M I k r o I q t I s o d I y o t

4.3. Daromad samarasi ya almashtirish samarasi
Daromad-iste'mol chizig'i. Daromadning o'zgarishi byudjet chizig'ini o'ziga parallel
ravishda siljishiga olib keladi, nima uchun deganda, narxlar nisbati o'zgarmaydi. Daromad
oshganda, byudjet chizig'i o ‘ngga-yuqoriga siljiydi, kamayganda pastga-chapga siljiydi.
Xuddi shunday siljishlar ne’matlar narxi bir xil o'zgarganda ham sodir bo'ladi.
Narxlaming pasayishi real daromadni oshiradi, natijada byudjet chizig'i o'ngga-yuqoriga
siljiydi. Xuddi shunday narxlaming o'sishi, real daromadni kamaytiradi - byudjet
chizig'i pastgachapga siljiydi.
Real daromadning o'sishi natijasida byudjet chizig'i 
holatlaiga ketma-
ket siljiydi (4 .10-rasm).
Daromadlaming o'zgarishiga 
mos ravishda iste’m olchining yangi holatdagi
m uvozanat nuqtalari o'm atiladi: 
. Ushbu 
muvozanat nuqtalarini
tutashtiruvchi chiziqni amerikalik olim Dj.Xiks "daromad-iste'mol” chizig'i deb atadi
va bu chiziq ilmiy adabiyotlarda "turmush darajasi" chizig'i deb ham ataladi.
4 .10-rasm. "Daromad-iste'mol'' chizig'i.
Agar "daromad-iste’mol” chizig'i koordinata boshidan 45° burchak ostidagi to'g'ri
chiziqdan iborat bo'lsa, daromadning o'sishi, iste’molchining iste'mol qiladi-gan ne’matlari
bir xil proportsiyada o'sadi. Agar iste’molchi ne’matlami har xil pro-portsiyada xarid qilsa,
^chizig'ining yotiqligi o ‘zgaradi. 32-rasmda tovariar sotib olish boshida tez suratda o'sadi,
keyinchalik 
Xi
 tovami sotib olish, 
Xt
 tovarga nisbatan oshib boradi.
Nem is olimi Ernst Engel’ (1821-1896) birinchi bo'lib daromad o'zgarishining
iste’mol tarkibiga ta'sirini tadqiq qilgan. Tovariar tarkibining daromadga nisbatan