MahirəNərimanqızı

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 

 

 

     Azərbaycan multikultiralizmi – II           Elmi toplu 

125 

gəlməsinə  imkan  verən  qanunun  sayəsində  Ġsrailə  gəlmiĢ  bu 

adamlar  ölkəyə  cəmi  köçüb  gəlmiĢ  yəhudilərin  30%-ni  təĢkil  edir. 

Bura hansısa yüklə, mən deyərdim, sovet yükü ilə təĢrif buyurmuĢ 

bu  insanlar  özlərini  nəhəng  ölkənin  vətəndaĢları  kimi  hiss  edərək, 

yeni  vətənlərində heç də  özlərini ikinci növ  vətəndaĢ  vəziyyətində 

görmək  istəmirdilər.  Yerli  əhali  ilə  onların  arasında  müəyyən 

ziddiyyətlər  baĢlanmıĢdı,  ancaq  10  ilin  ərzində  hər  Ģey  qaydasına 

düĢdü. Maraqlı burasıdır ki, Ġsrail bu gün baĢqa cür olmuĢdur, rus 

icması  da  dəyiĢmiĢdir.  Bu  gün  Ġsraildə  rus  ədəbiyyatının  bütün 

klassikləri  ivrit  dilinə  və  bütün  ivritdilli  klassiklərin  əsərləri  rus 

dilinə  tərcümə  olunub.  Öz  kitab  mağazalarınızda  siz  Abus  Vozu, 

ġalemi  tapa  bilərsiniz.  Nə  qədər  paradoksal  olsa  da,  Ġsraildə 

multikulturalizm  baĢ  tutdu.  Biz  baĢqa  cür  olmuĢuq  və  israillilər 

rusdilli  əhaliyə  Ġsrailin  bir hissəsi  kimi  baxmağa  baĢlayıb.  Bu  gün 

rus idmançılarının Ġsraili beynəlxalq yarıĢlarda təmsil etmələri artıq 

heç kimi təəccübləndirmir. 

 

  

 

Boris Morozov, 

 Ġsrail, Təl-Əviv Universiteti 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 

 

             Azərbaycan multikultiralizmi – II          Elmi toplu

 

126 

 

Qafqazda multikulturalizm: Azərbaycan modeli 

 

 XX əsrin sonlarında məlum siyasi hadisələr postsovet məkanında o 

cümlədən, Cənubi Qafqaz respublikalarında multikulturalizmin yeni 

modellərinin  formalaĢmasına  gətirib  çıxardı.  Lakin  bir  sıra  hərbi-

siyasi  və  iqtisadi    xarakterli  hadisələr  Gürcüstanda  millətlərarası 

münasibətlərin  mövcud  tarazlığını  deformasiyaya  uğratdı. 

Azərbaycanlıların,  etnik  azlıqların  Ermənistandan  kütləvi 

deportasiyası  bu  respublikanı  faktiki,  olaraq  monoetnik  dövlətə 

çevirdi.  Öz  növbəsində,  Azərbaycan  Respublikası  ölkənin  dağılma 

tendensiyasının qarĢısını almağa, müxtəlif mədəniyyətləri və dinləri 

birləĢdirən dövlət olaraq qalmağa nail oldu. 

 

Multikulturalizm nədir? Bu ilk növbədə, bir ölkədə mədəniyyətlərin 

qarĢılıqlı təsirində müəyyən ―keyfiyyət‖ə nail olunmasına yönəlmiĢ 

demokratik dövlət strategiyasıdır. Multikulturalizm hamı tərəfindən 

tanınan,  müxtəlif  mədəniyyətlərə  tolerant  münasibətə  əsaslanan 

dinc,  yanaĢı  yaĢama  prinsipidir.  Azərbaycan  üçün  fərqli  baxıĢlara, 

adətlərə,  vərdiĢlərə  dözümlülük  mövqeyi  bəsləmək  əlbəttə  ki, 

təbiidir.  Müxtəlif  xalqların,  millətlərin,  dinlərin  xüsusiyyətlərinə 

tolerant münasibət azərbaycanlıların mentalitetinə xasdır. 

 

Azərbaycan  Respublikası  polietnik  dövlətdir.  Xalq  dövləti  təĢkil 

edən  etnosdan  –  Azərbaycan  türklərindən  və  avtoxton  milli 

azlıqlardan  –  udinlərdən,  ingiloylardan,  qrızlardan,  xınalıqlardan, 

buduqlardan,  tatlardan,  talıĢlardan,  ləzgilərdən  və  b.  təĢkil  

olunmuĢdur.  Bu  millətlərin  tarixən  Azərbaycandan  baĢqa  vətənləri 

olmamıĢdır və buna görə də Azərbaycan türkləri ilə birlikdə vahid 

polietnik  Azərbaycan  millətinin  nümayəndələri  hesab  olunmaqda 

haqlıdırlar.  Onlardan  baĢqa  respublikada  ruslar,  ukraynalılar, 

belaruslar,  kürdlər,  yəhudilər,  yunanlar,  almanlar  və  tatarlar 

---

www.kitabxana.net

 – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri 

 

 

     Azərbaycan multikultiralizmi – II           Elmi toplu 

127 

yaĢayırlar.  Bu  milli  azlıqların  hər  birinin  muvafiq  olaraq  tarixi 

vətəni  vardır  və  Azərbaycan  ərazisində  yaĢayan  alloxton  milli 

azlıqlara  aid  edilirlər.  Təkcə  Bakıda  iyirmidən  yuxarı  müxtəlif 

mədəni  icmalar  fəaliyyət  göstərir.  Bunların  arasında:  rusların, 

ukrainlərin,  kürdlərin,  lakların,  ləzgilərin,  slavyanların,  tatların, 

tatarların,  gürcülərin,  ingilayların,  talıĢların,  avarların,  axıska 

türklərinin,  Avropa  və  dağ  yəhudilərinin,  gürcü  yəhudilərinin, 

alman  və  yunanların  cəmiyyətləri  vardır.  Ümumiyyətlə,  etnik 

azlıqların  kompakt  Ģəkildə  yaĢadıqları  bütün  rayonlarda  belə 

icmalar mövcuddur. 

 

Azərbaycan  Respublikasında  kompakt  Ģəkildə  müxtəlif  etnosların 

nümayəndələri  yaĢayır  və  onların  hər  biri  öz  maddi  və  mənəvi 

mədəniyyətini,  dilini,  tarixi  yaddaĢını,  mentalitetini,  etnik 

özünüdərketmə  və  etnopsixologiyasını  qoruyub  saxlayan  unikal 

xüsusiyyətlərin  daĢıyıcılarıdır  (4,  s.5).  Məhz  Azərbaycanda  dağ 

yəhudilərinin məskəni – Qırmızı Sloboda, Molokan kəndi Ġvanovka, 

udin kəndi Nic, öz dili, özünəməxsus adət və ənənələri ilə məĢhur 

olan  Xınalıq  kəndi  və  baĢqa  milli  azlıqların  yaĢadığı  onlarla  belə 

məskənlər 

mövcuddur 

və 

onların 

hamısı 

Azərbaycan 

ictimaiyyətinin  ayrılmaz  hissəsidir.Etnik  azlıqlara  yerli  əhali  ilə 

bərabər  mədəni  hüquqlar  və  ölkənin  mədəni  irsindən  istifadə 

hüququ verilmiĢdir. 

 

Etnik  azlıqların  kompakt  yaĢadığı  yerlərdə  ümumtəhsil 

məktəblərinin ibtidai siniflərində doğma dil tədris olunur: müvafiq 

dillərdə  tədris  proqramları  və  dərs  vəsaitləri,  folklor  və  Ģeir 

məcmuələri,  bədii  ədəbiyyat  nəĢr  olunur;  qəzet  və  jurnallar  çıxır, 

dövlət  milli  teatrları  və  bədii  özfəaliyyət  kollektivləri  fəaliyyət 

göstərir. 

 

---