42
T
- Zamandır [18.səh-66].
Azərbaycanda 2010-2011 və 2014-2015-ci illərin adambaşına düşən istehlak
xərc göstəriciləri(bir ay üçün) və onarın əvvəlki ay ilə nisbətən artib/azalması %-i
göstərilib.
Cədvəl 2.3
İllər üzrə adambaşına düşən istehlak xərcləri(bir ay üçün) təhlili
Göstəricilər
2010
2011
artma/azalma
%-lə
2014
2015
artma/azalma
%-lə
Ərzaq məhsullarına(manatla)
71,1
82,4
15%artim
95,7
99,4
3,9%artım
Tütün məmulatlarına(manatla)
1,7
2
17,6%artım
2,5
2,6
4%artım
Alkoqola(manatla)
0,8
0,9
12,5%artım
1,2
1,3
8,3%artım
Geyimə(manatla)
10,4
11,3
8,6%artım
16,3
16,9
5,2%artım
kommunal ödənişlərə(manatla)
9,9
12,5
26,3artım
17,3
18,2
5,2%artım
Məişət əşyalarına(manatla)
10,1
11,6
14,8%artım
22,1
23,2
5%artım
Səhiyyə xidmətlərinə(manatla)
5,4
6,8
25,9%artım
11,5
12
4,3%artım
Nəqliyyat xərclərinə(manatla)
8,6
10,9
26,7%artım
14,7
15,3
4%artım
Rabitə xərclərinə(manatla)
3,9
5,1
30,8%artım
7,7
8,2
6,5%artım
İstirahətə(manatla)
4,7
6
27,7%artım
10,3
10,9
5,8%artım
Təhsil xərclərinə(manatla)
2,2
3,1
40,9%artım
4,6
4,8
4,3%artım
Restoran və
yeməkxanaya(manatla)
12,6
13,9
10,3%artım
20,3
21,5
5,9%artım
Başqa mal və
xidmətlərə(manatla)
5,9
6,5
10,1%artım
10,7
11,3
5,6%artım
Cəmi istehlak
xərcləri(manatla)
147
173
17,7%atrim
234,9
245,6
4,5%artım
Mənbə:
Azərbaycan Respublikas
ı DSK-nın məlumatları əsasında müəllif tərəfindən
hazırlanmışdır [49].
Cədvəldən məlum olur ki,ölkədə hər nəfərə adambaşına düşən istehlak
xərclərində 4,5% bahalaşma müşahidə edilmişdir. Əvvəlki cədvəldə isə bir ay ərzində
ölkə əhalisinin adambaşına düşən gəlirlərinin cəmində də 4,5% artımın olduğunu
müəyyən etmişdik.Buradan belə nəticəyə gələ bilərik ki, ölkədə statistik məlumatlara
43
görə insanların gəlirləri ilə təlabatları üst-üstə düşür.
Dövlət Statistika Komitəsinin rəsmi məlumatına əsasən 2016-cı ilin
yanvar-sentyabr aylarında 2015-ci ilin yanvar-sentyabr alarına nisbətən,xidmət və
istehlak mallarının qimətləri 11.2%, qeyri-ərzaq əmtəələrinin qiymətləri 15.9%, ərzaq
məhsullarının qiymətləri 12.7%, ölkə əhalisinə göstərilən xidmətlərin qiymətlərində
5.2% bahalaşma müşahidə edilmişdir.
Bütün bunlarla yanaşı onuda qeyd etmək lazımdır ki, həyat səviyyəsinin
yüksəldilməsi insanların rifah halının yüsəldilməsinin maddi əsası olaraq nəzərə
çarpır.Beynəlxalq təşkilat olan BMT əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinin
aşağıdakı göstəricilərini misal olaraq göstərə bilərik.
-
Ölkədə səhiyyənin hazırkı vəziyyəti
-
Ölkədəki təhsilin səviyyəsi
-
Əhalinin məşğulluq (dərəcəsi)səviyyəsi
-
Ölkə əhalisinin alıcılıq səviyyəsi
-
Ölkə əhalisinin orta ömür müddəti və s.
Bu qeyd edilənlərdən əlavə həyat səviyyəsinin əsas göstəricilərinə ÜDM-un
həcmi və hər nəfərə düşən payın miqdarı və həmçinin ÜDM-un tərkibinə daxil olan
istehlak fondu və miqdarı eyni zamanda təhlükəsizlik göstəriciləri də aid
edilməlidir.Dünya ölkələri üzrə araşdırmalardan məlum olur ki, həyat səviyyəsi
yüksək olan olan ölkə əhalisinin ən çox istehlak payına xidməti istehlak düşür.Ən az
istehlak etdikləri sahədə isə ərzaq istehlakı yer alır.Misal olaraq ABŞ-nı göstərmək
kifayətdir ki, bu ölkənin əhalisinin istehlakinda artıq 50 ilə yaxındır ki ərzaq istehlakı
30%, xidməti istehlak isə 45-50% yer tutur.
Respublikamızda ümumi təhsil müəssisələrində 1356081 nəfər,ilk peşə-ixtisas
təhsil müəssisələrində və peşə mərkəzlərində 194482 nəfər, orta ixtisas təhsil
müəssisələrində 56456 nəfər, ali təhsil müəssisələrində və doktranturada(xaricdə
təhsil alanlarla birlikdə) 168041 nəfər təhsil alır.Həmçinin respublikamızda 1722
məktəbəqədər təhsil müəssisəsi, 4462 əyani ümumi təhsil müəssisəsi, 113 ilk
peşə-ixtisas təhsil müəssisəsi, 61 orta ixtisas təhsil müəssisəsi və 54 ali təhsil
44
müəssisəsi fəaliyyət göstərir.
Ölkəmizdə səhiyyənin hazırki və son 6 ilinin göstəricləri bu cədvəldə aydın
verilmişdir.Cədvəldə qeyd olunmuş son illərdə bəzi tibbi müəssisələrin və
həmçinində həmin müəssisələrdəki çarpayıların sayının azalması tibb və ya səhiyyə
sahəsində aparılan islahatlarla əlaqədardır.Tibb işçilərinin sayının azalması da bu
islahatlarla bağlıdır.
Cədvəl 2.4
Dostları ilə paylaş: