M. A. Axmatov Toshkent To‘qimachilik va yengil sanoat insti tuti kafedra mudiri, t f. n, dotsent
Yüklə 3,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.9. KANOP PO‘STLOG‘INI ISSIQ SUVDA IVITISH
| 3.8. KANOPNI SOVUQ SUVDA IVITISH
Kanoppoya qadim zamonlardan beri asosan sovuq suvda ivitiladi. Bu usul juda oddiy bo‘lishi bilan birga, ko‘p mablag‘ talab qilmaydi. Kanopni ivitish uchun zavod hududidagi tabiiy hovuzlar, chuqurlar, ko‘llardan foydalanish mumkin. Ivitish hovuzlarining shakli har xil bo‘lishi mumkin. Ba’zi zavodlarda yangi ivitish hovuzlari 3.4-rasmda ko‘rsatilgan shaklda ishlangan. Bunday hovuzlarga bir tomonidan toza suv kirib, ishlangan suv boshqa tomonidan chiqib turadi. Hovuzlarda ivitish suyuqligi shu tarzda almashinadi. Ba’zi zavodlarda ishlangan suyuqlikdan ezish- titish mashinasidan chiqqan chiqindilarni oqizib olib ketish uchun foydalaniladi. Ivitish suyuqligining kislotaliligini me’yorli ushlab turish uchun ivitish hovuziga 50—100 l/s suvni doimo kir gizib-chiqarib turish yetarlidir. Agar ivitish hovuziga suv vaqti-vaqti bilan quyib turiladigan bo‘lsa, suv mavsumda 2—3 martagina almashtiriladi. Mavsum mobaynida suvning harorati o‘zgarib turadi. Shuning uchun ivish muddati ham o‘zgaradi. Bu usulda kanop O‘zbekiston rayonlarida: mart oyida — 30, aprelda — 28, mayda — 25, iyunda — 22, iyulda — 18, avgustda — 20, sentabr da — 22 va oktabr oyida 30 — kunda ivib tayyor bo‘ladi. O‘rtacha ivish muddati 25 kun hisoblanadi. 3.9. KANOP PO‘STLOG‘INI ISSIQ SUVDA IVITISH 112 SNIIL ilmiy xodimlari po‘stloqni issiq suvda ivitish hamda samarali rejimlar ishlab chiqarish ustida ko‘p yillardan beri ish olib bormoqdalar. Olib borilgan ilmiy ishlar hamda kanop zavod larida o‘tkazilgan tajribalar shuni ko‘rsatadiki, po‘stloq issiq suv bilan maxsus baklarda ivitilganda ivish jarayoni bir tekis borib, ivish muddati ancha qisqarar ekan. Shu bilan birga uzun tola ko‘proq chiqib, sifati yaxshilanadi. So‘nggi yillarda kanop zavod larida ko‘k po‘stloqning ancha, qismi issiq suvda ivitiladigan bo‘ldi. Shu maqsadda zavodlarda usti yopiq maxsus ivitish sexlari qurildi. Sex ichiga 2—4 qator baklar o‘rnatilgan. Baklar soni har smenada ezish- titish mashinasini ivitilgan po‘stloq bilan ta’minlab turish uchun yetarli qilib olinadi. SNIIL po‘stloqni osilgan holatda ivitish usulini ishlab chiqdi (3.5- rasm). Po‘stloqni bakka joylashdan oldin uni dorga osib, so‘ngra uni telfer yordamida bakka joylashtiriladi. Dor 75 mm yo‘g‘onlikdagi po‘lat quvurdan yasalgan bo‘lib, qo‘shimcha sterjenlar bilan mahkamlanadi Uning uzunligi ivitish bakining eniga bog‘liq. Quvurning ikki uchiga tik qilib burchaklik payvand lab ulanadi. Burchaklik uchiga esa ularga tik qilib, tayanch plastinka ulanadi. Katta bog‘ po‘stloqdan 5—6 tasini polga qator terib, ustiga telfer yordamida dor qo‘yiladi. Katta bog‘ simlar yoki ilgaklar yordamida dor quvuriga bog‘lanadi. So‘ngra telfer yordamida po‘stloq bilan dorni ko‘tarib, bak ustiga olib boriladi va bakka tushiriladi. Dorning tayanch plastinkasi ilgak yordamida bak chetidagi chiqqan joyiga mahkamlanadi. Shu tarzda bak po‘stloqqa to‘ldiriladi. Bakdagi po‘stloqning zichligi 70 kg/m. Bu usulda po‘stloq dorga mahkam bog‘lab qo‘yilgani uchun suv qo‘yilganda yuqoriga ko‘tarilib ketmaydi hamda ivigandan so‘ng bakning tagiga cho‘kmaydi. Shuning uchun bu usulda po‘stloq bir tekis iviydi, issiq suv po‘stloqning hamma joyiga bir tekis tarqaladi. Ivitish suyuqligining kislotaliligi bir xil bo‘ladi. Kanop po‘stlog‘ini issiq suvda ivitishda quyidagi suv rejimi belgilanadi: bakka po‘stloqni joylab suv quyilgandan 12 soat o‘tgach, bak hajmining 0,5—0,75 qismiga qadar ivitish suyuqligi kanalizatsiyaga tushirib yuborilib almashtiriladi. Ivitish suyuqligini bundan keyingi almashtirish suyuqlikning kislotaliligiga qarab o‘zgartirib boriladi (ivitish suyuqligining kislotaliligi 2,5 sm 0,01 i NaOH eritmasidan oshmasligi kerak). Po‘stloqni ivitishning dastlabki kunlarida ivitish suyuqligidagi kislota ivitish jarayonining oxiriga nisbatan tuz hosil qilgani uchun suv ko‘proq almashtiriladi. Agar ivitish boshlarida bir kecha-kunduzda 0,5—0,75 bak hajmidagi suv almashtirilsa, jarayon oxirlarida 0,15—0,2 bak hajmidagi suv almashtiriladi. Agar po‘stloq bakka dorlar yordamida emas, balki oddiy 113 usulda joylangan bo‘lsa, po‘stloqning zichligi oshib, ivishni sekinlashtiradi, bunda bak tagidagi teshikli quvur lardan suv to‘xtovsiz berilib, ortiqcha suvni bak ustidagi quvur orqali chiqarib turiladi, shunda ivitish yanada yaxshi boradi. Kanop po‘st log‘i issiq suvda ivitilganda suvning oxirgi moduli 40—50 ga teng bo‘lib, ivitish suyuqligining haroratini ivitish boshidan to oxirigacha 36—38° atrofida ushlab turish kerak. Shunda po‘stloq 8—10 kecha-kunduzga ivib, tayyor bo‘ladi. Agar issiqlik o‘zgarib tursa, ivish muddati ham o‘zgaradi. Ivitishni tezlatish uchun yuqorida aytib o‘tilgan usullardan foydalanish mumkin. Agar po‘stloq osongina ayrim tolalarga ajralsa, ajratilgan tola tur holatiga kelsa va u toza yuvilsa, po‘stloq ivib tayyor bo‘lgan hisoblanadi. Yaxshi ivilgan po‘stloqni yuvganda undagi shilliq moddalar tez ajraladi. Yüklə 3,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|