MahirəNərimanqızı
Yüklə 2,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Divanı Azərbaycan dilinə köçürən şəxsin açıqlaması
- Azərbaycan aliminin dedikləri
www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 111 dövlətinin hökmdarı Məhəmməd Cahan Pəhləvan mədh olunur. 1175-ci ildə hakimiyyətə gələn və dövlətin çiçəklənməsində əsaslı rol oynayan Cahan Pəhləvanın dövründə Təbriz, Gəncə, Naxçıvan kimi şəhərlər xeyli inkişaf edir. O həm də şair və elm adamlarına rəğbəti ilə də seçilirdi. Azərbaycan dilində tapılan divanda Nizami Gəncəvinin onu mədh etməsi daha məntiqə uyğundur. Həm də ―Xəmsə‖yə daxil olan ―Xosrov və Şirin‖ poemasının Məhəmməd Cahan Pəhləvana həsr olunması və onun orada mədhi fikrimizi daha da əsaslandırır. Nizami Qaraxani isə XVI əsrdə qurulan Səfəvilər dövlətində saray şairi olub. Çox istedadlı şair kimi tanınan Qaraxani çox gənc ikən – 24 yaşında vəfat edib. Onun Məhəmməd Cahan Pəhləvanı mədh etməsi inandırıcı deyil. Divanda rast gəlinən digər faktlar da onu Nizami Gəncəvinin adı ilə bağlayır. Belə ki, Nizami Gəncəvi dövründə yazılan əsərlərdə əsasən Firdovsinin ―Şahnamə‖sindən, Əhvədinin ―Cəmşidin Camı‖ndan, digər şəxslər Dara və İsgəndərdən danışmaq ənənə idi. Nizaminin bizə məlum olan başqa əsərlərində, xüsusən ―Sirlər xəzinəsi‖ poemasında buna rast gəlmək olar. Həmçinin divanda da bu şəxslərin adı çəkilir. Amma Qaraxaninin yaşadığı dövrdə Səfəvilər hakimiyyətdə idi. Belə ki, dövlət dili Azərbaycan dili olan ölkədə türkləşmə siyasəti aparılırdı və İran məfhumu olan məsələlərdən danışmaq qeyri-mümkün idi. Divanı Azərbaycan dilinə köçürən şəxsin açıqlaması Sənan İbrahimov da bu faktlara öz münasibətini bildirir: ―Nizami Gəncəvi öz dövrünün tələbinə uyğun olaraq www.elmler.net - Virtual İnterne t Resurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 112 112 divanda ―Şahnamə‖dən də danışır, Cəmşiddən də Daradan da. Qaraxaninin yaşadığı Səfəvilər dövründə bunu etmək qeyri-mümkün idi. Şah İsmayıl Xətai tam olaraq hər şeyi türkləşdirmişdi. O, İrana aid məfhumların işlənməsinin qəti əleyhinə idi. Həmçinin özü də fars dilini bilmirdi. Bu dildə yazan şairlərə də rəğbət bəsləmirdi. Bundan başqa, mən bir mətnşünas kimi divanla işləyərkən tam olaraq ayırd etdim ki, bu, Nizami Gəncəviyə aiddir. Tarixi faktların əsaslandırılması ilə yanaşı mətnşünaslıqda müəllifi müəyyən etmək üçün 8 atribusiya var ki, ondan istifadə etdik. Bu atribusiyalardan biri şairin yaradıcılıq əzmidir. Belə ki, Şeyx Nizaminin digər poemalarında olan ana düşüncələr, ifadə forması burda da var. Sonrakı atribusiya leksik fonda müraciətdir. Yəni şairin ən çox işlətdiyi sözləri aşkarlamaq. Cəmşiddən, ―Şahnamə‖ qəhrəmanlarından və s. bəhs edən cümlələrin divanda olması bunlara əyani sübutdur. Nizami ərəbləri təsvir edərkən həmişə ―Çətri siyah‖ deyib. Yəni ―qara çətirli adam‖. Bunu onun başqa poemalarında da görə bilərsiniz‖. Hələ ki işlər gedir... Belə ki, soyuq münasibətin ucundan hələ də özünü təsdiqləyə bilməyən bu divan ətrafında müzakirələr davam edir. Şərqşünaslıq İnstitutunun əməkdaşları Sənan İbrahimov və Rəşid Təhməzoğlu divanı transliterasiya etməklə məşğuldurlar. www.elmler.net - Virtual İnternet R esurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 113 Sirli "Bermud üçbucağı"ndan sağ qayıdan Azərbaycan aliminin dedikləri Elm xadimləri barədə silsilə yazıları davam etdiririk. Bu dəfəki qəhrəman öz sahəsində tanınan mütəxəssislərdən olan geologiya-minereologiya elmləri doktoru mərhum Rüstəm Babayevdir. Alimin özəlliyi əfsanəvi ―Bermud üçbucağı‖na səyahət etməsidir. Dünya Okeanının ən təhlükəli nöqtəsi sayılan ―Bermud üçbucağı‖ çox obyektlərin, insanların məhvinə səbəb olub. Alimlərin bu müəmma barədə fikirləri birmənalı deyil. Bəziləri onun sadə elmi izahını verir, okeanla atmosferin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində hava kütlələrinin güclü hərəkəti ilə əlaqələndirir. Bəziləri bunu fizika və geofizika elminin aydınlaşdıra bilməyəcəyi bir müəmma, bəziləri isə yalnız və yalnız böyük dövlətlərin ortaya atdıqları uydurma adlandırır. Azərbaycandan isə bu sirli obyektə elmi tədqiqat üçün iki alim gedib çıxa bilib. Bunlar 1982-ci ildə ora səfər etmiş iki geoloq alim Rüstəm Babayev və Xəlil Əliyulladır. Yazının qəhrəmanı Rüstəm Babayev ötən il rəhmətə gedib. Amma həqiqətən də həm ―Bermud üçbucağı‖, həm də digər məsələlər barədə çox maraqlı xatirələri var idi. Rüstəm Babayevin ―Bermud səfəri‖ barədə yazı hazırlayərkən onun ailə üzvləri köməyimizə çatdı. Oğlu www.elmler.net - Virtual İnterne t Resurs M ərkəzi Elmin Nurizadə Sufizm: gizli elmlərə haqqında araşdırmalar 114 114 Qulam Babayev mərhum atasının yolunu davam etdirir. Geologiya İnsitutunda çalışır və goelogiya–minereologiya elmlər namizədidir. Alimin həyat yoldaşı Məlahət xanımla əlaqə saxlayanda o, çox kövrəldi. ―Heyif ki, ayaqlarım tutulub, yoxsa sizin iş yerinizə gəlib onun haqqında özüm nə qədər istəsəniz danışardım. Vallah, mənim yoldaşımdan yox idi‖. Həyacanlanan Məlahət xanıma zəngimizin məqsədi barədə məlumat veririk. ―Düzdür, o, ―Bermud üçbucağı‖nda olan iki azərbaycanlıdan biridir. 1982-ci ildə ora getdilər. Bir növ onunla birlikdə gedən alimlərin müəllimi idi. Ondan çox şey öyrənirdilər. Hətta gəmidə olan ―Pravda‖ qəzetinin müxbiri Poçevalov onun haqqında roman da yazdı. Düzdü, romanda Mamedov kimi gedirdi. Amma müəllif özü demiş ki, mən bu romanı sizə həsr etmişəm. O vaxt çoxları ―Bermud üçbucağı‖ndan sağ qayıtmırdı. Amma o, elm naminə ora getməyi üstün tutdu. Qızım Səidə onun ―Bermud üçbucağı‖ barədə xatirələrini və orda apardığı tədqiqatları bir yerə cəmləyib‖-deyə Rüstəm Babayevin həyat yoldaşı bildirir. Qeyd edək ki, Məlahət xanım yataq xəstəsidir. Ömrünü demək olar ki, elm fədaisi olan alimə həsr edib. Odur ki, ürəyi dolu olduğundan mövzumuzdan kənara çıxır: ―Hər ikimiz 1951-ci ildə geologiya fakültəsinə daxil olduq. 1956-cı ildə oranı bitirdik. Akademiyanın indiki prezidenti Akif müəllim bizimlə paralel oxuyurdu. Yeri Yüklə 2,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|