Mavzu: mtt va oilada musiqa tarbiyasining maqsad va vazifalari. Fanning maqsadi,mohiyati va vazifalari. Musiqaning hayotdagi o’rni. Mttda va oilada bolalarni har tomonlana tarbiyalashda musiqa tarbiyasining maqsad va vazifalarini

Notalar cho‘zimi
Zamonaviy nota yozuvida tovushlarning nafaqat balandligi, balki cho‘zimi yoki uzunligi ham ifodalanadi. Tabiiyki, musiqa tovushlari turli xil uzunlikka ega bo‘lgani kabi, turli xil uzunlikka ega notalar bor. Eng uzun nota butun nota bo‘lib, u ichi bo‘yalmagan oval bilan belgilanadi. Yarim nota butun notaning yarmiga teng kelib, u o‘ng yoki chap tomoniga chiziqcha (shtil) chizilgan oval bilan belgilanadi. Chorak nota butun notaning 1/4 qismiga, ya’ni chorak qismiga teng bo‘lib, tayoqchalik va ichi bo‘yalgan oval bilan ifodalanadi. Nimchorak yoki sakkiztalik nota esa butun notaning 1/8 qismiga teng bo‘lib, chorak notaga o‘xshash belgi bilan belgilanadi, ammo unga bitta „bayroqcha“ qo‘shiladi. O‘n oltitalik nota ikkita, o‘ttiz ikkitalik nota esa uchta bayroqcha bilan chiziladi. Aksar holatlarda yonma-yon kelgan notalar bayroqchalari birlashtirilib, qalin chiziq o‘laroq belgilanadi.
Nota cho‘zimlariga mos keluvchi pauzalar ham maxsus belgilar bilan ifodalanadi. Pauzalar musiqiy tovushlarni bir-biridan ajratish hamda kuyni bezash uchun qo‘llaniladi. Yuqoridagi jadvalda keng tarqalgan nota cho‘zimlari hamda ularga mos keluvchi, ya’ni o‘shanday cho‘zimdagi notalar keltirilgan.
Har bir cho‘zimning ikkita teng qismga bo‘linishi cho‘zimlarning asosiy bo‘linishi deyiladi. Masalan, butun nota ikkita yarimtalik notaga, yarimtalik nota ikkita chorak notaga teng keladi va hokazo. Bundan tashqari, sakkizta nimchorak notaning umumiy cho‘zimi butun notaga mos keladi; to‘rtta nimchorak nota bitta yarimtalik notaga teng va hokazo. Quyida cho‘zimlarning asosiy bo‘linishi aks etgan sxema keltirilgan.
Notalarning cho‘zimlarga bo‘linishi
Cdang, CC BY-SA 3.0
Tovush cho‘zimlarini qo‘shimcha belgilar bilan uzaytirish mumkin. Masalan, nuqta belgisi tovushni yarim baravarga uzaytiradi. Misol uchun, butun nota belgisi yoniga nuqta qo‘yilsa, butun notaga yarim nota uzunligi qo‘shiladi. Boshqacha qilib aytganda, nuqtali butun nota 1,5 butun notaga tengdir. Ikki nuqta esa cho‘zimni yarim va yana chorak marta uzaytiradi.
Mavzu: Musiqa ifoda vositalari. Musiqiy kalitlar.Musiqiy kalitlarning joylashuvi.O’lchovlar va uning turlari. Zarb,metr va ritm tushunchalari.
Musiqiy ifoda vositalari notalar, tovushlar, asboblar to'plamining qanday qilib musiqaga aylanishining sirini ochib beradi. Har qanday san'at singari, musiqaning ham o'ziga xos tili bor. Shunday qilib, masalan, rassom bunday vositalar bilan bo'yalgan bo'lishi mumkin. Bo'yoqlar yordamida rassom eng yaxshi asar yaratadi. Musiqada ham shunga o'xshash asboblar mavjud. Keling, ular haqida ko'proq gaplashaylik.
Musiqadan boshlaylik, bu asar qanchalik tez ijro etilishini belgilaydi. Qoida tariqasida, musiqada tempning uch turi ajralib turadi - sekin, o'rtacha va tez. Har bir temp uchun musiqachilar ishlatadigan italyancha ekvivalenti bor. Sekin temp adagioga mos keladi, andandaga o'rtacha, presto yoki allegroga tez.
Biroq, ba'zilar "vals tezligi" yoki "yurish tezligi" kabi iboralarni eshitgan. Darhaqiqat, bunday stavkalar ham mavjud. Garchi ularni kattaligiga bog'lash mumkin. Valsning tempi odatda uch chorak metr, yurish tempi esa ikki chorak. Ammo ba'zi musiqachilar bu xususiyatlarni temp xususiyatlariga bog'laydilar, chunki vals va marshni boshqa asarlardan ajratish juda oson.
Hajmi
Biz o'lchov mavzusida ekanmiz, davom etamiz. Xuddi shu valsni yurish bilan aralashtirib yubormaslik uchun kerak. O'lcham, odatda, kalitdan keyin oddiy kasr shaklida yoziladi (ikki chorak - 2/4, uch chorak - 3/4, uchdan ikki qismi - 2/3, shuningdek 6/8, 3/ 8 va boshqalar). Ba'zan o'lcham S harfi shaklida yoziladi, bu "butun o'lcham" degan ma'noni anglatadi - 4/4. Beat bir bo'lakning ritmini va uning tempini aniqlashga yordam beradi.
Ritm
Bizning yuragimiz o'z ritmiga ega. Hatto bizning sayyoramiz ham o'z ritmiga ega, biz buni qisqa va uzun tovushlarning almashinuvi sifatida aniqlashimiz mumkin. Masalan, valsning vaqtli imzosi mashhur vals ritmi bilan bog'liq. Har qanday raqs - tango, foxtrot, vals - o'z ritmiga ega. U tovushlar to'plamini ma'lum bir ohangga aylantiradi. Har xil ritmda ijro etiladigan bir xil tovushlar turlicha qabul qilinadi.

Musiqada faqat ikkita tafovut bor - bu katta (yoki shunchaki katta) va kichik (kichik). Hatto musiqiy ma'lumoti bo'lmagan odamlar ham u yoki bu musiqani musiqachi nuqtai nazaridan ravshan, quvnoq) yoki qayg'uli, qayg'uli, xayolparast (kichik) deb ta'riflashlari mumkin.