Mashg’ulot. Mavzu: So‘rg‘ichlilar (Trematoda) sinfi. Jigar qurtining tashqi, va ichki tuzilishi, rivojlanish sikli. Ishning maqsadi: J

13 – mashg’ulot

13 – mashg’ulot.

Mavzu: So‘rg‘ichlilar (Trematoda) sinfi. Jigar qurtining tashqi, va ichki tuzilishi, rivojlanish sikli.

Ishning maqsadi: Jigar qurtining tuzilishi va rivojlanish siklini о‘rganish.

Kerakli materiallar va jihozlar: Jigar qurti (tirik yoki fiksasiya qilingan). qо‘l lupalari, binokulyar, qisqichlar, buyum va qoplagich oynalar, jigar qurtini aks ettiruvchi tablitsalar.

Ishning mazmuni : Jigar qurti keng tarqalgan bо‘lib, har xil mayda va yirik qoramollarda, shuningdek boshqa о‘txо‘r hayvonlarning jigarida parazitlik qilib hayot kechiradi. Ba’zan odamlar ham uchraydi. Jigarning о‘t yо‘llarida yashab, qon va jigarda hosil bо‘ladigan mahsulotlar bilan ovqatlanib hayot kechiradi. Tanasi ikki tomonlama simmetirik bо‘lib, uzunligi 3-4 sm ga yetadi. Konussimon chо‘zilgan oldingi qismining uchida og‘iz sо‘rg‘ichi, undan pastroqda esa qorin sо‘rg‘ichi bor. Bu sо‘rg‘ichlar о‘t yо‘llariga yopishib, ushlab turish vazifasini bajaradi.

27 - rasm. Jigar qurtining tuzilishi:
1 - og‘iz sо‘rg‘ichi; 2 - og‘zi; 3 - qorin sо‘rg‘ichi; 4 - ichak; 5 - jinsiy sistemasi.

Tana qoplag‘ichi (tegument) deb atalgan kipriksiz epitiliydan iborat. Tegumint ikki ya’ni yadrosiz tashqi va yadroga ega bо‘lgan ichki qavatdan iborat. Tegumentning tashqi va ichki qavati plazmatik menbrana orqallli ajralib turadi. Tashqi qavat hujayralari juda kо‘p metoxondiriyalar va vakuolalarga ega, lekin hujayralar о‘rtasida yо‘qolib, (sinstiy) hosil qiladi. Bu qavatning ostki tomoni bazal membrana bilan qoplangan, uning mayda teshikchalari orqali sitoplazmatik ipchalar о‘tib, tegumentning ikala qavatini bir-biri bilan tutashtirib turadi. Tegument ostida halqa va vо‘ylama muskullar joylashga. Jigar qurtining ovqat hazim qilish sistemasi tananing oldingi qismidagi og‘ich sо‘rg‘ichining о‘rtasida joylashgan og‘iz teshigidan boshlanadi. Og‘izdan keyin haqum oldi bо‘shlig‘i va muskilli tomoq joylashgan. Bular ovqat sо‘ruvchi apparatni hosil qiladi. Yendodermadan rivojlangan о‘rta ichak ikkita asosiy shoxchaga bо‘linadi, ular yesa bir necha yon kо‘r о‘simtalar hosil qiladi. Anal teshigi yо‘q, ovqat qoldiqlari og‘iz teshigi orqali chiqariladi chiqish naychasiga aylanadi. U yesa qо‘shilish organi sirrusga ochiladi. Sirrus sirrus xaltasining ichida joylashgan, u faqat qо‘shilish vaqtidagina tashqariga buralib chiqariladi.