M. A. Axmatov Toshkent To‘qimachilik va yengil sanoat insti tuti kafedra mudiri, t f. n, dotsent

4-bob
. LUB (ZIG‘IR) TOLALARINI DASTLABKI
ISHLASH TEXNOLOGIYASI
Turli xil daraxt va o‘simlik po‘stlog‘i, bargi va poyalaridan olinadigan 
tolalar lub tolalari deyiladi. Ularni shuning uchun poyali, bargli va 
po‘stloqli deyiladi. Poyali zig‘ir tolalari, o‘z navbatida, ingichka va qo‘pol 
poyali tolalarga bo‘linadi.
Lub tolalari quyidagi shaklda tarqalgan:
— ingichka poyali — zig‘ir maishiy gazlamalar, shuningdek, qop 
uchun mo‘ljallangan va texnik gazlamalar olishda ishlatiladi;
— qo‘pol poyali — penka, jut, kanop va boshqalar, tara uchun 
ishlatiladigan matolar va buramli matolar (mahsulotlar) — shpagatlar, 
arqonlar, kanatlar olish uchun ishlatiladi;
— qattiq bargli — manilla, sizal, geneken va boshqalar, ko‘pincha 
buramli mahsulotlar — dengiz kanatlari va boshqalar olish uchun 
ishlatiladi;
— kam tarqalgan poyali lub tolalari — kendir va kanatnik; uning 
barglari — yurqa, Yangi Zelandiya zig‘iri, dratsena; kokos palmalarining 
sirt qismidan kayr olinadi va ular arqonlar olishda ishlatiladi. Kam 
ishlatiladigan yana bir qancha lub tolalari mavjud.
Quyidagi lub tolali xomashyolar mavjud: soloma — terib olingan 
va quritilgan poyalar (bular boshoqsiz), tresta — poyalar (bular tola 
birlashmalarning bir-biridan ajralishi uchun olib (tiklab) qo‘yiladi; lub 
— o‘zak qismi ajratib olingan qismi.

---

122
Zig‘ir
Zig‘ir bir yillik o‘simlik bo‘lib, uning poyasidan tola olinadi. 
Madaniylashtirilgan zig‘ir — bir yillik o‘simlik (zig‘irlar oilasiga mansub). 
Zig‘ir turlari: zig‘ir — dolgunes (yigiruv zig‘iri), bu tola olish uchun 
yetishtiriladi; zig‘ir — kudryash (yog‘li zig‘ir) va zig‘ir — mejeumok, bular 
urug‘idan yog‘ olish uchun yetishtiriladi.
Zig‘ir — dolgunes — namli havo o‘simligidir. U Rossiya, Gollandiya, 
Germaniya, Fransiya, Polsha, Niderlandiya, Belgiya va boshqa 
mamlakatlarda yetishtiriladi. Zig‘irning dag‘al tolali T—10 I K—6; Smolensk 
navlari Rossiyada yetishtirilmoqda.