Mavzu: buxgalteriya xisobi fanining predmeti, metodi hamda tadqiqot usullari

Shaxmat printsipi buxgalteriya registrlaridagi yozuvlar shundan iboratki, buxgalteriya hisobi registrida bir vaqtning o'zida debet va debet hisobvaraqlarining debeti va ssudasi bo'yicha xo'jalik shartnomasi summasi aks ettiriladi. Hisob ma'lumotlarini ro'yxatdan o'tkazishning ushbu usuli bilan ko'rish qobiliyati oshadi va korrespondentlik hisoblarining ichki tarkibi aniqlanadi. Ushbu yozuv buyrug'i buxgalteriya jurnalining buyurtma shaklida ko'plab registrlar (jurnallar, buyurtmalar) qurilishida qo'llaniladi.
Buxgalteriya registrlari haqida tushuncha
1-ta'rif
Hisoblar bo'yicha operatsiyani qayd etish - bu uning tarkibini buxgalteriya registrlari bo'lgan kitoblar, kartalar yoki xulosa bayonotlarida aks ettiradi. Registrlar - xo'jalik operatsiyalarini ro'yxatdan o'tkazish uchun mo'ljallangan maxsus varaq. Buxgalteriya hisobi registrlari mol-mulk va uning shakllanish manbalari to'g'risidagi ma'lumotlarni iqtisodiy guruhlash asosida tuziladi. Buxgalteriya registrlarida xo'jalik operatsiyalarini qayd etish jarayoni buxgalteriya hisobi deb nomlanadi.
Buxgalteriya registrlarida xo'jalik operatsiyalarini aks ettirishning to'g'riligi ularni tuzgan va imzolagan shaxslar tomonidan ta'minlanadi. Buxgalteriya registrlari va ichki ma'lumotlar buxgalteriya hisoboti savdo siridir. Buxgalteriya registrlari va ichki moliyaviy hisobotlaridagi ma'lumotlarga ega bo'lgan shaxslar tijorat sirlarini saqlashlari shart. Tijorat sirlarini oshkor qilganlik uchun Rossiya Federatsiyasi qonunlarida belgilangan javobgarlik belgilanadi.

Mavzu: yig’ma buxgalteriya xisobotlari. Moliyaviy xisobotni tayyorlash va taqdim etishning konseptual asoslari

MOLIYAVIY HISOBOTNI TAYYORLASH VA TAQDIM ETISH UCHUN
KONSEPTUAL ASOS
[O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligi tomonidan 1998-yil 14-avgustda 475-son bilan davlat ro‘yxatidan o‘tkazilgan]
Konseptual asoslarning maqsadi va maqomi
1. Ushbu konseptual asos O‘zbekiston Respublikasining “Buxgalteriya hisobi to‘g‘risida”gi Qonuni asosida ishlab chiqilgan va foydalanuvchilar uchun moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etish asosini tashkil etuvchi tushunchalarni belgilab beradi.
Mazkur konsepsiyaning maqsadi quyidagilarga yordam berishdan iborat:
1.1. Buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobot tizimini tartibga soluvchi davlat organi O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligiga — buxgalteriya hisobi milliy standartlarini (keyingi o‘rinlarda BHMS) rivojlantirish va ularni qayta ko‘rib chiqishda;
1.2. Moliyaviy hisobotni tayyorlovchi shaxslarga — BHMS dan foydalanishda;
1.3. Auditorlarga — moliyaviy hisobotlarni BHMS mos kelishi bo‘yicha xulosalarni tayyorlashda;
1.4. Moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilarga — moliyaviy hisobotdagi ma’lumotlarni tahlil qilishda.
2. Konseptual asos BHMS hisoblanmaydi va uning ta’riflari biron-bir nizoli masalani baholash yoki tushuntirish uchun ishlatilmaydi. Mazkur konseptual asosdagi mavjud qoidalar buxgalteriya hisobining alohida bir standartini rad etmaydi.
3. Ayrim hollarda, agar konseptual asos va BHMS o‘rtasida ziddiyatlar mavjud bo‘lsa, BHMSning talablari konseptual asos talablaridan ustun keladi, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi BHMSni ishlab chiqishda mazkur konseptual asosni qo‘llaydi va ana shu ziddiyatlarni bartaraf etish chora-tadbirlarini ko‘radi.
4. Konseptual asos buxgalteriya hisobi standartlarining amaliy faoliyatini hisobga olgan holda O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan ko‘rib chiqiladi.