MahirəNərimanqızı
Yüklə 4,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Jelyu Jelev, Bolqarıstan Respublikasının sabiq prezidenti (1990-1997-ci illər)
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
164
istəyən ölkənin əhalisini 25 milyon nəfərə kimi ixtisar edən köhnə təfəkkürü əks etdirir. Avropa Ġttifaqı geniĢlənəcək, Türkiyə isə onun real üzvü olmalıdır.
Bircə Türkiyənin AĠ-nə daxil olmaqla ona nələr gətirəcəyini düĢünün:
yetmiĢ bir milyon gənc, əmək qabiliyyətli əhali inkiĢaf etmiĢ bazar iqtisadiyyatı və ekspertlərin fikrincə geniĢ potensial NATO-da gücünə görə ABġ-dan sonra ikinci ordu (bu ordu ilə hesablaĢmamaq mümkün deyil) islam xətti ilə ərəb aləminə çox güclü təsir: Türkiyənin müsəlman və eyni zamanda Ģəriətdən çoxdan və qəti Ģəkildə imtina etmiĢ və fundamentalizm və terrorizmi mühakimə edən dünyəvi dövlət olması faktı onun Avropa yolundakı ilk əngəlidir; Dil yaxınlığı və qismən də ümumi din xətti ilə Orta Asiyadakı keçmiĢ Sovet Ġttifaqı ölkələrinə güclü təsir: bu Avropa üçün mühüm olmaya bilməz, çünki böyük təbii qaz və neft, habelə nadir metal və mineral ehtiyatları orada yerləĢir. müxtəlif mədəniyyətlərin, sivilizasiyaların kəsiĢməsində yerləĢən ölkənin coğrafi mövqeyi və bununla əlaqədar olaraq, geostrateji və geosiyasi əhəmiyyəti, iki qitə arasında körpü rolu oynaması. Avropa Ġttifaqına qəbul olunmağın əvəzinə ona belə ―töhvələr‖ verə biləcək daha bir ölkənin adını çəkə bilərsinizmi? Mən birini də xatırlaya bilmirəm. Ancaq, Rusiya Federasiyası Avropa Ġttifaqına qəbul edilmək üçün bütün Ģərtləri yerinə yetirməyi lazım bilib, namizədliyini irəli sürsə, bu o da ola bilər. Ümid edirəm ki, artıq o vaxt Avropa Ġttifaqı Rusiyanı Urala qədər qəbul etmək barədə sxolastik mübahisələr aparmayıb ikinciyə üstünlük verəcək. Çünki bu ölkənin ən geniĢ təbii sərvətləri məhz Asiya hissəsində yerləĢir. Bax onda bizim və bizim övladlarımız qarĢısında general Qollun, daha sonra Mixail Qorbaçov tərəfindən götürülmüĢ ―Vankuverdən www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 165 Vladivostoka qədər Avropa‖ azad ideyasının reallaĢdırılması üçün yol açılacaqdır. Çünki Avropa Ġttifaqı ilk növbədə iqtisadi, siyasi və mədəni qurumdur. Onun coğrafi mövqeyi yalnız inteqrasiyanın baĢlanması üçün hesablama nöqtəsidir, əsas məzmunu isə iqtisadi və siyasi islahatlardan ibarətdir. Bu islahatlar bizim ölkələri daha demokratik, uğurlu bazar iqtisadiyyatına və inkiĢaf etmiĢ humanitar potensiallara malik dövlətlərə çevirəcəkdir.
Etiraf edim ki, bu mövzuda çox danıĢa bilərdim. Ancaq, qorxuram ki, dinləyicilərdən biri mənə ƏliĢir Nəvainin iki misrasını xatırlatsın: ―Ġnsan üçün gözəl olan doğru, rəvan danıĢıqdır, Ancaq doğru danıĢıq da qısa olsa yaraĢıqdır.‖
Bolqarıstan Respublikasının sabiq prezidenti (1990-1997-ci illər)
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu
166
Multikulturalizm: tədqiqatın metodologiyası
Elmi idrakın təkamülü elmi tədqiqatların metodoloji prinsipləri kimi, həm də elmin anlayıĢlar aparatının məzmunu haqqında təsəvvürün, məqsədyönlüyünün müzakirəsini və düzəldilməsini Ģərtləndilirir.
Öz çıxıĢımda seçilmiĢ mövzunun düĢünülməsi tələb olunan bir neçə aktual problemin üzərində dayanaq istiyirəm.
―Multikulturalizmin‖ tədqiqatı obyekti kimi seçilməsi və onun tədqiqat metodologiyasına yönəlməyimiz bir sıra məsələlərlə bağlıdır:
bu fenomenin və onun miqyasının müasir cəmiyyətin ictimai- mədəni həyatında aktuallaĢması; müasir elmi və siyasi təsəvvürlərdə ―multikulturalizm‖ anlayıĢının məzmununun transformasiyası; çoxmədəniyətliyin adekvat olmayan, çox vaxt diametral olaraq ziddiyyətli yorum və qiymətləndirilmə və inkiĢaf etmiĢ Qərb ölkələrinin həyatında multikulturalizmin rolu, tədqiqat www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxananın e-nəşri Azərbaycan multikultiralizmi – II Elmi toplu 167 ədəbiyyatlarında və bir sıra müasir dövlət xadimlərinin çıxıĢlarında qeyri-qərb mədəniyyətlərinə münasibət; müasir elmdə tədqiqatın müxtəlif konsepsiyalarından ən optimalını münasib olanı seçmək cəhdi. Mənəvi mədəniyyətin nəzəri və tarixi məsələləri ilə, xüsusən də müxtəlif regionların tarixi fəlsəfəsi ilə əlli ilə yaxındır ki, məĢğulam, lakin otuz ildir, mən elmi həqiqətlərin axtarıĢında bir çox üstünlükləri olan dialektik materializmin metodologiyasına əsaslanmıĢam.
Son onilliklər müasir elmin nailiyyətləri və ümumdünya fəlsəfəsinin tarixinə komparativist yanaĢmanın imkan və nailiyyətləri baxımından, fənlərarası tədqiqatların ümumfəlsəfi metodologiyası kimi daha çox materialist və ideal baĢlanğıcın birliyindən və birgə mövcudluğundan yaranan vahid konsepsiyası, mənə elə gəlir ki, həmçinin bu metodologiyanın ―qeyri-səlis məntiq‖ adlandırılan metodoloji prinsiplərlə və komparavistika ilə uzlaĢması daha məqbuldur.
Qeyd olunan prinsiplərdən çıxıĢ edərək, təklif edirəm ki, müzakirənin obyekti qismində multikulturalizmin tərif və qiymətləndirilməsində, ola bilsin, Ģərhə ehtiyacı olan bir sıra məsələlərin interpretasiyasını qəbul edək.
Hər Ģeydən öncə onlara ―multikulturalizm‖ anlayıĢının məzmununun təyini
aiddir. Əgər
―mədəniyyət‖ və
―multikulturluluq‖ (çoxmədəniyyətlilik) anlayıĢları qlobal ictimai- mədəni inkiĢafın tarixi universal fenomenini ifadə edərək mədəniyyət tarixinin, metakulturologiyanın və digər elmlərin tədqiqatının obyekti olaraq qalırsa, ―multikulturalizm‖ anlayıĢı sosiomədəni tarixin universal təzahürünü onlar kimi əks etdirməklə dövlət siyasətinin həmin dövlətdə yaĢayan ―qeyri-əsas‖ xalqların Yüklə 4,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|