoza Omonovna nemis tili fanidan mukammal qo‘llanma

MUJSKOY RODDAGI OTLARNING QO‘SHIMCHALARI:

-er, -ner, -ler, -ling

der Lehrer, der Lehrling, Eisenbahner,der Redner, der Künstler, der Tishler

-e, -el, -ing, - ich, - ig, - s

der Bote, der Deutsche, der Stachel, der Hering, der Teppich, der König, der Schnaps

-ist, -ent, -ant, -at, -ier, -or

der Jurist, der Student, der Aspirant, der Soldat, der Offizier, der Doktor

-ismus, -är,

der Organismus, der Militär (lekin: das Militär als Sammelname-qo’shin,armiya)

- ast,- - eur, - ör

der Phantast, der Friseur, der Likör

- iker, - ikus, - us, - ar,-eur,-ier

der Fanatiker, der Musikus, der Kursus, der General, der Kommandeur

JENSKIY RODGA QUYIDAGI OTLAR KIRADI:

Xotin jinsiga mansub bo‘lgan nomlar

die Frau, die Mutter, die Tante, die Nichte

Urg‘ochi hayvonlarning nomlari

die Kuh, die Stutel, biya,die Ziege,die Sau

oxiri –ei, -ie yoki e bilan tugagan davlat,oblast va o‘lka nomlari

die Mongolei, die Turkei, die Tschechoslowakei
shuningdek: die Krim, die Schweiz, die Arktis

oxiri e, -l bilan tugagan qushlar nomi

die Schwalbe,die Taube,die Lerche,die Eule

Ko’pchilik hashorotlarning nomlari

die Ameise,die Wespe ,die Spinne,die Fliege

daryolarning nomlari

die Elbe, die Oder, die Weser, die Spree

Ko’pchilik daraxtlarning nomlari

die Weide, die Pappel,die Linde,die Buche

Gullar nomlari

die Rose,die Tulpe, die Nelke,die Lilie

Ko‘pgina meva va sabzavot nomlari

die Pflaume, die Kirsche,die Birne, die Apfelsine, die Zitrone,die Granate,die Aprikose

JENSKIY RODDAGI OTLARNING QO‘SHIMCHALARI:

-in, -heit, - keit, -ung, -e

die Lehrerin, die Shönheit, die Tapferkeit, die Versammlung, die Lehre

-ei, -(e)rei, -e, -schaft

die Bücherei, die Größe,die Fischerei

ie, -tion, -tät, -ik ,-ion,-ur

die Theorie, die Chemie, die Universität, die Fabrik, die Region, die Kultur

-a, -ade, -age (aje deb o‘qiladi), -ance,- äse

die Kamera, die Ballade, die Garage, die Chance, die Majonaise

-äne, -anz , -elle, -enz, -ette, -ie: (...i), -(i) ere: (franz)

die Föntane, die Distanz, die Zitadelle, die Existenz, die Etikette, die Historie, die Portiere

-ik, -ine, -ion, -(i) tät, -isse, -itis, -ive

die Musik, die Kabine, die Nation, die Kulisse, die Bronchitis, die Alternative

-ose, -sis, -se, -ur, -üre

die Sklerose, die Genesis, die Analyse, die Natur, die Broschüre


SREDNIY RODGA QUYIDAGI OTLAR KIRADI:

Odam va hayvon bolalari nomlari

das Kind, das Lamm ,das Fohlen,das Kalb

Qit’a va ko‘pchilik davlatlar, shaharlarning nomlari

das Usbekistan,das Deutschland: biroq:der Irak, der Jemen, der Sudan.

Ko’pchilik metallarning nomlari

das Silber, das Kupfer, das Blei,das Eisen

Alfavitdagi harflar

das A, das B, das Zet, das Ypsilon

SREDNIY RODDAGI OTLARNING QO‘SHIMCHALARI:

