Mavzu: Kredit bo’yicha foiz stavkalar va ularga ta’sir qiluvchi omillar

r = i + x,
bu erda, x – inflyatsiyaning kutilayotgan darajasi.

Rivojlangan davlatlar pul-kredit tizimida foiz stavkalarning turli-tumanligi mavjud.

Foiz stavkalarning birinchi darajasi markaziy bank tomonidan tijorat bankiga taqdimetiladigan kreditlar bo’yicha belgilanadigan rasmiy foiz stavkasidir. Mazkur foiz stavkasi hisob yuritish yoki qayta moliyalashtirish foiz stavkasi deb ataladi.Foiz stavkalarning navbatdagi darajasi kredit resurslarining banklararo bozoridagitaklif stavkalaridan iboratdir. Etakchi banklar birinchi darajali banklar evrovalyutalaridaushbu banklarda depozit hisobvaraqlarini ochish orqali kreditlashni taklif stavkalari bo’yichaamalga oshiradi. Misol sifatida LIBOR (LIBOR – London Inter Bank Offered Rate) Londonbanklararo taklif stavkasini keltirish mumkin. Ushbu stavka rasmiy asosda belgilanmaydi,balki har bir tijorat banki mazkur stavkani har bir ish kunining birinchi yarmi, ya’ni soat11.00 holatiga pul-kredit bozorining kon’yunkturasidan kelib chiqqan holda aniqlaydi.
LIBOR stavkasi deganda ushbu banklar bo’yicha o’rtacha arifmetik miqdor sifatidahisoblangan o’rtacha stavka tushuniladi.
FV = 1000 dollar x 1,10 = 1100 dollar.
Agarda Siz 1100dollarni hisob raqamida yana bir yilga qoldirsangiz, unda ikkinchi yil yakunida pulingiz qancha bo’ladi? Ikkinchi yil davomida Siz 1100 dollarli summaga yillik10% hajmida daromad olasiz va hisoblangan foizlarning summasi 0,10 x 1100 = 110 dolargateng bo’ladi.Demakikkinchi yilning oxiriga kelib Siz 1210 dollarning egasi bo’lasiz.


6. Oddiy foizlar. Murakkab foizlar hisoblash usulitushuntiring?
Murakkab foizlarning tabiati to’g’risida aniq bir tasavvurga ega bo’lish uchun bizistiqboldagi qiymatni (1210 dollar) uch tarkibiy qismga bo’lamiz. Birinchi qism dastlabki 1000 dollar. Ikkinchi qism bo’lib esa mazkur 1000 dollarga birinchi yil uchun 100dollar va ikkinchi yil uchun 100 dollar hajmida hisoblangan foizlar hisoblanadi. Omonatningasosiy summasiga hisoblangan foizlar oddiy foizlar (simple interest)debataladiEndi, yana 10 dollar hajmidagi foizlar mavjud, ular ikkinchi yili olingan bo’lib,birinchi yil uchun foizlar sifatida olingan 100 dollarlik summaga hisoblangan. To’langanfoizlarga hisoblangan foizlar murakkab foizlar (compound interest) deb ataladi. Foizlarningumumiy hisoblangan summasi (210 dollar) oddiy foizlar (200 dollar) va murakkab foizlar (10dollar)dan iborat.
FV = 1000 dollar x 1,1 x 1,1 = 1000 dollar x 1,1² = 1210 dollar.
Uch yildan so’ng ushbu summa

FV = 1000 dollar x 1,1 x 1,1 x 1,1 = 1000 dollar x 1,1³ = 1331 dollar.

http://fayllar.org