Mavzu: Nutqning tovush madaniyatini tarbiyalash

CONTENTS
Click here to add to the title
1
Click here to add to the title
2
Click here to add to the title
3
Click here to add to the title
4
Click here to add to the title
5
Maktabgacha yoshdagi bolalarda nutqning tovush madaniyatini shakllantirish uchun quyidagi vazifalarni hal etish lozim:
bolalarning fonematik eshitishi, mazkur sur’at va ohangni idrok eta olish qobiliyatini asta-sekin rivojlantirib borish;
artikulyatsion apparatni rivojlantirish;
iboralar vositasida erkin gapira olish qobilyatini shakllantirish,
muomala sharoitiga bog’liq ravishda ovoz balandligi yoki pastligini boshqara olishni tarbiyalash; ona tilidagi barcha tovushlarni to‘g’ri talaffuz qilishga o‘rgatish; har bir tovush, shuningdek, so‘z va iboralarni aniq va ravon talaffuz qilish; so‘zlarni adabiy til orpoefiyasi qoidalariga muvofiq talaffuz qilishga o‘rgatib borish; nutqning maromli sur’atini shakllantirish;
nutqning ohangdor va ifodali bo‘lishiga erishish.
Click here to add to the title
1
Click here to add to the title
2
Click here to add to the title
3
Click here to add to the title
4
Click here to add to the title
5
Click here to add to the title
6
CONTENTS
Bir yarim yoshdan 3 yoshgacha bо‘lgan bolalarda nutqni tushunish tez rivojlanadi, lug‘at boyligi keskin ortadi, sо‘z tarkibi takomillashadi. Ular dastlab tovush birikmalarini, sо‘ngra esa oddiy iboralar, kichik she’rlarni oson takrorlaydilar.
2-3 yoshli bolalar bilan ishlashda tovushga taqlid qilish murakkablashadi, xususiyatlariga kо‘ra turlicha bо‘lgan tovushlarni о‘z ichiga oladi,
masalan: pish-pish, qu-qu va h.k Tovushga taqlid qilishni turli ish shakllariga qо‘shish bolalarning nafaqat turli kо‘rinishdagi tovushlarni tо‘g‘ri talaffuz qilishlarini aniqlash va mustahkamlashga yordam beradi, balki yaxshi diksiyaga erishishda, ya’ni ularning tovushlar hamda sо‘zlarni aniq va tushunarli qilib talaffuz etishlariga erishishda ham kо‘maklashadi.
Aynan bir xil tovush taqlidlarini bir necha marta qо‘shib talaffuz qilish nutqiy nafasning rivojlanishiga yordam beradi, ularning turli balandlikda talaffuz qilish bolaning ovoz apparatini rivojlantiradi.
3 yoshdan 5 yoshgacha bо‘lgan davrda bolalarning nutqi rivojlanishda davom etadi. Ushbu yoshda lug‘at yig‘iladi, aniqlashtiriladi va takomillashtiriladi. Bolalar sо‘zlarni mazmuniga qarab aniqroq ayta boshlaydilar. Ular grammatik shakllardan tо‘g‘ri foydalana boshlaydilar, kichik ertaklar, hikoyalarni mantiqiy izchilikkda hikoya qilish va suratlar mazmunini aytib berishga qodir bо‘ladilar.
Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarda nutq madaniyatini rivojlantirishga doir quyidagi vazifalarni muvafaqqiyatli hal etish lozim:
tovushlarni to‘g’ri talaffuz qilishni shakllantirish (bolada avvalo, nutqni eshitish shakllanadi, keyinroq talaffuzni egallaydi);
aniq talaffuzni hosil qilish (so‘z va so‘z birikmalarini dona-dona va aniq talaffuz qilish);
so‘zni talaffuz qilganda urg’uni to‘g’ri qo‘yish ustida ishlash;
nutqni orfoepik jihatdan to‘g’riligi ustida ishlash;
nutq sur’atini rivojlantirish;
nutqning ifodaliligini shakllantirish;
nutqiy aloqa ko‘nikmalarini shakllantirish;
nutqiy eshitish ko‘nikmalarini shakllantirish;
nutqiy nafas olishni shakllantirish;
o‘z fikrini erkin va izchil bayon etish ko‘nikmasini shakllantirish
E'TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT