MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Leonid Slutski, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının beynəlxalq məsələlər üzrə komitəsi
- Ġsraildə multikulturalizm təcrübəsi
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
122
nəzəriyyənin məntiqi nəticəsidir. Fransa, Almaniya və Ġngiltərədə siyasətin iflası ultrasağçı partiyaların dəyirmanına su tökür. Mənə elə gəlir ki, bu ölkələrin liderlərinin düĢünmələrinin və meydana gələn problemi dərhal həll etmələrinin vaxtı gəlib çatıb, yoxsa çox gec ola bilər. Ümid edirəm ki, Köhnə Dünyanın dövlət baĢçıları bu günkü forması və izahı ilə multikulturalizm kimi bu cür, müəyyən qədər köhnəlmiĢ siyasi modellə silahlanmayacaqlar.
Leonid Slutski, Rusiya Federasiyası Dövlət Dumasının beynəlxalq məsələlər üzrə komitəsi
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 123 Mənim çıxıĢımın mövzusu ―Ġsraildə multikulturalizmin rolu‖ adlanır və ərazisində 81 dildə danıĢan 120 dövlətdən gəlmiĢ insanların yaĢadığı, dini rəsmi olaraq dövlətdən ayrılmayan, formal konstitusiyası olmayan və son 60 ildə qonĢuları ilə daima müharibə vəziyyətində yaĢayan bir ölknin nümayəndəsi kimi, mənim qarĢımda multikulturalizm barədə 8 dəqiqə ərzində məlumat vermək kimi çətin bir vəzifə durur. Vəziyyət bu cürdür və inanın ki, bizim problemlərimiz kifayət qədərdir. Bununla belə, mövcud sahədəki problemlərin çoxluğuna baxmayaraq, bizim
multikulturalizm sahəsində müəyyən təcrübəmiz var. Bu təcrübə bəzən uyğunlaĢdırılmıĢ, bəzən isə məcburi xarakter daĢıyır, ancaq biz bu cür cəmiyyətdə lap çoxdan, belə deyək ki, son yüz ildə yaĢayırıq. Bizim dırnaqarası ―əridici qazanımız‖ BirləĢmiĢ ġtatlardakı kimi olmayıb. Onun öz spesifikası var və mən indi onun üzərində dayanmayacağam. Bu spesifika ondan ibarət idi ki, o zaman Fələstinə gələn insanlarda güclü məqsəd və əsaslar vardır. Belə ki, onlar yeni vətəndə yaĢamaq və orada yeni cəmiyyət qurmaq, üstəlik sosialist ideyalarını həyata keçirmək kimi vahid məqsəd cüddüklərindən yeni insanı, yeni yəhudini formalaĢdırmağa baĢladılar. Bəyəm bütün bunlar postsovet dövrünü xatırlatmırmı? Yəhudilərin ivrit dilində danıĢmaq Ģüarı tədricən özünü doğruldurdu; doğurdan da ən müxtəlif ölkələrdən gəlmiĢ müxtəlif dildə danıĢan yəhudilər, əsasən, ivrit dilinə keçdilər. Əlbəttə, ―əridici qazan‖ və ―yalançı əridici qazan‖ dövrü çox böyük əyrintilərə yol verilmiĢdir. Müharibədən sonra Ġsrildəki münasibətlər hətta fələstinli yəhudilənin özləri üçün də tamamilə prinsipial xarakter almıĢdır. Onlar soruĢurdular: ―Axı siz neyçün qabaqlar gəlmirdiniz, neyçün döyüĢmürdünüz, neyçün zərbəyə zərbəylə cavab vermirdiniz?‖ Bu məsələ Avropadan gəlmiĢ Ģərqli yəhudilər, Ģərqi-avropalı yəhudilər və özlərini zahirən qaynar adlandıran, lakin daxilən mülayim olan fələstinli yəhudilər arasında ciddi qarĢıdurmaya gətirib çıxartdı. 70-ci illərdə, daha dəqiq desək,
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
124
1967-ci ildən sonra bütün dünyada inkiĢaf etməkdə olan multikulturalizm yavaĢ-yavaĢ Ġsrailə də gəlib çatdı. Və multikulturalizmin ilk qaranquĢu BirləĢmiĢ ġtatlardan və Böyük Britaniyadan gəlmiĢ çox da böyük olmayan anqlofon icma idi. Gözlənilmədən məlum oldu ki, yeni yerdə yaĢamaq arzusunu gizlətmədən ivrit dilini öyrənməkdən imtina etməyən bu adamlar öz dilini qorumaq istəyirdilər. Bu insanları anlayıĢla qarĢılayır, onlara tərəf addım atırlarlar, belə ki, artıq o zamanlar ingilis dili beynəlxalq ünsiyyət dili hesab edilirdi. Onlar özləri üçün Qranauf Ģəhərini tikib kompakt yaĢayıĢ rayonu yaratdılar. Bu, bəlkə də dövlətin assimilyasiya siyasətindən ilk imtina hadisəsidir. Mən deyərdim ki, bu yeni modelə, daha dəqiq desək, assimilyasiyasız inteqrasiya modelinə keçiddir. Ancaq elə alındı ki, bu eksperiment postsovet məkanından, daha dəqiqi, o vaxtkı SSRĠ-dən gələnlərə tətbiq edildi. Ġsrailə 10 il ərzində MDB ölkələrindən 1100 000 nəfər gəlmiĢdir ki, bu da ölkə əhalisinin 18%-ni təĢkil edir. Mən hesab edirəm ki, heç bir ölkə belə böyük faiz nisbətində əcnəbi əhalinin qəbulu yaxud Ġsraildə deyildiyi kimi, absorbsiya təcrübəsi ilə öyünə bilməz. Özü də bu gələn icma son dərəcə özünəməxsus mdi və bütün əvvəlki gələnlərdən kəskin radikalllığı ilə fərqlənirdi. Hər Ģeydən öncə bu insanlar köçüb gəldikləri vətənləri ilə yaxĢı əlaqələr saxlayırdılar, çünki bu zaman Sovet Ġttifaqı artıq dağılmıĢdı, onların getməsinə heç kim mane olmurdu və onlar gedərkən öz iĢ yoldaĢları və qohumları ilə dostluq əlaqələrini saxlamıĢdılar. Onlar 70-ci illərdəki kimi vətənini atmıĢ hesab edilmirdilər, çünki baĢqa yerə gəlib tərk etdikləri vətənləri ilə əlaqəni itirməmiĢdilər. Bu amil Ġsraildə rus dilli informasiya məkanının yaranmasını xeyli dərəcədə sabitləĢdirmiĢdir. Ġnanın, bizim kiçik ölkəmiz üçün bu məkan praktiki olaraq böyük deyil. Hal-hazırda həmin 1100 000 nəfərlik əhali üçün Ġsraildə rus dilində 2 televiziya kanalı, 30 dan artıq qəzet, 6 radiostansiya fəaliyyət göstərir. Bu siyahını uzatmaq da olar. Rusdillilərin dindarlığı aĢağı səviyyədədir. 3-cü yəhudi nəslinin
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|