Kvadratik forma va uni kanonik korinishga keltirish Usmonov Maxsud Tulqin o‘g’li

6-misol. tenglama bilan aniqlangan chiziqning shaklini, markazini va ekssentrisitetini toping.
Yechish. Egri chiziq tenglamasida shakl almashtiramiz.

boʻlganligi sababli, bu tenglamani quyidagicha yozish mumkin:

.
Demak, tenglama ellipsni ifodalaydi. Bu yerda .
Mashq.Ellips tenglama bilan berilgan. Uning
1) yarim oʻqlari uzunligini;
2) fokuslarining koordinatalarini;
3) ellipsekssentrisitetini;
4) direktrisalar tenglamalari va ular orsidagi masofani;
5) chap fokusidan 12 birlik masofada joylashgan ellips nuqtasini toping.
2. kvadratik formada bo’lsin. U holda jadvalga asosan kvadratik forma giperbolaning tenglamasi bo’ladi.
9-ta’rif. Har bir nuqtasidan belgilangan nuqtalargacha boʻlgan masofalar ayirmasining absolyut qiymati oʻzgarmas songa teng boʻlgan nuqtalarning geometrik oʻrni giperbola deb ataladi.
Belgilangan nuqtalar giperbolaning fokuslari deb ataladi.
Ta’rifga asosan, giperboladagi ixtiyoriy uchun . U holda , belgilashlardan soʻng giperbolaning quyidagi kanonik tenglamasini topamiz:
. (9)
Tenglamadan koʻrinib turibdiki giperbola koordinata oʻqlariga nisbatan simmetrik boʻladi. Shuningdek, giperbola nuqtaga, ya’ni koordinata boshiga nisbatan ham simmetrik. Fokuslar yotgan oʻq giperbolaning fokal oʻqi deyiladi. Agar (9) tenglamada deb olsak, ni topamiz. nuqtalar giperbolaning uchlari deyiladi. Bu yerda . Giperbola oʻq bilan kesishmaydi. nuqtalar giperbolaning mavhum uchlari, deb atalib, ular orasidagi masofa ga teng boʻladi. toʻg‘ri chiziqlar giperbolaning asimptotalari deyiladi. Bu toʻg‘ri chiziqlar markazi koordinatalar boshida boʻlgan, tomonlari va ga teng boʻlgan toʻg‘ri toʻrtburchak (giperbolaning asosiy toʻrtburchagi) diagonallarida yotadi. Giperbolani chizishdan oldin asimptotalarini chizish maqsadga muvofiq.

Giperbola uchun ham koʻrinishdagi tenglik giperbolaning ekssentrisiteti deyiladi, giperbola uchun .

Ekssentrisitet giperbolaning asosiy toʻg‘ri toʻrtburchagini choʻzinchoqligini ifodalaydi.
Giperbolaning mavhum oʻqiga parallel hamda undan masofada yotgan toʻg‘ri chiziqlar giperbolning direktrisasi deb ataladi.
Agar giperbolada boʻlsa, giperbola teng tomonli deyiladi, uning tenglamasi koʻrinishda boʻladi.
Simmetriya markazi nuqtada va simmetriya oʻqlari koordinata oʻqlariga parallel boʻlgan giperbolaning tenglamasi

koʻrinishda boʻladi.

Agar giperbolaning haqiqiy oʻqi oʻqda yotsa, u holda giperbola tenglamasi quyidagi koʻrinishda boʻladi:

Bu giperbolaning ekssentrisiteti ga, asimtotalar ga, tengboʻlib, uning direktrisalari esa tenglamalar bilan aniqlanadi.