Маданият назарияси

Ikkinchi  -  iqtisodiy  omil
  –  Movarounnahr  va  Xurosonda  yagona  idora 
tizimining joriy etilishi iqtisodiy osoyishtalik, ishlab chiqarishni jalb rivojlanishiga 
olib  keldi.  Davlat  tomonidan  dehqonchilik,  hunarmandchilik,  savdo-sotiqning 
rivojiga  e’tibor  berilishi  va  bu  sohada  qator  tadbirlarning  amalga  oshirilishi 
mamlakatning  ma’naviy-madaniy  taraqqiyoti  uchun  nihoyatda  muhim  ahamiyat 
kasb etdi. 
Uchinchi  –  ma’naviy  omil
  –  avvalgi  madaniy  meros,  ma’naviy  qadriyatlar, 
boyliklardan  keng  foydalanish,  ular  asosida  rivojlanishini  amalga  oshirishdan 
iborat  bo‘ldi.  Markaziy  Osiyoda  avvalgi  asrlarda,  xususan  IX-XIII  asrlarda 
yaratilgan ma’naviy-madaniy boyliklardan, Xorazmiy, Forobiy, Ibn Sino, Beruniy, 
CHag‘miniylar  merosidan;  arab,  fors  va  turkiy  tillarda  yaratilgan  Firdavsiy, 
Nizomiy  Ganjaviy,  Rumiy,  Tusiy,  Attor  kabi  allomalar  merosidan:  Musulmon 
SHarqi  ma’naviy  merosda  keng  ahamiyat  kasb  etgan  qadimgi  yunon  ilmiy-
ma’naviy, boyliklaridan keng foydalanildi.  
Bu  davrda  Amir  Temur  davlatining  ta’sirida  bo‘lgan    va  bo‘lmagan  boshqa 
mamlakatlar o‘rtasida madaniy aloqalar tez rivojlandiki, bunday aloqalar ma’naviy 
boyliklarni  o‘zaro  almashishga  keng  yo‘l  ochib  berdi.  Eron,  arab  mamlakatlari, 
Hindiston,  Xitoy  kabi  mamlakatlar  bilan  bo‘lgan  aloqalarda  madaniy  boyliklar 
almashinuvi ham muhim ahamiyat kasb etdi.