“Матн лингвистикаси” фани бўйича ўқув қўлланма яратилмоқда

Йўлдошев Б. 
Матнни ўрганишнинг лингвостатистик методлари (услубий қўлланма).
-Самарқанд, 2008. 
36
Лысакова И.П.
Язык газеты: социопсихолингвистический аспект. –Л., 1981, 
Леонтьев А.А.
Психолингвистические единицы и порождение речевого высказывания.-М., 1969, 
Евчик Н.С. 
Перцептивная база текста: теоретические и прикладные аспекты формирования. –Минск, 2001, 
Штерн А.С.
Перцептивный аспект текста. -Л., 1990, 
Дроздова Т.А.
Психологические особенности
понимания текста как процесса // Психологические механизмы порождения и восприятия текста. 
Сборник научных трудов МГИИЯ.Вып.23.-М., 1985.-С.106-120.

---

mazmuniy persepsiyasidagi birliklar aniqlanib, ularning formal-
semantik xususiyatlari tahlil qilingan. 
37
Matn lingvistikasining yana bir muhim tarmog‘i – badiiy 
matnni tadqiq qilish yo‘nalishi ham, aytish mumkinki, o‘zbek 
tilshunosligida yuqori darajada taraqqiy qilgan. 2009-yilda 
M.Yo‘ldoshev 
badiiy 
matnni 
lingvopoetik 
tahlil 
qilishga 
bag‘ishlangan doktorlik dissertatsiyasini himoya qildi. Mazkur
doktorlik ishida badiiy matnda tilning estetik vazifasining namoyon 
bo‘lish tarzi o‘zbek adabiyotining eng sara asarlari misolida tahlil 
qilingan, badiiy matnning mazmuniy turlari hamda intertekstuallik
muammosi faktik materiallar asosida tasnif va tavsif qilingan, badiiy 
matnning lingvopoetik tahlil tamoyillari ishlab chiqilgan, shuningdek, 
badiiy matnning shakllanish tarzi va unda ishtirok etuvchi lisoniy 
omillar o‘rganilib, badiiy matnda fonografik, leksik, morfologik va 
sintaktik vositalarning poetik aktuallashish mexanizmlari aniqlangan. 
38
2010- yilda himoya qilingan S.Boymirzayevaning doktorlik 
ishi matn hodisasi mazmuniy tuzilishining kognitiv mohiyatini
monografik tadqiq qilishga bag‘ishlangan.
39
Ishda matn 
hodisasining kommunikativ-pragmatik xususiyatlari tadqiq etilgan, 
uning mazmunini shakllantirishga xizmat qiluvchi modallik va 
temporallik kategoriyalarining matn mohiyati bilan uzviy
aloqadorligi 
ko‘rsatib 
berilgan 
hamda 
matn 
mazmuni 
shakllanishining ijtimoiy hodisa ekanligi, uning muallif va retsipient
ishtirokida kechadigan lisoniy kognitiv faoliyat mahsuli ekanligi 
ochib berilgan. 
Sh.Turniyazovaning nomzodlik ishi matn shakllanishining
derivatsion xususiyatlari tadqiqiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda 
mikromatn va uning turlari haqida mulohaza bildirilib, unda oddiy 
grafema (nutqda tovush), so‘z va so‘z birikmalari ham matn 
maqomida kelishi mumkinligi dalillangan, mikro-va makromatnlar 
voqelanishining derivatsion xususiyatlari ilmiy talqini berilgan, matn 
komponentlarining va umumiy matn strukturasining derivatsion 
xususiyatlari yoritildi va bunda derivatsiya operatori vazifasida 
37