Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
74
burada -lıf tikəsili kütlənin meyllənməsinin bucaq sürətidir, - mişarlı barabanın bucaq sürətidir.
Bu
ifadələri kvadrata yüksəldib, tərəf-tərəfə toplasaq və müəyyən ixtisarlar aparsaq alarıq ;
Buradan isə A lıf tikəsi tikəsiının mütləq sürəti tapılır:
(1)
Mişarlı barabanın R radiusu ilə lıf tikəsi kütləsi S arasındakı
bucağı məlum olduqdan sonra (1)
düsturu ilə lıflı kütlənin mişarlı barabandan meyllənməsinin nisbi bucaq sürətinin qiymətini hesablayaq.
Müəyyən hesablamalardan sonra lıflı kütlənin dairəvi və üçüzlü kolosniklərdən meyllənməsinin nisbi bucaq
sürətinin qiymətini hesablayırıq, sonra isə (1) düsturu ilə lıflı kütlənin ikinci kolosnikə toxunduğu zaman
mütləq sürətinin qiymətini hesablayırıq.
DÜZAXINLI SİYİRTMƏNİN TIXAYICI DÜYÜNÜNDƏ KİPLƏNDİRMƏ
EFFEKTİNİN TƏDQİQİ
Zeynalov N.Ə.
Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti
Quyuların istismarında tətbiq olunan avadanlıqlar kompleksinə daxil olan fontan armaturunun ən əsas
düyünlərindən biridə siyirtmələrdir. Siyirtmələr maye və qaz axınının qarşısını kəsmək və
istiqamətləndirmək üçün təyinatlandırılaraq əsaən fontan armaturunun üzərində quraşdırılır. Siyirtmənin
işqabiliyyətliyinin itrilməsi bütövlükdə fontan armaturunun işqabiliyyətliyinin itrilməsinə səbəb olur.
Siyirtmələrin ən geniş yayılmış növü ЗМАД və ЗМС tipli siyirtmələrdir.
əl ilə idarə olunan ЗМС1 tipli düzaxınlı siyirtmə
1–qapaq; 2 – boşaldıcı tıxac; 3 –yastığın qapağı; 4 – tənzimləyici şayba; 5 – şpindel; 6 – yuxarı örtük;
7 – nazimçarx; 8 – diyircəkli dayaq yastığı; 9 – gediş qaykası; 10 – kipgəc düyünü; 11 – araqatı;
12 – şiber; 13 – gövdə; 14 – çıxış yəhəri; 15 – ştok; 16 – vurucu klapan; 17 – aşağı örtük;
18 – giriş yəhəri; 19 – nimçəvari yay.
Şək. 1.
Magistrantların XVIII Respublika Elmi konfransı, 17-18 may 2018-ci il
75
Bu siyirtmələrdə ilkin kipləndirmə effekti kipləndirici manjetlər və nimçəvari yay vasitəsilə yerinə
yetirilir. Nimçəvari yaylar siyirtmənin yığım zamanı sipər – yəhər cütlüyünün arxa hissəsində yerləşdirilərək,
bu cütlüyün ilkin kipliyini yaradır. Sonradan mayenin işçi təzyiqi hesabına bu kiplik maksimum səviyyəyə
gəlib çıxır. Bu kipliyin effektiv kipliyinin təmin olunması üçün nimçəvari yay oturdulduğu yuvasında
mürəkkəb deformasiya etmə imkanına malik olmalıdır. Yəni, nimçəvari yayın yuvası elə seçilməlidir ki, o
yuvasında lazımı qədər deformasiya etmiş olsun. Bununla bərabər tıxayıcı düyünün detallarının yuvasında
oturduğu metal –metal səthin kipliyi kipləndirici elementlər vasitəsilə həyata keçirilir. Bu kipləndirici
elementlər dövri dəyişən qüvvənin altında uzun müddətli deformasiyalar nəticəsində yorularaq sıradan
çıxmış olur. Bu düyünün uzunömürlüyünün artırılması siyirtmənin uzunömürlüyünün artırılmasına səbəb
olur. Bu nöqteyi nəzərdən tədqiqat işində qarşıya qoyulan məqsəd siyirtmənin kipləndirici elementlərinin
uzunömürlüyünü artırmaqla siyirtmənin işqabiliyyətliyinin artmasıdır. Tədqiqat göstərirki, nimçəvari yayın
və kipləndirici manjetlərin uzunömürlüyünün artması üçün onun həndəsi ölçülərinin yuvasının həndəsi
ölçülərinə müvafiq olaraq tələb olunan parametrlərə əsasən seçmək lazımdır. Bu tələb olunan parametrlər
işçi mühitin xassələrini özündə əks etdirməlidir. Tədqiqat nəticəsində elastik elementlərin yuvasında
deformasiya etməsinin tələb olunan xassələrə uyğun parametrlərə əsasən seçilməsini gündəmə gətirmişdir.
РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ОТХОДОВ НЕФТЕПЕРЕРАБОТКИ
В ПРОИЗВОДСТВЕ БИТУМА
Абдуллаева Н.Х.
Азербайджанский государственный университет нефти и промышленности
Одним из отходов нефтепереработки являетсятяжелая смола пиролиза.
Исследована возможность использования в производстве нефтяного битума отхода процесса
пиролиза - тяжелой смолы. Для исследования была взята тяжелая смола пиролиза, которая нами была
предварительно окислена, кислородом воздуха, до температуры размягчения 21-32
.
Введение полученной тяжелой смолы пиролиза в битум, в количестве 5-20%масс осуществляли
при 180-200
путем интенсивного перемешивания.
В таблице 1, приводятся состав и характеристика битумной композиции на основе битума
марки БН 60/90 и тяжелой смолы пиролиза.
Таблица 1.
Состав и характеристика битумной композиции на основе битума марки БН60/90
и тяжелой смолы пиролиза
Показатели
ГОСТ 22245-
90,марка БН
– 60/90
Битум
исходный
Битум
95% +
ТСП 5%
Битум
90%
+ТСП 10%
Битум85%
+ТСП 15%
Битум 80%
+ ТСП 20%
Температура
размягчения,
Не ниже
47
51
50
49,5
49
41
Температура
хрупкости,
Не выше -
15
-15
-13
-12
-12
-12
Растяжимость, см
При 25
Не менее
55
60
54
55
56
58
Пенетрация, 0,1
мм, При 25
61-90
65
55
56
61
62
При введении в битум до 20% тяжелой смолы, качества композиции не выходят за пределы
требований стандарта. Использование тяжелой смолы пиролиза позволяет расширить сырьевые
ресурсы и компонентный состав битума, а также улучшить такие качественные показатели, как
растяжимость и пенетрация.
Таким образом, рациональное использование тяжелой смолы пиролиза с одной стороны
расширяет сырьевые ресурсы для производства битума, с другой - улучшает экологическую
обстановку установки пиролиза ( г. Сумгаит ).