Mavzu: Qidiruv usullarini tadqiq qilish Fakultet

Ketma-ket qidiruv algoritmi

Mazkur ko’rinishdagi qidiruv agar ma’lumotlar tartibsiz yoki ular tuzilishi noaniq bo’lganda qo’llaniladi. Bunda ma’lumotlar butun jadval bo’yicha operativ xotirada kichik adresdan boshlab, to katta adresgacha ketma-ket qarab chiqiladi.

Massivda ketma-ket qidiruv (search o’zgaruvchi topilgan element tartib raqamini saqlaydi).
Ketma-ket qidiruv algoritmi C++ tilida quyidagicha bo’ladi:
int qidiruv(int key){
for (int i=0;i
if (k[i]==key) { search = i;return search;}
search = -1;
return search;
}}
Massivda ketma-ket qidiruv algoritmi samaradorligini bajarilgan taqqoslashlar soni M bilan aniqlash mumkin. M_min = 1, M_max = n. Agar ma’lumotlar massiv yacheykasida bir xil ehtimollik bilan taqsimlangan bo’lsa, u holda M_o‘rt  (n + 1)/2 bo’ladi.
Agar kerakli element jadvalda yo’q bo’lib, uni jadvalga qo’shish lozim bo’lsa, u holda yuqorida keltirilgan algoritmdagi oxirgi ikkita operator quyidagicha almashtiriladi.

n=n+1;
k[n-1]:=key;
r[n-1]:=rec;
search:=n-1;
return search;
Agar ma’lumotlar jadvali bir bog’lamli ro’yhat ko’rinishida berilgan bo’lsa (5.1-rasm), u holda ketma-ket qidiruv ro’yhatda amalga oshiriladi.




5.1-rasm. Bir bog’lamli ro’yhatning ko’rinishi

Chiziqli bir bog’lamli ro’yhatdan key kalitga mos elementni ketma-ket qidiruv usuli yordamida izlab topish dasturi.

Node *q=NULL;
Node *p=lst;
while (p !=NULL){
if (p->k == key){
search = p;
return search;
}
q = p;
p = p->nxt;
}
Node *s=new Node;;
s->k=key;
s->r=rec;
s->nxt= NULL;
if (q == NULL){ s->nxt=lst; lst = s; }
else q->nxt = s;
search= s;
return search;
Ro’yhatli tuzilmaning afzalligi shundan iboratki, ro’yhatga elementni qo’shish yoki o’chirish tez amalga oshadi, bunda qo’shish yoki o’chirish element soniga bog’liq bo’lmaydi, massivda esa elementni qo’shish yoki o’chirish o’rta hisobda barcha elementlarning yarmini siljitishni talab qiladi. Ro’yhatda qidiruvning samaradorligi taxminan massivniki bilan bir xil bo’ladi.

1. Teng bo‘lish orqali qidiruv (ikkilik qidiruv) algoritmi

Faraz qilaylik, o’sish tartibida tartiblangan sonlar massivi berilgan bo’lsin. Ushbu usulning asosiy g’oyasi shundan iboratki, tasodifiy qandaydir A_M element olinadi va u X qidiruv argumenti bilan taqqoslanadi. Agar A_M=X bo’lsa, u holda qidiruv yakunlanadi; agar A_M bo’lsa, u holda indekslari M dan kichik yoki teng bo’lgan barcha elementlar kelgusi qidiruvdan chiqarib yuboriladi. Xuddi shuningdek, agar A_M >X bo’lsa, u holda indekslari M dan katta bo’lgan barcha elementlar kelgusi qidiruvdan chiqarib yuboriladi.

M ixtiyoriy tanlanganda ham taklif qilinayotgan algoritm korrekt ishlaydi. Shu sababali M ni shunday tanlash lozimki, tadqiq qilinayotgan algoritm samaraliroq natija bersin, ya’ni uni shunday tanlaylikki, iloji boricha kelgusi jarayonlarda ishtirok etuvchi elementlar soni kam bo’lsin. Agar biz o’rtacha elementni, ya’ni massiv o’rtasini tanlasak yechim mukammal bo’ladi. Misol uchun butun sonlardan iborat, o’sish bo’yicha tartiblangan massivdan ikkilik qidiruv usuli yordamida key kalitga mos elementni izlash dasturini ko’rib chiqamiz.
Dastur kodi
#include
using namespace std;
int main(){
int n;cout<<"n=";cin>>n;
int k[n];
for(int i=0;i>k[i];
int key, search;
cout<<"qidirilayotgan elementni kiriting=";cin>>key;
int low = 0;
int hi = n-1; int j=0;
while (low <= hi){
int mid = (low + hi) / 2;j++;
if (key == k[mid]){
search = mid;
cout<<"qidirilayotgan element "<
system("pause");
exit(0);
}
if (key < k[mid])
hi = mid - 1;
else low = mid + 1;
}
search=-1;
cout<
system("pause");
}

Dastur natijasi

n=6
1 2 3 4 5 6
qidirilayotgan elementni kiriting=6
qidirilayotgan element 6 o'rinda turibdi va u 3 ta solishtirishda toplidi

4.