www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
177
Məhz bu mənada Azərbaycanın dövlət siyasəti daha düĢünülmüĢ və
müdrikdir. Birliyin dağılması yalnız territorial deyil, həm də
dinlərarası xarakter daĢıyan bir çox millətlərarası münaqiĢələrin baĢ
qaldırması ilə əlamətdar oldu, əhalisi bir çox millət və xalqlardan
ibarət olan Azərbaycan bu vəziyyətdə ən optimal yolu tapdı. Belə
ki, Azərbaycanda mədəniyyətlərarası və dinlərarası dialoqun təĢkil
edilməsi məqsədilə sosializmin respublikada hökm sürdüyü dövrdə
dağıdılmıĢ bir çox sinaqoqlar, kilsə və baĢ kilsələr bərpa edildi.
1920-ci ildə bağlanmıĢ və 70 il ərzində tamamilə dağılmaq üzrə
olan Svyatıx Jen Mironosets kilsəsi 1991-ci ildə rus provaslav
icmasına verildi. Moskva və bütün Rusiyanın Patriarxı II Aleksinin
səfəri zamanı məbəd təqdis edilərək kafedral baĢ kilsə statusu aldı.
Bu zaman məbədin yenidən bərpa edilməsi üçün bütün iĢlərin
biznesmen-mesenat Aydın Qurbanovun Ģəxsi vəsaiti hesabına
həyata keçirilməsi faktını da unutmaq olmaz. 1999-2001-ci illərdə
isə Bakıda digər provaslav məbədi – Sobor Rojdestva Presvyatoy
Boqoroditsı – rekonstruksiya olundu.
Bununla yanaĢı, ənənəvi yəhudi memarlıq üslubunda yeni bir
sinaqoq binası tikildi. Yəhudilərin kompakt yaĢadığı regionlarda da
sinaqoq tikintisi davam edir.
Əgər ölkədə yaĢayan böyük diaspora ilə əlaqədar olaraq kilsə və
sinaqoqların tikintisi izah olunsa belə, katolik kilsəsinin tikintisi
respublika sakinlərinin neft bumu ilə əlaqədar olaraq, ölkəyə gələn
Qərbi Avropa ölkələrinin nümayəndələrinə olan ehtiram əlamətidir.
Təsadüfi deyil ki, 2004-cü il iyun ayının 22-də Bakı Ģəhərində
Beynəlxalq Mətbuat mərkəzində Fridrix Nauman Fondu (Almaniya)
və Amerika Yəhudi Komitəsi (ABġ) tərəfindən təĢkil edilmiĢ
―Cənubi Qafqazda tolerantlığın formalaĢdırılmasında islamın rolu‖
seminarı baĢ tutdu. Almaniyanın Azərbaycandakı Fövqəladə və
Səlahiyyətli səfiri Klaus Qrevlix seminarda çıxıĢ edərkən qeyd etdi
www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
178
ki, ―Dövlət və din münasibətləri sahəsində Azərbaycan modeli
baĢqa ölkələrə də ixrac edilə bilər. Dini tolerantlıq və dözümlülük
sizin malik olduğunuz zənginliklərdir‖ (2, s.4).
Azərbaycanlıların yüksək dini dözümlülüyü haqqında bu fikri Roma
Patriarxı I Varfolomey də 2003-cü ildə ölkəmizə səfər edərkən
demiĢdir: ―Burada dini dözümlülüyün səviyyəsindən məmnun
qaldım. Azərbaycanda hər kəs öz arzusuna görə dininə etiqad edə
və ayinlərini keçirə bilər‖ (2, s.4).
