Ma’ruza 13 13-mavzu. Uch sharnirli arka zo‘riqishlarining ta’sir chiziqlar qurish

b) Ko‘ndalang kuch Qk zo‘riqishining ta’sir chizig‘i 
Arka k kesimidagi ko‘ndalang kuch Q
k
zo‘riqishining ta’sir chizig‘i
quyidagi formuladan foydalanib quriladi. 
Q
k
= Q
k
0

cos

- H

sin

Demak, Q
k
zo‘riqishining ta’sir chizig‘ini qurish uchun arkaga mos 
oddiy balkaning k kesimidagi ko‘ndalang kuch Q
k
0
zo‘riqishining ta’sir 
chizig‘i ordinatalarini cos

k
ga (12.2-rasm, b) va H hovon reaksiyasining 
ta’sir chizig‘i ordinatalarini sin

k
ga (12.2-rasm, v) ko‘paytirib, ularni mos 
ravishda grafik qo‘shamiz (12.2-rasm, g). Hosil bo‘lgan Q
k
arkaning ta’sir 
chizig‘i 12.2-rasm, d da ko‘rsatilgan.

---



.
.
cos
sin
ч
т
H
Q
к
k
к





k

sin
k

sin

/2
В 
С 
А 
f 
k 
у
k
х
k 
x
P=1 
H 
H 
12.2-расм 
в) 
k
f

sin
2


/2
k

cos
k

cos
k

cos
.
.
cos
0
ч
т
Q
k
к

k

cos
.
.
sin
ч
т
H
k


.
.
sin
cos
0
ч
т
H
Q
к
k
к




.
.
ч
т
Q
к
.
.
sin
0
ч
т
Q
к
к

k

sin
k

sin
.
.
cos
ч
т
H
k

k
f

cos
2

k
f

cos
2

k

sin
.
.
ч
т
N
k
а) 
б) 
г) 
д) 
е) 
ж) 
з) 
и) 

---

v) Bo‘ylama kuch N
k
 zo‘riqishining ta’sir chizig‘i 
 
 
Arka k kesimidagi bo‘ylama kuch N
k
ta’sir chizig‘ini quyidagi 
formulaga asosan quramiz. 
N
k
= - (Q
k
0

sin

k
+ H

cos

k
) 
N
k
zo‘riqishining ta’sir chizig‘ini qurish uchun arkaga mos oddiy 
balkaning k kesimidagi ko‘ndalang kuch Q
k
0
ning ta’sir chizig‘i
quriladi va uning ordinatalari sin

k
ga ko‘paytiriladi (11.2-rasm, e). 
So‘ngra N

cos

k
ning ta’sir chizig‘ini qurib (11.2-rasm, j), uning 
ordinatalarini Q
k
0
sin

k
ta’sir chizig‘i ordinatalari bilan qo‘shamiz 
(11.2-rasm, z). N
k
ta’sir chizig‘i 11.2-rasm, a da ko‘rsatilgan. 

---

Ma’ruzani mustahkamlash uchun savollar. 
 
1. Uch sharnirli arkalar vertikal tayanch reaksiyalari ta’sir chiziklari
qanday quriladi? 
2. Uch sharnirli arkalar gorizontal tayanch reaksiyalari ta’sir chiziklari
qanday quriladi?
 
3. Uch sharnirli arkalarni ixtiyoriy kesimidagi eguvchi moment ta’sir 
chizig‘i qanday quriladi? 
4. Uch sharnirli arkalarni ixtiyoriy kesimidagi ko‘ngdalang kuch ta’sir 
chizig‘i qanday quriladi? 
5. Uch sharnirli arkalarni ixtiyoriy kesimidagi bo‘ylama kuch ta’sir 
chizig‘i qanday quriladi?