-chen, -lein, -tum

das Mädchen, das Büchlein, das Bauerntum

-nis ,-sal,-sel

das Ereignis ,das Schicksal, das Rätsel

-icht, -tel,

das Dickicht, das Drittel, das Viertel

-al, -ment, -at, -um, -ium

das Lineal, das Dokument, das Diktat, das Museum, das Sanatorium

-ge prefiksi yordamida yasalgan otlar

das Gemüse, das Gebirge, das Geschlecht

-ett, -in, -(i) um, -ma, -ment

das Ballett, das Benzin, das Datum, das Klima, das Element

3.7 Otlashgan so‘zlarning rodini aniqlash
( Die Bestimmung des Geschlechts der Substantivierten Wörter)
Nemis tilida mustaqil so‘z turkumlari ham, yordamchi so‘z turkumlari ham otlasha oladi va otga xos bo‘lgan belgilarni qabul qiladi. Har bir otlashgan so‘z uchala roddan biriga mansub bo‘lib, ularning rodi quyidagilarga qarab aniqlanadi:
1. Otlashgan infinitiv sredniy rodda bo‘ladi: das Leben, das Lachen, das Versprechen, das Schreiben, das Antworten, das Laufen, das Springen, das Lernen,das Lesen.
Das Leben des Studenten ist schwer.
2.Otlashgan ravish, bog‘lovchi, undov, so‘roq so‘zlar ham sredniy rodda bo‘ladi: das Gestern, das Morgen, das Aber, das Ach, das Weh, das Wann, das Wohin.
Wir haben nicht geweint,
Wir seufzten nicht Weh und Ach!
Die Tränen und die Seufzer,
Die kamen hinternach.
(H.Heine, Band I)
3. Otlashgan sifat va sifatdoshlar abstrakt va jonsiz predmetlarni bildirsa, sredniy rodda keladi: das Gelb, das Blau, das Grün, das Ärgste.
Das Ärgste war die Angst.
Otlashgan sifat va sifatdoshlar shaxs nomlarini bildirsa, mazmunga qarab mujskoy yoki jenskiy rodda bo‘ladi:
der Fremde- die Fremde, der Vorsitzende- die Vorsitzende, der Angestellte – die Angestellte, der Kleine – die Kleine;
Die Kleine gleicht der Geliebten,
Besonders wenn sie lacht.
(H.Heine, Band I)
4. Otlashgan sanoq sonlar jenskiy rodda bo‘ladi: die Fünf, die Acht, die Drei, die Zwei
Rodi barqaror bo‘lmagan otlar
Ayrim otlar barqaror rodga ega emas. Ayni bir ot ikki rodda qo‘llanishi mumkin. Biroq bu narsa uning mazmuniga ta’sir qilmaydi:
der yoki das Katheder – kafedra ,minbar
der yoki das Meter – metr
der yoki das Tüpfel – nuqta
der yoki das Gummi – rezinka
der yoki das Abscheu- nafrat va boshqalar;
Ba‘zi hollarda otlarning rodi omonimlarni bir-biridan farqlash uchun hizmat qiladi, yani otning rodi so‘zning mazmuniga ta’sir qilib, uni butunlay boshqa mazmunga aylantirib yuboradi:
der Band (jild, tom) – die Band (lenta)
der Bauer (dehqon) – die Bauer (katak)
der Bord (kema yoki paroxodning yon chekkasi ) – das Bord (kitob tokchasi)
der Erbe (merosxo‘r) – das Erbe (meros)
die Erkenntnis (bilish, anglash) –das Erkenntnis (hukm-sud hukmi)
der Flur (dahliz) – die Flur (ekinzor, o‘tloq)
der Gehalt (mazmun) – das Gehalt (oylik ,maosh)
der Gefallen (mehribonlik) - das Gefallen (xursandchilik)
der Hut (shlyapa) – die Hut (muhofaza)
der Junge(bola, o‘spirin) – das Junge (hayvonlarning bolasi)
der Kaffe (kofe-ichadigan) - das Kaffe (qahvaxona)
der Kristal(kristall) – das Kristall (billur oyna)
der Kunde (xaridor) – die Kunde (xabar)
der Leiter (rahbar) – die Leiter (narvon, shoti )
der Moment (bir on, bir nafas) – das Moment (faktor, hol)
der Ort (joy , o‘rin) – das Ort (joy-shaxtada ruda, toshko’mir
kabilar qazib olinadigan joy)
der Schild (qalqon) – das Schild (viveska)
der See (ko‘l) – die See (dengiz)
die Steuer (soliq) – das Steuer (rul)
der Taube (kar) – der Taube (kaptar)
der Tau (qirov) –das Tau (yo‘qon, arqon)
der Tor (ahmoq – das Tor (darvoza)
der Verdienst (ish haqi) – das Verdienst (xizmat)
der Weise (oqil donishmand) – die Weise (usul, yo‘l)
die Wehr (mudofaa, mudofaa qilish) – das Wehr ( to‘g‘on g‘ov )
der Wurm – (qurt-hashorat) – das Wurm (himoyachisiz, zaif bola)

Nemis tilida eshitilishi bir xil, ammo rodi va ma’nosi turlicha bo‘lgan bir- biriga qardosh bo‘lmagan otlar ham mavjud: der Harz Garts (tog‘ tizmasi) das Harz - smola-qatron.



der Mangel kamchilik die Mangel o‘qlov (kiyimni
dazmollaydigan asbob)
die Mark qisqartirish die Mark ilik
der Marsch marsh , yurish die Marsch botqoqli, unumli yer
der Mast machta (kemada elkanlar die Mast boquv, boqish
osiladigan baland ustun)
der Messer o‘lchash asbobi das Messer pichoq
der Otter suvsar die Otter (zool) ilon
der Reis guruch das Reis nish maysa
der Taube garang die Taube kaptar

Quyidagi so‘zlarda ham ularning rod, forma va ma’nolari hozirgi kunda o‘zgarib ketganligini, ba’zilarining esa rodi o‘zgarsa ham, ma’nosi o‘zgarmay qolganligini sezish qiyin emas.Masalan:



die Ecke burchak das Ecke joy belgisi
der Import (Einfuhr) import die Import chet eldan keltirilgan mollar
(chet eldan mol keltirish)
der Karren aravacha der Karren aravachada olib borish
(biror narsani)
der Lug yolg‘on die Lüge yolg‘on
der Quast keng panja, qo‘l panja die Quaste popuk, gajim
der Quell manba die Quelle buloq, chashma
der Ritze yoriq, tirqish die Ritze tirqish, yoriq
die Röhre truba, quvur; tarnov das Röhre truba, quvur; tarnov
der Ruin xonavayron bo‘lish die Ruine xaroba, vayrona
der Schurz fartuk, etak der Schürze fartuk, etak

Yüklə 1,22 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   533




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə