Ma’lumotlar bazasi

---

1-Ma’ruza: “Ma’lumotlar bazasi” fanining maqsadi, vazifalari va asosiy 
tushunchalari. 
Reja: 
1. Fanga kirish. Asosiy tushuncha va ta’riflar.
2. Ma’lumotlar bazalari va fayl tizimlari. Fayllarni nomlash. Fayllarni ximoyalash. 
Fayllarni tuzilishi. 
3. Ko’p foydalanuvchiga asoslangan murojaat rejimi. Fayllarni qo’llanish soxalari. 
Axborot tizimlarining yaratilishiga bo’lgan extiyoj va talablar. 
Annotatsiya: MBning asosiy vazifalari va hususiyatlari, ma’lumotlar bazasi 
modeli, MBda ishlash texnologiyasi asoslari haqida ma’lumotlar berish, amaliy 
malaka-ko’nikmalarini rivojlantirish va mustahkamlash. 
 
Keng ma’noda 
Ma’lumotlar bazasi(MB)
deganda real dunyoning konkret 
ob’ektlari haqidagi ma’lumotlar to’plamini tushirish mumkin. Lekin ma’lumotlar 
xajmi oshib borishi bilan bu masalalarni xal etish murakkablashadi. Yuzaga kelgan 
muommo ob’ekt va ma’lumotlarni strukturalash, ya’ni tizimga solish yuli bilan xal 
kilinadi. 
Ob’ekt
-bu mavjud va farklanishi mumkin bulgan narsadir. Ob’ektlarga 
tegishli bir kator ma’lumotlar borki, ularning to’plami MB bula oladi. Masalan, xar 
bir akademik-litsey yoki kasb-xunar kolleji-bu ob’ektlar bulsa, ulardagi ukuvchilar 
haqidagi ma’lumotlar tuplami MBga misol bula oladi. 
Xar kanday jiddiy MBning yaratilishi uning loyixasini tuzishdan boshlanadi. 
MB loyixalovchisining asosiy vazifasi ob’ektlar va ularni tavsiflovchi parametrlarni 
tanlash, ma’lumotlar orasidagi ma’lumotlarni o’rnatishdan iborat. 
MBni yaratish jarayonida, foydalanuvchi ma’lumotlarni turli belgilar buyicha 
tartiblashga va belgilarning turli birikmalari buyicha zarur ma’lumotlarni 
(tanlanmani) tez topish uchun imkoniyatlar yaratilishiga xarakat kiladi. Bu ishlarni 
ma’lumotlar strukturalangan (tuzilmalangan) bulgandagina bajarish mumkin. 
Zamonaviy MB texnalogiyasida MBni yaratish, unga xizmat kursatish va 
foydalanuvchilarni MB bilan ishlashiga imkon yaratish maxsus dasturiy uskunalar 
yordamida amalga oshiriladi. Bunday dasturiy uskunalar yordamida amalga 
oshiriladi. Bunday dasturiy uskunalar majmuasi