Mavzu: Kaliy va uning birikmalarini olinish va xossalari Reja

2K + H₂ → 2KH
K + 2H₂ → KH₄
Kaliy havoda yoqilganda, kaliy superoksidi KO_{2 hosil bo’ladi} (K₂O₂ aralashmasi bilan):
K + O₂ → KO₂
Fosfor bilan inert atmosferada reaksiya natijasida yashil kaliy fosfidi hosil bo’ladi (200 ° C):
3K + P → K₃P
Kaliy suvga qarshi juda faoldir . Suv bilan shiddatli reaktsiyasida u vodorodni chiqaradi va bu reaktsiyasida chiqarilgan issiqlik yuqori bo’ladi. U suvda yuqori eruvchanlikka ega. U darhol havoda oksidlanadi. Havo bilan aloqada gidroksidi kaliy gidroksidi hosil bo’ladi. Kaliy bo’lagi kesilganda, uning toza yuzasi havo bilan aloqa qilganda darhol xira bo’lib qoladi. Metall oksid hosil bo’lishi va gidroksid korroziyasini oldini olish uchun uni havosiz muhitda saqlash kerak. Odatda kerosin (kerosin) kabi inert vositalarda saqlanadi. Kaliy va uning birikmalari yonayotganda binafsha alanga beradi. Suvdagi kaliy ionlari rangsiz. Kaliy bromidi, kaliy karbonat, kaliy xlorat, kaliy nitrat va kaliy sulfat kabi tuzlar muhim moddalardir.
Xona haroratida (+20 ° C) kaliy suv, kislotalar bilan faol reaksiyaga kirishadi, suyuq ammiakda (-50 ° C) eriydi va kaliy ammiakning quyuq ko’k eritmasini hosil qiladi.
2K + 2H₂O → 2KOH + H₂
2K + 2HCl → 2KCl + H₂
2K + 2NH₃ → H₂ + 2KNH₂
Kaliy suyultirilgan sulfat kislota va azot kislotalarini bilan reaksiyaga kirishadi:
6K + 4H₂SO₄ → 4H₂O + 3K₂SO₄ + S
21K + 26HNO₃ → 13H₂O + 21KNO₃ + NO + N₂O + N₂
Olinishi
Kaliy, boshqa ishqoriy metallar singari, eritilgan xloridlar yoki ishqorlarni elektroliz qilish natijasida hosil bo’ladi. Xloridlar yuqori erish haroratiga (600-650 ° C ) ega bo’lganligi sababli, eritilgan ishqorlarning elektrolizi ko’pincha soda yoki kaliy (12% gacha) qo’shilishi bilan amalga oshiriladi. Eritilgan xloridlarni elektroliz qilish paytida katodda eritilgan kaliy , anodda xlor ajralib chiqadi.