MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
174
Ġtaliya məktəblərində xaç gəzdirmək və yerləĢdirmək; Ġsveçrədə minarələrin tikilməsinə qadağa; Etnik əlamətə görə dövri təqiblər (Fransadan qaraçılar, Böyük Britaniyadan irlandiyalılar və s.) müxtəlif geyim növlərinə, dini simvollara qadağa və s. Fransada küçədə ibadət yasağı, buna qədər isə ictimai yerdə hicab daĢımaq yasağı. 2008-ci ildə Fransa və Belçika ictimai yerlərdə baĢ örtüklərinin geyilməsinə qadağa qoydu. Ġtaliyanın konstitusiya məsələləri üzrə parlament komissiyası 2011-ci ilin avqust ayında ictimai yerlərdə pərəncə geyməyi qadağan edən qanun layihəsini təsdiq etdi. Qadağanı pozanlar ―islami cinayətdən ötrü‖ 150€-dan 300€-a kimi ən sərt cərimə ödəməli, habelə ictimai iĢlər yerinə yetirməlidirlər. Bu qadınların ərləri 30.000€-a qədər cərimə edilə və ya bir ilə kimi həbs cəzası ala bilərlər. 2011-ci ilin 27 sentyabrında Ġsveçrənin Milli ġurası 77 razılaĢmayan üzvə qarĢı 101 ―lehinə‖ səslə xalqçıların ―sağ‖ partiyasından deputat Oskar Frayzingerin təxribatçı Ģəkildə ―Maskaları atın!‖ adlandırdığı analoji təklifini qəbul etdi. BaĢqalarının paltarları ilə mübarizə heç də özgə həyat tərzini ―qəbul və təqdir etmə‖ devizi ilə uyuĢmur. Ancaq mahiyyət etibarilə multikulturalizm əslində elə bundan ibarətdir.
Yaxud sonuncu nümunə. Amerikalı Ġrum Abbasi mart ayında Kaliforniyada təyyarə reysinə buraxılmadığına görə Southwest Airlines aviakompaniyasını məhkəməyə verdi. Abbasinin iddia etdiyi kimi, bütün bunlar onunla bağlı olub ki, baĢında müsəlman qadınların baĢ örtüyü – hicab var imiĢ. Ġddiada deyildiyi kimi ―o, qorxudulmuĢ, pərt edilmiĢ, təhqir edilmiĢ, mat qalmıĢdı‖. ABġ vətəndaĢı olan Abbasi San-Dieqodan San-Xoseyə gedən reysdən endirilmiĢdi. Abbasinin sözlərinə görə, stüardessaya elə gəlib ki, o, kiməsə mobil telefonla ―qərara alındı!‖
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 175 deyib (―it’s a go‖). Əslində, Abbasinin dediyinə görə, o söyləyirmiĢ ki, getməlidir (I have to go), çünki təyyarə artıq havaya qalxmaq üzrəymiĢ. Qadının üzərində axtarıĢ apardıqdan sonra təyyarənin göyərtəsinə qayıtmasına icazə vermiĢlər. Ancaq pilot bildirib ki, ekipaj onunla uçmaq istəmir və beləliklə Abbasini laynerə buraxmırlar. Ona sonrakı reyslə uçmaq üçün icazə vermiĢlər. Los Angeles Timesin verdiyi xəbərə görə üç gün sonra aviakompaniya üzr istəmiĢdir.
Bütün bu faktları assimilyasiya siyasətinin aktları adlandıra bilərik. Adıçəkilən siyasətin məqsədi azadlıqların müdafiəsi, dini və ya etnik asılılığın bu və ya digər növləri ilə mübarizə deyil. Bu siyasətin mahiyyəti ölkəyə gələn əmək miqrantları və qaçqınların assimilyasiyası və onların mühacir qəbul edən cəmiyyətə xas olan və qəti Ģəkildə təsbit edilmiĢ milli əlamətləri daĢıyan vicdanlı yerli bürgerlərə çevrilməsidir.
