XƏYALIN DİGƏR ADI: MADDƏ
168
heç bir elmi dəlilə və ya müşahidəyə malik deyillər, ola bilməzlər də. Onsuz da
ən qatı materialist belə bütün görüntünü beynində gördüyünü qəbul edir.
Bu bölmədə, əsasən, bu həqiqəti qəbul etmək istəməyən şəxslərdən gələn
etirazlara verilən cavablara yer veriləcək. Aşağıdakı etirazları və cavablarını
oxuduqda, səmimi və obyektiv düşündükdə əslində bu sualların cavablarının
çox açıq olduğunu siz də görəcəksiniz.
Etiraz: “Yolda avtobus gördükdə əzilməmək üçün qaçırsınız. Deməli,
avtobus var. Əgər beyninizdə görürsünüzsə, niyə qaçırsınız?”
Cavab: Bu və buna bənzər sualları verənlərin yanıldıqları və anlaya
bilmədikləri cəhət “hiss” məfhumunun sadəcə görmə hissi ilə bağlı olduğunu
hesab edirlər. Əslində isə, təkcə görmə deyil, toxunma, vurma, zərbə, sərtlik,
ağrı, isti, soyuq, nəm kimi bütün hisslər eynilə görmə kimi insanın beynində
əmələ gələn hisslərdir. Məsələn, avtobusa minmək üçün avtobusun soyuq
metalını əlində hiss edən insan əslində bu “soyuq metal hissini” beynində hiss
edir. Bu çox açıq və məlum həqiqətdir. Toxunma hissi, daha əvvəl də bildirildiyi
kimi, bir insanın - barmaqlarından gələn sinir oyanmalarının – beynin müəyyən
nöqtəsində əmələ gətirdiyi hissdir. Hiss edən barmaqlarımız deyil. İnsanlar
bunu elmi cəhətdən də açıqlandığı üçün qəbul edirlər. Ancaq məsələ avtobusun
qapısını tutmaq deyil, avtobus insanı vurduqda, yəni bu toxunma hissi daha
şiddətli və ağrılı olduqda, bu həqiqətin əsassız olduğunu hesab edirlər. Əslində
isə ağrı və ya zərbə də beyində hiss edilir. Avtobusun vurduğu insan zərbənin
şiddətini və bütün ağrını beynində hiss edir.
Bunu daha yaxşı anlamaq üçün yuxuları düşünmək faydalı olar. İnsan
yuxuda da onu avtobus vurduğunu, qəzadan sonra gözünü xəstəxanada
açdığını, əməliyyat edildiyini, həkimlərin danışıqlarını, ailəsinin narahatlıq
içində xəstəxanaya gəldiyini, şikəst olduğunu görə bilər. Yuxuda yaşadığı
bütün bu hadisələrin görüntülərini, səslərini, bərklik hissini, ağrını, işığı,
xəstəxanadakı rəngləri, hər cür hissi çox parlaq və aydın hiss edir. Bunların
hamısı gerçək həyatdakı kimi təbii və inandırıcıdır. O an yuxudakı birinin ona
yuxu gördüyünü, gördüklərinin xəyal olduğunu desə, ona inanmaz. Əslində isə
gördüklərinin hamısı xəyaldır və nə avtobusun, nə xəstəxananın, nə də yuxuda
gördüyü bədəninin xarici aləmdə maddi qarşılığı var. Yuxuda gördüyü bədənin
və avtobusun maddi qarşılıqları olmasına baxmayaraq, “həqiqi bədəni” “həqiqi
avtobus” vurmuş kimi hiss edir.
Elə isə materialistlərin “maddənin varlığını şillə yesən, anlayarsan”,
“dizinə təpik dəysə, maddənin varlığına şübhən qalmaz”, “it görsən, qaçırsan
ancaq”, “avtobus vursa, beynində olub-olmadığını anlayarsan”, “əgər hissdirsə,
XƏYALIN DİGƏR ADI: MADDƏ
170
onda şosseyə çıxıb avtomobillərdən qaçmadan ortada dur” kimi etirazların heç
bir mənası və əsası yoxdur. Sürətli zərbə, itin ağrı verən dişləri, möhkəm şillə
maddənin əsli ilə təmasda olduğumuzun dəlili deyil. Çünki bildirildiyi kimi,
bunları eynilə yuxuda da maddi qarşılığı olmadığı halda yaşaya bilirsiniz.
Bundan əlavə, hissin şiddətli olması o hissin beyində əmələ gəlməsi həqiqətini
də dəyişdirmir. Bu, elmi sübutu olan açıq həqiqətdir.
Bəzi insanların şossedə sürətlə keçən avtobusu və ya avtobusun səbəb
olduğu qəzanı maddənin fiziki varlığı ilə təmasda olduqlarının təsirli dəlili
zənn etmələrinin səbəbi görüntünün insanı aldadacaq qədər həqiqi görünməsi
və hiss edilməsidir. Məkan görüntülərindəki, məsələn, şossedəki dərinlik və
perspektivin qüsursuzluğu, məkanda görünən cisimlərin rəng, forma, kölgə
cəhətdən mükəmməlliyi, səs, qoxu və sərtlik hisslərinin çox aydın olması və
görüntünün içində məntiq tamlığının olması bəzilərini yanıldır. Bəzi insanlar
bu hadisələr nəticəsində bunların hiss olduğunu unudurlar. Amma zehində
meydana gələn hisslər nə qədər tam və mükəmməl olsa da, bunların hər birinin
hiss olması həqiqəti dəyişməyəcək. İnsan şossedə yeriyərkən qəza baş versə
də, zəlzələdə uçan evin altında qalsa da, yanğında alovlar ətrafını bürüsə də,
pilləkəndən yıxılsa da, bütün bu hadisələri zehnində yaşayır və əsla əsilləri ilə
İnsan hər hansı bir itin hücumuna məruz
qalsa, bütün bunları beynində gördüyü
həqiqəti dəyişməz. Çünki insan eyni
hadisəni yuxuda da bütün gerçəkliyi
ilə görə bilər, eyni həyəcan və qorxunu
yuxuda da yaşaya bilər.