Laboratoriya mashg’ulotlari materiallari 1 Laboratoriya ishi Mavzu: Ma`lumotlar bazasini loyihalash. Mohiyat – aloqa diagrammasini qurish (er modeli). Ishdan maqsad

MySQL ga yangi foydalanuvchi qo’shish

1. 
   “Добавить пользаватела” ni ustiga bosamiz.
   

2. 
   Keyin quyidagicha oyna ko’rinadi va uni to’ldiramiz.
   

3. 
   Oynani quyidagi kabi to’ldirganimizdan so’ng (parolni kiritganimizdan so’ng “Генерировать” tugmasini bosish kerak) “Добавить ползавателя” ni bosamiz.
   

Shundan keyin bizga yangi foydalanuvchi qo’shilganligi haqida oyna ko’rinadi.

MySQL da jadval hosil qilish
Y ondagi rasmdagi ko’rsatilgan kabi o’zimiz hosil qilgan yangi foydalanuvchi nomi ostidagi ma’lumot bazasi ustiga sichqonchani bosamiz. Shundan keyin quyidagi kabi oyna ochiladi.



Jadval nomini va ustunlar sonini ko’rsatib pastki burchakdagi “OK” tigmasini bosamiz. Menda jadval nomi “jadval_1”, ustunlar soni esa 5 ta.

J advalni rasmdagi kabi toldirganimizdan so’ng “Сохранить” tugmasini bosamiz. id qatori uchun “Индекс” ni qimati bo’lishi kerak.
A_I ga qo’yamiz, shunda id qator avtomatik tarzda raqamlanadi.

Endi esa “Вставить” bo’limiga kirib jadvalimizga ma’lumotlar qo’shamiz:

M a’lumotlarni kiritib bo’lganimizdan so’ng “OK” tugmasini bosamiz va bizda SQL so’rovlarini ko’rsatuvchi oyna paydo bo’ladi.
Shundan keyin “Обзор” bo’limiga o’tib hosil qilgan jadvallarimizni ko’rishimiz mumkin.

Hosil qilgan jadvalimizda “o’chirish”, “o’zgartirish”, “qo’shish” kabi bir necha tahrirlash ishlarini bajarishimiz mumkin.

3 amaliy ish. Jadvallar ustida so‘rovlar. (SELECT, INSERT, DELETE, UPDATE)
Ishdan maqsad: Select, insert, update va delete lardan foydalanib oddiy so’rovlarni MySQL da yozishni o`rganish.
Uslubiy ko`rsatma: SQL (Structured Query Language) tili strukturalashgan so`rov tili deyilib, u ma’lumotlar bazasi bilan a’loqa o`rnatish uchun xizmat qiladi. SQL tili 70 yillar oxirida IBM firmasi tomonidan Sytem r nomli ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimining tajribaviy loyihasini ishlab chiqish doirasida yaratildi. Keyinchalik IBM firmasi tomonidan Sytem r ga yaqin bo`lgan yana ikkita sistema - SQLG’DS i DB2 sistemalari ishlab chiqildi. Bu tilning xalqoro standarti 1986 yili ishlab chiqildi va u 1989 yilga kelib yanada kengaytirildi, lekin uning to`liq xalqaro standarti 1992 yil qabul qilindi. 1995 yilga kelib SQL92 standarti yangi komponentalar bilan to`ldirildi. Birinchi bo`lib SQL dan foydalanish Oracle MBBTda ishlatildi. Hozirgi kunda ko`pgina ishlab chiqilgan relyatsion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari (MBBT) SQL92 standartini ishlatmoqda. Hozirgi kunda bu standart ham kengaytirilib SQL:2003, SQL:1999 - standartlari ishlatilmoqda. Bu standart tillari ancha murakkab bo`lib, u «asosiy» (entry), «oralik» (intermediate) va «tulik» (full) pogonalariga bo`linadi.SQL quyidagi komponentalarni o`z ichiga oladi: -adminstrativ ma’lumotlar vositasi; -tranzaksiyalar balan boshqarish vositasi; -DLL (Data Definition Language) ma’lumotlarni aniqlash tili; -DML (Data Manipulation Language) ma’lumotlar ustida manipulyatsiya qilish (murakkab harakatlar bajarish) tili; -DQL (Data Query Language) ma’lumotlar bazasiga so`rovlar tili. Adminstrativ ma’lumotlar - ma’lumotlar bazasini yaratish, unga kirishga ruxsat berish va parollarni o`zgartirishda kerak bo`ladi. Tranzaksiya - bu ma’lumotlar bilan monipulyatsiya qilib ketma-ket operatsiyalar yordamida MBBTga ta’sir etishdir. Tranzaksiya yoki to`liq bajariladi va ma’lumotlar bazasini bir butun holatdan ikkinchi bir butun holatga o`tkazadi, yoki agar ma’lum sababga ko`ra tranzaksiyaning biror holati bajarilmaydigan bo`lsa yoki sistemada biror xatolik yuz bersa, ma’lumotlar bazasi boshlang`ich holatiga qaytadi. Ma’lumotlarni aniqlash tili - ma’lumotlar bazasi jadvalini tuzish, o`zgartirish yoki o`chirish, indeks tashkil qilish (ma’lumotlarni tez izlab topish vositasi), har xil foydalanuvchilar bilan ishni tashkil qilish va boshqa kabilarni amalga oshiradi. Ma’lumotlar ustida manipulyatsiya qilish tili - ma’lumotlar bazasiga yozuvni qo`shish, o`chirish yoki yangilash imkonini beradi. So`rovlar tili - foydalanuvchi tamonidan berilgan kriteriyalar asosida kerakli ma’lumotlarni ma’lumotlar bazasidan tanlab olishni tashkil etib beradi. SQL- bu relyatsion bazalardagi ma’lumotlarni shakillantirish va ularni qo`llab- quvvatlash uchun maxsus yaratilgan tildir. SQL umum yo`nalishga mo`ljallangan dasturiy til emas, lekin ayrim kuchli vositalar uning tarkibida mujassamlashgan.
Ushbu amaliy ishda MySQL da “polka” nomli jadval hosil qilamiz. Select, insert, update va delete operatorlari bilan ishlashni o’rganamiz.
Avval SQL so’rovi orqali ma’lumotlar bazasini hosil qilib olamiz:

Hosil bo’lgan jadvalimizning strukturaviy ko’rinishi: