Mavzu: Jahon moliyaviy iqtisodiy inqirozi davrida bank kapitali va uning samaradorligini oshirish yo’llari
Bank kapitalini tartibga solishning muammolari
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- kapitalni jalb qilinishi masalalari.
| Bank kapitalini tartibga solishning muammolari
. Hozirgi paytda bank kapitalini tartibga solish o‘tish davrida turibdi deyishimiz mumkin. Albatta, barcha banklar uchun kapitalning minimal miqdorini o‘rnatishga asoslangan strategiya, tartibga solish organlari uchun boshqaruvning eng oson usuli hisoblanadi. Ammo kapitalning adekvatligini ta’minlashning bu oddiy usulida ham yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan muammolar mavjud. Kapitalning minimal miqdorini o‘rnatish tizimi omonatchilar tomonidan depozitlarni ommaviy tarzda qaytarib olish (depozitlarini yo‘qotayotgan bank to‘lovga qobil bo‘lishiga qaramasdan) jarayonini tezlashtirishi mumkin. Bu qanday amalga oshadi? Mijozlar bankning kapitali (bankning kapitalizatsiya darajasining yetarli adekvatligi saqlangan holda ham) belgilangan darajadan kamayishi holatiga, depozitlarini likvidatsiya qilish bilan javob berishadi. Boshqa muammo, bank faoliyatida alohida bankning kapitalini tavsiflovchi ko‘rsatkich haqiqatda nimani anglatishi mijozlar tomonidan to‘liq tushinilmasligidir. Masalan, banklar o‘z kapitalining o‘rnatilgan minimal darajasiga ega bo‘lishi ularning ishonchliligidan dalolat bermaydi. Qo‘shimcha kapitalni jalb qilinishi masalalari. So‘nggi yillarda dunyoning barcha banklari rivojlanishnii ta’minlash va omonatchilir riski darajasini kamaytirish uchun qo‘shimcha kapitalni jalb qilish masalasiga alohida e’tibor berishmoqda. Qo‘shimcha kapitalga bo‘lgan talabning oshishiga bank faoliyatini davlat tomonidan tartibga solinishi va raqobat kurashining kuchayishi bilan bog‘liq bo‘lgan bir necha omillar o‘z ta’sirini o‘tkazdi. Eng asosiy omillardan biri inflyatsiyadir – u bank aktivlari va passivlari miqdorini ko‘paytirgan holda xususiy kapital miqdorini kamaytirib yuboradi. Ikkinchi omil sifatida iqtisodiyotning barqoror holatda emasligi chiqadi, chunki u bank daromadlarining olinmasligi riskini ko‘paytiradi. Harajatlarning (ayniqsa depozitlar bo‘yicha foiz to‘lovlarining) oshib borishi bank rivojlanishining bosh manbasi bo‘lgan foyda darajasining pasayishiga olib keladi. Shuningdek, energiya manbalari va ko‘chmas mulk baholari dinamikasining oshib borishi va qayta tartibga solish jarayonidagi holatlar natijasida, kapital bozoridagi ko‘pchilik investorlar banklarni katta riskli muassasa deb baholashmoqda. Bank faoliyatini nazorat qiluvchi va tartibga soluvchi organlar banklardan yangi xizmatlarni joriy qilish, yangi filiallarni tashkil etish chog‘ida bank kapitalining minimal miqdorini shakllantirishga e’tiborni qaratishni qat’iy talab qilishmoqda. Yuqori kapitalizatsiya darajasidagi banklar yangi tarmoqlarga kirib borishmoqda va o‘z ta’siri doirasidagi hududlarni kengaytirib borishmoqda. «Kuchsiz» kapitalga ega banklar tartibga solishning jiddiy ta’sirini his qilgan holda, o‘z faoliyatida ma’lum chegaralanishlarga rioya qilishga majburdirlar. Kapital bo‘yicha tartibga solishning zamirida «bank egalari o‘z tavakkali va riski ostida bankga ko‘proq mablag‘ qo‘yadilar, bu esa bankrotlik ehtimoli va ortiqcha riskni kamaytiradi» degan tushuncha yotadi. Natijada, xususiy kapital bank faoliyatini qanchalik ko‘p miqdorda ta’minlasa, bank aksionerlari bank operatsiyalari sifatini nazorat qilishga shunchalik ko‘p e’tibor qilishadi. Ammo tartibga solish organlari banklarga chegarasiz talablarni qo‘yisha olishmaydi. Kapital hajmiga qo‘yilgan keragidan ortiqcha talablar, iqtisodiy o‘sishni ta’minlovchi, banklarning kreditlash imkoniyatlarining kuchsizlantirib qo‘yishi mumkin. Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|