Bununla yanaĢı, əgər Avropada həqiqətən də multikulturalizm olsaydı, imiqrant və qaçqınlara dövlət həyatında iĢtirak etmələri üçün geniĢ imkanlar verilərdi. Bu imkanlar o qədər geniĢdir ki, Avropa dövlətləri-millətləri bu imkanları tamamilə təmin edə bilmir.
Beləliklə, Avropadakı multikulturalizm haqqında hətta əvvəllər də əsasən Ģərti olaraq danıĢmaq olardı. Avrointeqrasiya prosesinin siyasi çərçivələrindən birinə çevrilmək üçün bu konsepsiyanın bütün Ģansları var idi, ancaq demokratiyadan sui-istifadə və insan hüquqlarının təhrif edilmiĢ Ģəkildə Ģərh edilməsi bir sıra böyük Avropa dövlətlərinin yeni vətəndaĢlarına ―azad dünyanın‖ bəhrələrindən tam mənasilə yararlanmağa imkan vermirdi. ġərti Avropa multikultiralizmi Ģərti dözümlü Avropa cəmiyyətində özünün məntiqi Ģərti tənəzzülünü yaĢadı. Beləliklə, mulikulturalizm www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
176
siyasətinin nəticəsi istər ənənəvi, istərsə də yeni gəlmiĢ mədəniyyət nümayəndələrinin mühitinə cavab olaraq fərdi və qrup Ģüurunda nisbətən zəif dəyiĢikliklərlə səciyyələnən uzunmüddətli adaptasiya prosesi olmalıdır.
Bugün keçmiĢin incikliklərinin, Ģovinist, millətçi, islamofob təsirlərin aradan qaldırılması üçün vahid Rusiya dövlətinin təkibinə daxil olan bütün xalqların azad inkiĢaf etmək imkanına malik olmaları çox vacibdir. Təəssüf ki, çox vaxt millətlərarası, dinlərarası təfriqələrə yol verməyən konstitusiya müddəaları deklarativ olaraq qalır. Dövlət səviyyəsində xalqların inteqrasiyası, onların qarĢılıqlı hörmət, etibar, ümumi problemlərin müasir həlli əsasında birləĢdirilməsi siyasətini həyata keçirmək zəruridir.
Bütün deyilənlərdən də göründüyü kimi ―multikulturalizm‖ termini Rusiya və bir sıra digər ölkələrə münasibətdə baĢqa məna qazanır. Rusiyanın tarixi göstərir ki, onun bir çox xalqları əsrlər boyu yox olmamıĢ, tamamilə assimilyasiyaya uğramamıĢlar, onlar öz həyat tərzlərini, dillərini, mədəniyyətlərini saxlayaraq, rus mədəniyyəti, rus hüquq sistemi əsasında inkiĢaf etmiĢlər. Bu baxımdan demək olar ki, Rusiya onun siyasi və mədəni təsiri altına düĢən xeyli sayda xalqı qoruyub saxlamıĢdır. Rusiya xalqlarının mədəniyyətləri daima qarĢılıqlı təsirdə olmuĢ, bir-birinin təsiri altında zənginləĢmiĢlər. PuĢkin, Lermontov, Tolstoy və digər dahi yazıçılar öz yaradıcılıqları ilə Qafqaz xalqlarının milli Ģüurunun formalaĢmasına yardımçı olmuĢlar. Rus, ümumrusiya mədəniyyəti Qafqaz xalqları və digər Rusiya xalqlarının bu mədəniyyətə töhfəsi olmadan xeyli kasıb olardı. Rusiya xalqları arasında sosiomədəni dostluq, qardaĢlıq əlaqələrinin qurulması ziddiyyətlərin, qara qüvvələrin və irtica güclərinin qarĢıdurmalarının aĢılmasından keçir.
Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|