Mamlakatimizning innovatsion rivojlanish strategiyasi Reja: I kirish

Mamlakatimizning innovatsion rivojlanish strategiyasi

Prezident farmoniga muvofiq 2022−2026-yillarda Oʻzbekistonning innovatsion rivojlanish strategiyasi tasdiqlandi.
Strategiyaning asosiy yoʻnalishlari etib quyidagilar belgilandi:

• 
  innovatsion infratuzilma subyektlari (innovatsion texnologik park, texnologiyalar transferi markazi, innovatsion klaster, venchur tashkiloti, innovatsiya markazi, startap akselerator, inkubator) tarmogʻini shakllantirish orqali startap tashabbuslarni qoʻllab-quvvatlash hamda yirik hajmli ishlab chiqarishni (kapital yaratish) tashkil etish;
  
• 
  innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlashning institutsional mexanizmlarini takomillashtirish orqali innovatsion faol tashkilotlar ulushini oshirish;
  
• 
  kichik tadbirkorlikning innovatsion faolligini oshirish orqali hududlarning ijtimoiy-iqtisodiy jadal oʻsishini taʼminlash;
  
• 
  yangi turdagi mahsulotlar va innovatsion texnologiyalar yaratishning gʻoyadan yakuniy isteʼmolchigacha boʻlgan kompleks tizimini taʼminlash orqali innovatsiyalarga boʻlgan talabni ragʻbatlantirish;
  
• 
  yaratilgan kapitalni “tubdan yangilovchi” innovatsiyalarga qayta yoʻnaltirish tizimini shakllantirish;
  
• 
  taʼlimning barcha bosqichlarida yaratuvchanlik, innovatsion tadbirkorlik va ratsionalizatorlik koʻnikmalarini rivojlantirish orqali innovatsion faoliyat boshqaruvida inson kapitalini yanada rivojlantirish.
  

Bundan tashqari, innovatsion faoliyat subyektlari (sanoat ishlab chiqarish tashkilotlari) sonini 613 tadan 2 250 tagacha yetkazish, innovatsion infratuzilma subyektlari sonini 3 baravarga oshirish, innovatsion tadbirkorlik natijasida yaratiladigan yangi ish oʻrinlari sonini 4 baravarga oshirish maqsad qilingan.
Shuningdek:

• 
  ichki va tashqi bozorlarda tijoratlashtirish natijasida yaratiladigan yangi innovatsion ishlanmalar sonini 2 baravarga oshirish;
  
• 
  innovatsion markazlar sonini 494 tagacha yetkazish;
  
• 
  texnologik innovatsiyalar bilan shugʻullanuvchi mahalliy sanoat korxonalari sonini 600 tagacha yetkazish;
  
• 
  hududlarda yaratiladigan yangi texnologiyalar sonini 384 tagacha oshirish;
  
• 
  hududlarda yillik roʻyxatga olingan patentlar sonini 184 tagacha yetkazish;
  
• 
  xorijiy tashkilotlar bilan hamkorlikda amalga oshirilayotgan ilmiy, innovatsion va texnologik loyihalar sonini 183 tagacha oshirish;
  
• 
  innovatsion startaplar sonini 1 437 tagacha yetkazish koʻzda tutilmoqda.
  

