Tur xilma-xilligini to’rtinchi qoidasi : Tanlanma yirtqichlik tur xilma-
xilligini oshiradi. Organizmlar orasidagi bog’liqlik uyushma tur xilma-
xilligiga katta ta’sir ko’rsatadi, buni ozuqa zanjiri misolida ko’rish
mumkin. Intensiv oziqlantirish yoki aktiv yirtqichlik o’tloqdagi o’simlik
va o’lja populyatsiyasida tur xilma-xilligini juda kamaytirib tashlashi
mumkin. Ayni vaqtda yirtqichlik ko’pincha dominant turlar zinchligini
kamaytiradi, bu bilan konkurensiyaga kam moyil turlarga imkoniyat
tug’uladi maydonni to’la egalashga, ya’ni to’llaligicha faoliyat
ko’rsatishga harakat qiladi, natijada o’sha joy ekosistemasida tur xilma-
xilligi o’sadi. Misol uchun AQSH ning Atlantika okeani qirg’oqlaridagi
qoyali literallarda dengiz yulduzlari fizazter, asosan midiyalar bilan
oziqlanadi. Bu esa midiyalar bo’shagan joyda boshqa umurtqasizlar
joylashadi. Shuning uchun qayerda dengiz yulduzlari yashaydi o’sha
yerda umurtqasizlar turlari xilma xilligi 2 marta ziyod. Sun’iy ravishda
dengiz
yulduzlarini
uyushmada
ovlash
uyushma
xilma-xilligini
kamaytirishda aniqlangan.
Xuddi shunday holatni Afrika savanalarida kuzatish mumkin. Misol
uchun zebralar baland o’simliklar bilan oziqlanadilar, natijada ularni
pastida o’suvchi o’simliklar yaxshi o’sa boshlaydi, bu esa boshqa
hayvonlarda o’tlashga imkoniyat tug’diradi, Gnu antilopalari o’simlik
poyalarini o’rta qismlarini va urug’larini yeydi. Tomson kiyiklari esa
o’tlarning pastki qismlarini, Dik-dik antilopalari esa butalarning yosh
barglari bilan oziqlanadi. Buning natijasida qo’sh tuyoqlilar xilma-xilligi
oshadi.
30
Daniya davlat hokimiyati qo’y podalari bilan shug’ullanadigan fermerlarni
rag’batlantirib turadi, chunki qo’y podalarini boqish Bronxol orollardagi
yuqori tur xilma-xilligini ushlab turishga imkon beradi
