|
Mavzu: Bog’lovchisiz qo’shma gap. Bog’lovchisiz qo’shma gap qismlarining birikish usullari (sanash va tobelanish ohanglari). Bog’lovchisiz qo’shma gap tarkibidagi komponentlarning mazmun munosabati
|
səhifə | 3/6 | tarix | 24.05.2023 | ölçüsü | 105 Kb. | | #112486 |
| Mavzu Bog’lovchisiz qo’shma gap. Bog’lovchisiz qo’shma gap qismBog`lovchisiz qo`shma gaplarning katta guruhini ma’lum bir paytda ro`y bergan yoki mavjud hodisa, voqea, xususiyat, holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar tashkil qiladi. Bunday ghaplar komponentlaridan anglashilgan voqea yoki hodisaning ro`y berish tartibiga ko`ra, ikki guruhga bo`linadi: - Bog`lovchisiz qo`shma gaplarning katta guruhini ma’lum bir paytda ro`y bergan yoki mavjud hodisa, voqea, xususiyat, holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar tashkil qiladi. Bunday ghaplar komponentlaridan anglashilgan voqea yoki hodisaning ro`y berish tartibiga ko`ra, ikki guruhga bo`linadi:
- A) bir paytda bajariladigan harakat-holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar.
- B) ketma-ket ro`y beradigan harakat-holatni ko`rsatuvchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar.
- Birinchi turdagi qo`shma gaplarda komponentlardan anglashilgan harakat-holat bir paytda ro`y beradi:
- Mehnat kuldi, kurash zafar qozondi. (H.O.)
- Pazandasi yopadi shirmon,
- Qarilari kutadi mehmon. (H.O.)
II. Ketma-ket ro`y beradigan harakat holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar. Bunday qo`shma gaplarnng komponentlaridan anglashilgan harakat-holat galma-gal ro`y beradi: - II. Ketma-ket ro`y beradigan harakat holatni ifodalovchi bog`lovchisiz qo`shma gaplar. Bunday qo`shma gaplarnng komponentlaridan anglashilgan harakat-holat galma-gal ro`y beradi:
- To`rga katta gilam soldilar,
- O`yinchilar kelib qoldilar. (H.O.)
- Qo`shma gap komponentlaridan anglashilgan ketma-ketlik mazmunini yanada kuchaytirish maqsadida, ikkinchi komponentning boshlanishida bir ozdan, so`ng, keyin, undan keyin kabi so`zlar ishlatiladi:
- Avji ketish payti, bir ozdan so`ng tong otadi. (O.)
- Bu tipdagi qo`shma gap komponentlarining kesimlar, asosan, bir xil zamon shakli va mazmunida bo`ladi: Kecha o`zining qora pardasini yig`ishtira boshladi, ufq oqara boshladi. (I.R.)
Dostları ilə paylaş: |
|
|