Shuningdek, Innovatsion faoliyatni qoʻllab-quvvatlash jamgʻarmalari tashkil etiladi. Strategiya Oʻzbekistonni Global innovatsion indeks reytingi boʻyicha jahonning 56 ta ilgʻor mamlakati qatoriga kirishini bosh maqsad qilgan.
Ilgari Spot Qoraqalpogʻistonda “Nukus texnoparki” maxsus sanoat zonasi tashkil etilishi haqida xabar bergandi.
Energiyani tejovchi ekologik xavfsiz ishlab chiqarish quvvatlarini barpo etish Texnopark faoliyatining asosiy yoʻnalishlaridan biri hisoblanadi.
Barcha tashkilotlar uchun yagona strategiya mavjud emas. Har bir tashkilot (korxona, kompaniya, firma) hattoki bitta sohaning o'zi ham o'ziga xosdir va uning strategiyasining ta'rifi ham o'ziga xosdir, shuning uchun bu korxonaning bozordagi mavqei, uning salohiyati, rivojlanish dinamikasi, raqobatchining xatti-harakati, iqtisodiyotning holati, ijtimoiy muhit va boshqa ko'plab omillarga bog'liq. Strategik omillarni belgilashda turli xil yondashuvlar mavjud va ular uchun strategiya turini belgilaydigan maqsadli funktsiya mavjud.
Innovatsion boshqaruv tizimining elementi sifatida strategik rejalashtirish rejalarni tayyorlash va amalga oshirishga qaratilgan maxsus vositalar, qoidalar, tarkibiy organlar, axborot oqimlari va jarayonlar majmuini o'z ichiga olgan ozmi-ko'pmi mustaqil kichik tizimdir.
Strategik rejalashtirishni tashkilotning strategik maqsadlari va vazifalarini amalga oshirish uchun aniq qadamlarni o'z ichiga olgan, ma'lum bir istiqbolga mo'ljallangan strategik rejani ishlab chiqish maqsadida boshqaruvning yuqori ierarxik darajasida qabul qilingan harakatlar va qarorlar tizimi sifatida qarash mumkin. Strategik rejalashtirish jarayoni innovatsiyalarni boshqarishning oldingi bosqichlari natijalariga asoslangan - korxonaning innovatsion rivojlanishini tahlil qilish va bashorat qilish.
Strategik rejalashtirishning eng muhim tamoyillari quyidagilardan iborat:
innovatsion korxonani tashqi muhitga moslashtirish;
barqarorlik, bu ishlab chiqarishning ichki tarkibiy qismi sifatida fanning rivojlanish yo'nalishini, shuningdek, mahsulotlar bozorlarini to'g'ri tanlashni ta'minlaydi;
bozorning amal qilish muddati;
tanlab olish, tashkilotni rivojlantirishning ustuvor yo'nalishlarini aniqlashga imkon beradigan ayrim strategik iqtisodiy zonalarning (bozor segmentlari) asosiy omillari, muammolari va vazifalarini yoritib berish;
tashkilotning maqsadlariga erishish nuqtai nazaridan rejalashtirilgan hisob-kitoblarning xilma-xilligi, doimiy raqobatdoshligi, moliyaviy ko'mak va boshqa mezonlarga;
strategiyani ishlab chiqishning murakkabligi.
Rejalashtirish jarayon sifatida har bir ishlab chiqarish bo'linmasi va umuman butun tashkilot tomonidan resurslardan eng samarali foydalanish imkoniyatlarini hisobga olgan holda aniq maqsadlarga erishish bosqichlarining ketma-ketligini belgilaydigan chora-tadbirlar majmuini ishlab chiqishni o'z ichiga oladi. Shuning uchun rejalashtirish jarayoni korxonaning alohida tarkibiy bo'linmalari, shu jumladan butun texnologik zanjir: tadqiqot va tajriba-konstruktorlik, ishlab chiqarish va sotish o'rtasidagi o'zaro aloqani ta'minlashni talab qiladi.
Strategik innovatsion rejalashtirish menejmentda sodir bo'ladigan boshqa operatsion, taktik va uzoq muddatli rejalashtirish turlaridan tubdan farq qiladi. Ushbu farq rejalashtirish vektori yo'nalishida yotadi. An'anaga ko'ra rejalashtirish vektori o'tmishdan (hozirgi) kelajakka yo'naltiriladi. Strategik rejalashtirish menejmentni tahlil qilish va qabul qilish vektorini yaratishni o'z ichiga oladi innovatsion echimlar kelajakdan hozirgi kungacha. Strategik rejalashtirish kelajakka ko'prik yaratadi va tashkilotni hozirgi holatidan istagan darajasiga ko'chirish uchun ishlatiladi. Shu bilan birga, korxona (tashkilot) uchun yangi imkoniyatlar ishlab chiqilmoqda, masalan, korxona profilini o'zgartirish, texnologiyani tubdan o'zgartirish, mamlakatning yoki mintaqaning turli mintaqalarida yangi korxonalar yaratish orqali ishlab chiqarish quvvatlarini kengaytirish va boshqalar.
IN umumiy ko'rinish strategik rejalashtirish - bu qaror qabul qilish jarayoni: "Nima qilish kerak? Qachon qilish kerak? Kim qiladi? Strategik maqsadlarga erishishni qanday usullar bilan ta'minlash kerak?" Strategik maqsadlar - bu innovatsiyalarni yo'naltiradigan aniq bosqichlar, masalan, kelajakda raqobatbardosh ustunlikni ta'minlaydigan yangi turdagi mahsulotni (strategik maqsad) ishlab chiqish (strategik maqsad).
Shunday qilib, strategik rejalashtirish strategik maqsadlar, vazifalar va harakatlar yo'nalishi tizimi, kelajakda korxonaning istalgan holati tasvirini aniqlash va taqdim etishdir.
Strategik rejalashtirish boshqa turlarga nisbatan ma'lum afzalliklarga ega:
Barcha darajadagi menejerlarni strategik, istiqbolli fikrlashga undaydi (majbur qiladi);
Kelajakka qaratilgan umumiy maqsadga erishish, umuman tashkilot uchun har qanday innovatsion loyihani yoki rivojlanish dasturini birgalikda ishlab chiqish va amalga oshirish uchun barcha ishtirokchilarning maqsadli yo'nalishini amalga oshiradi;
Tashkiliy tuzilmaning turli darajalarida menejment harakatlarini aniq muvofiqlashtirishga olib keladi;
Muvofiqlashtirish rejalarni tayyorlashda harakatlarni oldindan muvofiqlashtirish va rejalarni amalga oshirish jarayonida yuzaga keladigan to'siqlar va muammolarga kelishilgan javob sifatida amalga oshiriladi;
Tashkilot rahbariyatini har bir tarkibiy bo'linmaning vazifalarini aniq belgilashga majbur qiladi, shuningdek, strategik maqsadlarni amalga oshirish uchun shaxsiy;
Tashkilot samaradorligini nazorat qilishning ob'ektiv asosi sifatida faoliyat ko'rsatkichlarini o'rnatishga olib keladi. Rejalar ma'lum bir davr uchun tizim sifatida korxonaning kerakli va zarur holatini belgilaydi. Parametrlarning haqiqiy qiymatlarini rejalashtirilganlari bilan taqqoslash tashkilot faoliyatini, belgilangan strategik maqsadlarga erishish sari harakatlanish dinamikasini baholashga imkon beradi;
Innovatsion menejmentning barcha bo'g'inlari o'rtasida, tashkiliy tuzilishda turli lavozimlarni egallagan mutaxassislar va menejerlar o'rtasidagi aloqalar va aloqalarni mustahkamlashga, kompaniyaning kelgusi faoliyati uchun javobgarlikni taqsimlashga yordam beradi;

2.