207
Qayıqlar Həştərxana getdi, mən sərnişin gəmisində yollandım
Ənzəliyə, İrana. Sənədləri pul gücünə sahmana salıb qayıtdım geri. Elə ki,
qayıqlar Həştərxandan döndü, İran möhürü vurulmuş sənədləri aparıb
göstərdim Bakı gömrükxanasına.
Ağqvardiyaçıların və ingilislərin mühafizə gəmiləri, qayıqları Bakı –
Mahaçqala - Həştərxan yollarına nəzarət edirdilər.
Ekspedisiya gəmilərində maşın yağı və benzin daşıyan başqa bir
kapitan söhbət edirdi ki, on doqquzuncu ildə Kirovun tapşırığı ilə məni
Həştərxandan Bakıya yolladılar. Aprelin birinci günlərində Pirallahı adasına
gəldim. Ağzı lehimlənmiş qutularda çoxlu Nikolay pulu gətirmişdik. Rusiyanın
banklarında qalmış, qiymətini itirib, xərclənməyən bu pullar Bakıda işə gedirdi.
Məmurlara rüşvət verib iş aşırırdıq mal alırdıq. Gətirdiyim pulları Zirə
kəndinin yaxınlığında gizlətdik, sonra da ekspedisiyaya təhvil verdik. Təzədən
benzin, bir də maşın yağı alıb gəmiyə vurduq. Gəmi yelkənli idi, motoru da
vardı. Axşamüstü yola düşdük. «Afrika» gözətçi gəmisi sənədlərə baxıb, bizi
ləngitmədi. Çox çəkmədi, xəzri başladı. Gedib Zənbil (Bulla) adasına çıxdıq.
Ərzaq və su götürmüşdük; quru şeylər idi. Ocaq qalayıb xörək bişirmək
olmazdı. Benzin bir qığılcımdan alışa bilərdi. İkinci gün xəzri gilavarla əvəz
oldu, yelkənləri açıb dənizə çıxdıq. Şərq sahilinə səmt götürdük. Külək birdən
dəyişdi, təzədən xəzri başladı. Yelkənlər şişib, qayıq öz-özünə cənuba üzürdü.
Ha əlləşdik bir şey çıxmadı, bizi gətirdi Xorbaşına. Bu arada vətəgə çoxdu.
Girdik körfəzə. Durbinlə baxanda sahildə kazakların gəzişdiyini gördük.
Əyinlərində hərbi libas, böyürlərində şaşka, tapança... pis yerdə axşamlamışdıq.
Çəlləklərdən şirin suyu boşaltdıq. Çox keçmədi kazaklar iki qayıqda
bizə yaxınlaşdılar, gəmiyə qalxdılar. Başladılar axtarışa. Əvvəl qayığı, sonra da
adamları yoxladılar. Sənədləri
götürüb, məni apardılar qırağa.
Binanın qabağındakı meydanda dar ağacından iki cənazə asılmışdı.
Külək əsdikcə yellənirdilər. Bir nəfəri boğazından, o birisini ayaqlarından
asmışdılar. Boğazından asılan ölmüşdü, o birisi zəif-zəif xırıldayırdı. Birdən
qapının ağzında ağzı bağlı, kəndirlə dörd çarpaz sarınmış çuvalın tərpəndiyini
gördüm, zarıltı səsi eşidilirdi.
Birtəhər özümü ələ aldım. Otağa girdik. Sənədləri təzədən diqqətlə
yoxladılar, bir zabit başladı sorğu-suala: «Hara gedirsiz?» «Kimsiz!»,
«Daşıdığınız mal kiminkidir? Mal sahibi nə çarədir?». Cavab verib dedim ki,
hamısı sənədlərdə yazılıb. «Bolşeviksiz?», «Yox a! Nə danışırsız?», «Sizi
külək gətirdi bura?», «Yox, dənizdə külək bizi çox hərlətmişdi, içməli su
qurtarmışdı. Dənizdə balıqçılara rast gəldik. Onlardan xəbər aldıq ki,
Xorbaşında kim var. Dedilər özümüzünkülərdir. Bolşevikləri qovublar.
Kazaklar qayda-qanun düzəldiblər. Ürəkləndik. Gəldik ki, su götürək...»
«Bolşevik olan yerdə rahatlıq olmaz. Ölüləri dz xatalıdır» deyə zabit
keçdi o biri otağa, telefonla Lənkərana xəbər verdi ki, yelkənli gəmi tutmuşuq,