Radioaktivlik

2. Radioaktivlik
Radioaktivlik. Bəzi elementlərin atomları davamlı olmadığı üçün daha yüngül atomlar əmələ gətirməklə parçalanırlar. Bu zaman nüvə parçalanır, onu təşkil edən proton və neytronlardan iki yeni nüvə əmələ gəlir
nüvədən proton, neytron və ya elektron ayrılır. Bu prosesə radioaktiv parçalanma deyilir.
Belə parçalanmaya məruz qalan element isə radioaktiv element adlanır. Radioaktivlik 2 cür ola bilər : təbii və süni.

3. Radioaktivliyin növləri

Alfa radiasiyası
Qeyri-sabit bir nüvə yayan bir hissəcikdir. Bunlar iki proton və iki neytrondan ibarətdir. Ümumiyyətlə havada az məsafəyə malikdir. bir kağız vərəqi ilə asanlıqla dayandırılır Alfa radiasiya yayan atomların bəzi nümunələri uran-238 və radium-226dır.
Beta radiasiya
Bu tip radiasiya ionlaşdırıcıdır və havada təxminən bir metr məsafəyə malikdir. Bir alüminium folqa təbəqəsi ilə dayandırıla bilər. beta radiasiyasının iki alt növü var: beta + və beta -.
Qamma şüalanması
Bu, elektromaqnit təbiətin şüalanmasıdır. Yalnız qurğuşun tərəfindən dayandırılan güclü və nüfuz edən bir dalğadır. Bu nüfuzetmə qabiliyyəti dərin bədən sahələrində xərçəng müalicəsində kobalt-60 şəklində istifadəsinə imkan verir.
Neytron emissiyası
Xüsusilə su ilə dayandırılan ionlaşmayan bir radioaktivlik növüdür. Bu radiasiyanın əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, radioaktiv olmayan elementləri digərlərinə çevirə bilir.
4. Radioaktivlik insan sahəsində
Tibbi
Radioaktiv izotoplar tibbdə terapevtik və diaqnostik məqsədlər üçün istifadə olunur. Misal üçün, yod-131 tibbdə ürək çıxışı və plazma həcmini təyin etmək üçün istifadə olunur
Elmi və akademik fəaliyyət
Radioaktiv materiallar yağ və tüstünün tərkib hissələrini təyin etmək üçün istifadə olunur. Müxtəlif arxeoloji tədqiqatlarda, karbon-14 aktivliyi müəyyən fosillərin yaşını təyin etmək üçün istifadə olunur.
Sənaye
Tibbi materialları, qidaları və tərkibindəki qabları sterilizasiya etmək üçün istifadə olunur.

5. Radioaktiv çirklənmənin səbəbləri

Bunlardan ən başlıcalarından biri torpaq, su, qida və s.-nin aktiv radioizotopları ilə radioaktiv şüalanma ilə nəticələnən nüvə partlayışıdır. Bundan əlavə, bu çirklənmənin ən vacib səbəbi radioaktiv elementlərin reaktorlardan sızmasıdır. Sızıntı radioaktiv mənbələrin daşınması və ya saxlanılması zamanı da baş verə bilər.

7. Çirkləndirici komponentlər

Bütün bu maddələr havaya, suya, torpağa daxil olur. Canlı və cansız təbiət obyektlərinə yoluxurlar və eyni zamanda insanların, bitkilərin və heyvanların orqanizmlərinə daxil olurlar. İnsanların radioaktiv maddələrlə birbaşa qarşılıqlı əlaqəsi olmasa da, kosmik şüalar biosferə təsir göstərir. Belə radiasiya dağlarda və yerin qütblərində ən sıx olur, ekvatorda daha az təsirlənir. Yer qabığının səthində yatan bu qayalar radiasiya, xüsusən də qranitlərdə, bazaltlarda və digər maqnit qayalarda olan radium, uran, toryum yayır.

9. Radioaktiv çirklənmənin nəticələri
Bəşəriyyət tarixində planetin qlobal bir radioaktiv çirklənməsi olduğu zaman iki böyük hal adlandırıla bilər. Bunlar Çernobıl nüvə stansiyasındakı və Fukusima-1 nüvə stansiyasındakı qəzalardır. Təsirə məruz qalan ərazidə hər şey çirklənməyə məruz qaldı və insanlar çox sayda radiasiya aldılar ki, bu da ölümə və ya miras yolu ilə ötürülən ciddi xəstəliklərə və patologiyalara səbəb oldu.