Daha bir nümunə, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər
Əliyev baĢda olmaqla respublika hökuməti dinlərarası dialoq
təĢəbbüsünü nəzərə çatdıraraq, 2004-cü ildə Roma Papası II Ġohan
Pavelin respublikaya səfərini təĢkil etdi. Papanın səfəri böyük əks-
səda doğurdu. Onunla görüĢdə Azərbaycanın bütün dini icmalarının
nümayəndələri iĢtirak etdi: Qafqaz müsəlmanları idarəsinin rəhbəri
ġeyx-ül-Ġslam AllahĢükür PaĢazadə, Bakı və Xəzər Rus provaslav
Kilsəsinin yepiskopu Aleksandr, Dağ yəhudilərinin dini icmasının
sədri Semen Ġixilov. Roma Papası II Ġohan Pavel Qafqazdakı zorakı
münaqiĢələrə münasibətini bildirərək bəyan etmiĢdir: ―Heç kim
dinləri aqressiya, zorakılıq və ya ölüm vasitəsi kimi dözümsüzlük
aləti olaraq, təqdim etmək və istifadə etmək hüququna malik deyil.
Əksinə, onların dostluğu və qarĢılıqlı ehtiramı əsl tərəqqi və sülhün
zəngin mənbəyidir‖.
Bu gün Azərbaycanda 200-dən artıq dini təĢkilat qeydiyyatdan
keçmiĢdir. Və bu hal müasir demokratik Azərbaycanda dini
tolerantlığın parlaq sübutudur.
―Azərbaycanda bütün dinlərin nümayəndələri özlərini rahat hiss
edir‖. Azərbaycan Respublikasının prezidenti Ġlham Əliyev
müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə verilən iftar məclisində çıxıĢ
www.kitabxana.net
– Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri
Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
179
edərkən belə demiĢdi. Prezident qeyd etdi ki, Azərbaycanda islam
mədəniyyətinə və islam dininə hörmət və ehtiram bütün digər
dinlərə ehtiramla müĢayiət olunur. ―Öz dininə ehtiram göstərən
insan baĢqasının dininə də ehtiram göstərməlidir. Bu artıq
Azərbaycanda bərqərar olmuĢ yanaĢmadır. Bu gün dini xadimlər
Azərbaycanda hökm sürən dözümlülük və tolerantlıqdan bəhs etdi.
Bu artıq reallıqdır və bəzi hallarda bizim təcrübəmiz dünya
miqyasında öyrənilir. Mən çox Ģadam ki, dözümlülük, dini
tolerantlıq artıq Azərbaycanda bərqərar olmuĢ anlayıĢlardır. Bu
sadəcə Ģüar deyil, bizim həyat tərzimizdir‖- deyə prezident qeyd
etdi.
Ġlham Əliyev vurğuladı ki, Azərbaycanda dini abidələrə münasibət
din və dövlət arasında münasibətlərin təzahürüdür: ―Azərbaycanda
dövlət yalnız məscidləri və islam dininə aid olan digər abidələri
tikib bərpa etmir. Eyni zamanda digər dinlərə aid məbədlər də təmir
və inĢa edilir. Bu barədə danıĢanlar oldu və mən çox məmnunam ki,
müxtəlif dinləri təmsil edən din xadimləri burada vahid fikir ifadə
etdilər. Bu fikir ondan ibarətdir ki, Azərbaycanda bu sahədə iĢ çox
yüksək səviyyədədir. Təbii ki, burada dövlət siyasəti də, bu
siyasətin əsasları da düzgün qurulub. Bu bizim həyat tərzimizdir.
Bu bizim dünyaya baxıĢımızdır. Biz belə yaĢayır və belə yaĢayaraq
özümüzə, regiona və dünyaya sübut edirik ki, multikulturalizm
mövcuddur. Multikulturalizm nisbətən yeni anlayıĢdır. Mahiyyət
etibarı ilə isə müxtəlif mədəniyyət və dinlərə mənsub olan Ģəxslərin
birlikdə yaĢamaları deməkdir. Yəni bu anlayıĢ Azərbaycanda əsrlər
boyu mövcud olub, bu gün də mövcuddur və möhkəmlənməkdədir.
Azərbaycan xalqı müxtəlif dövrlərdə müxtəlif ictimai-siyasi
quruluĢlarda yaĢayıb. Buna baxmayaraq, sevindirici haldır ki,
müstəqillik dövründə bu müsbət tendensiyalar daima güclənib və
güclənməkdədir. Bizim uğurlu inkiĢafımızı gücləndirən amillər
bunlardır‖.
Dostları ilə paylaş: |