www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri
76
76
bədii söz örnəklərinin elektron variantları meydana gəldi.
İnsanların bu elektron və ya şəbəkə ədəbiyyatına kütləvi
maraq göstərməsi bir qədər ləng xarakter alsa da, hər halda bu
proses başladı, get-gedə də genişləndir. Daha sonra dünyada
gedən ədəbi-kulturoloji, texnoloji proseslər Azərbaycanda öz
əksini tapdı. Məşhur ―Qüttenberq‖ deyilən bir layihə var.
Layihənin məğzi o idi ki, indiyə qədər bəşəriyyətin yaratmış
olduğu yazılı informasiyaların, mətnlərin, elmi,bədii və dini
kitabların elektron variantı hazırlansın. Kompyuter və
sürətçıxarma cihazları vasitəsilə hazırlanan bu variantlar
xüsusi proqramlarla rəqəmsal formaya salınır, İnternetin
müxtəlif resurslarda, o cümlədən elektron kitabxanalarda
yerləşdirilir ki, bütün dünya onlardan yararlanmaq imkanı
qazansın. Belə bir şəraitdə biz də bu prosesdə geri qalmadıq,
ölkəmizdə bir neçə ciddi intellektual-kreativ İnternet
resursları, o cümlədən elektron kitabxanalar yaradıldı. Həmin
kitabxanlarımızda ənənəvi nəşrlərin – kağız kitabların elektron
formaları yox, eyni zamanda müxtəlif intellektual, kreativ və
ədəbiyyata aid yazıları yerləşdirilərək geniş oxucu kütlələrinə
çatdırılır. Anl.az, kitabxana.net, kitab.biz portalları kimi
elektron kitabxanalardan yalnız Azərbaycandan deyil,
dünyanın hər yerindəndaxil olurlar və bizim milli
kitablarımızın elektron variantlarından geniş istifadə olunur.
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri
77
77
77
Buna görə də ydüşüncə adamlarımızın, alimlərimizin, yazıçı
və şairlərimizin elektron kitabları, dərsliklər, elmi və dini
kitablar, ümumiyyətlə, gərəkli olan əksər əsərlər dünyanın
aparıcı dillərində, amma sözsüz ki, ilk növbədə Azərbaycanca
kitabxanalarımızda yerləşdirilib.
Əlbəttə, istər dünya, istər müasir Azərbaycan ədəbiyyatında
elə kitablar, o cümlədən elmi-intellektual əsərlər, ali və orta
məktəb dərslikləri var ki, onların elektron versiyası təəssüf ki,
yaradılmayıb.
O
səbəbdən
bizim
milli
elektron
kitabxanalarımızda da onları tapmaq mümkün deyil.
Azərbaycanda üç böyük elektron kitabxana var: Prezident
Elektron Kitabxanası, ikincisi M.F.Axundov adına Milli
Kitabxananın elektron resursu və nəhayət, üçüncü Milli
Virtual-Elektron portal - kitabxana.net. Milli kitabları əsasən
bu üç mənbədə yerləşdirilir. Düzdür, son illər çoxsaylı
electron resurslar yaradılsa da, onlara hələ electron kitabxana
demək bir qədər çətindir, gərək müəyyən standartlara cavab
verən səviyyəyə qədər inkişaf etsinlər. Qeyd edim ki, bu üç
kitabxana bir-biri ilə mütəmadi olaraq əlaqəli şəkildə işləyir.
Prezidentin Fondundan bizim kitabxanalara maliyyə yardımı
göstərilir. Digər dövlət qurumlarının və Yazıçılar Birliyinin də
maliyyə və texniki, o cümlədən yaradıcı imkanlarından
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri
78
78
istifadə olunaraq ədəbiyyatımızın elektronlaşdırılmasını
sürətləndirmişik.
Yazıçı və şairlərin, alim, müəlliflərin yaradıcılığını təbliğinə
electron kitabların çox böyük təsiri var: dünyada İnternetdə
yayımlanan materiallara görə reytinq müəyyənləşdirilmə
sistemləri indi dəbdədir. Azərbaycanda kitabların nəşri
sahəsində müəyyən problemlər hələ də qalmaqdadır: tirajı
500-1000 nüsxədən yuxarı kitab çap olunmur. Onlar əlli
milyonluq azərbaycanlının heç 1 faizinə də çatmır, nəinki
dünyada, Azərbaycanda və türk dillərindən istifadə edən
kitabsevərlərə.
Bu
mənada
İnternetdə
-
elektron
kitabxanalarda yerləşdirilən e-kitablar istənilən şəbəkə
istifadəçisi üçün əlçatandır.
Bir çox istifadəçi elektron kitabxanalarımızın sistemli deyil,
dağınıq
və
səpələnmiş
olduğundan
şikayət
edir.
Kitabxanalarımızda müəyyən axtarış sistemlər var. Həm
müəlliflər, həm də ölkələr üzrə axtarış etməklə istənilən kitabı
tapmaq olar. Üstəlik, elektron kitabxanalar çoxsaylı
bölümlərdən ibarətdir. Kitablar klassika, dünya ədəbiyyatı,
lüğətlər və ölkələr üzrə sistemləşdirilir. Düzdür, onların
hamısını biz hələlik komplektləşdirmək mümkündeyil, həm də
dünya dillərində saysız-hesabsız kitablar var, hamısını İnternet
resurslarında yerləşdirmək çətindir, heç buna iddialı da olmaq
www.elmler.net
-
Virtual İnternet R
esurs M
ərkəzi
Aydın Xan Əbilov Kreativ innovasiya: qlobal mədəniyyətin şifrələri
79
79
79
lazım deyil. Hazırda dünyadakı innovativ-intellektual
proseslərə cavab verən işlər görülüb, Azərbaycanın klassik və
müasir ədəbiyyatının ən dəyərli nümunələrini elektron
kitabxanalarımızda yerləşdirmişik.
Sual oluna bilər: bəs bu elektronlaşma ənənəvi ədəbiyyata –
kağız kitabın inkişafına mane olmurmu?! İndi kifayət qədər
elektron
kitabxananı
özündə
ehtiva
edən
İnternet
texnologiyaları çıxıb. Onlardan rahatca kitabları oxumaq
mümkündür. Azərbaycanda olan elektron kitablarla kağız
kitabları müqayisə etsək, ənənəvi nəşrlərin get-gedə
zəiflədiyini, satışının və istifadəçisinin azaldığının şahidi
oluruq. Əksinə, yeni nəsil, gənclər və cavanlar daha çox
elektron daşıyıcılardan yararlanır, ağıllı cihazlardan - e-kitab,
smartfon, planşet, kompyuterlərdən mətnlər oxumağa
üstünlük verirlər.
Vaxtilə əlyazmadan mexaniki nəşr olunan kağız kitaba keçid
nə qədər zərüri idisə, indi də elektron kitab, İKT yayımlarına
öyrəşmək bir o qədər gərəklidir. Elektron kitabın və
İnternetdəki virtual kitabxanaların üstünlüyü həm də ondadır
ki, istədiyin sayda kitabı anındaca əldə etmək imkanını bizlərə
verir. Bu isə sürət əsrinin ən önəmli tələblərinə cavab verən
amildir. saxlamaq imkanın olur. Amma əksinə, ənənəvi
nəşrlərə diqqət ayıraq: iki otaqlı evdə min kitabı saxlamaq
Dostları ilə paylaş: |