№2 2022
135
OILA TUSHUNCHASI VA OILADAGI IJTIMOIY MUNOSABATLAR
TIZIMI
Xolmurodov Gʻulom
Oʻzbekiston Milliy Universiteti Ijtimoiy fanlar
fakulteti
Ijtimoiy ish kafedrasi oʻqituvchisi
Sirojiddinova Guloyim Azmiddin qizi
Oʻzbekiston Milly Universiteti talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7239018
Annotatsiya:
Ushbu maqolada oila tushunchasi,
asosiy xususiyatlari, oilaning
turlari, mazmun va mohiyati, oilaning jamiyat hayotidagi o‘rni, oilalarni o‘rganishda
yaxlit bir tizim sifatidagi qarashlar o‘rganilib, tahlil qilingan.
Kalit soʻzlar:
Oila kodekisi, oila tushunchasi, oilaning funksional xususiyatlari,
oila turlari, oila energetikasi, oila tizmi, oilaning chegarasi va hududi.
Mashhur faylasuf V.Gyugo
aytganidek, “oila jamiyatning duru gavharidir”.
Shuningdek, “Oila tabiatning shox asarlaridan biridir”. Xuddi shox asar hisoblangan
oilani o‘rganish, ilmiy jihatdan tadqiq etib borish bugungi kunning ham eng dolzarb
masalalaridan bo‘lib, hozirgi davrda mustaqil O‘zbekistonda bu borada juda katta
ma’naviy-ma’rifiy tadbirlar olib borilmoqda. “Oila” haqida gapirar ekanmiz, avvalom
bor,
oila hayotning abadiyligini, avlodlarning davomiyligini ta’minlaydigan,
muqaddas urf-odatlarimizni saqlaydigan,
shu bilan birga, kelajak avlodlar qanday
inson bo‘lib yetishiga bevosita ta’sir ko‘rsatadigan tarbiya o‘chog‘i
ekanini deb
bilamiz. Har bir oilaning kelajagi va istiqboli,
uning mustahkamligiga, sog‘lom
turmush tarziga bog‘liqdir. Bu o‘z navbatida xalqning,
jamiyatning istiqbolini
belgilaydi. Shu tufayli oilaviy munosabatlarning huquqiy asoslari mamlakat, jamiyat
manfaati yo‘lida amalga oshiriladigan eng muhim masalalardan biri bo‘lib
hisoblanadi.
“Oila jamiyatning asosiy bo‘g‘inidir, hamda jamiyat va davlat muxofazasida
bo‘lish huquqiga ega”, deyilgan O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 63-
moddasida[1]. 1998 yila “Oila yili”da “Oila kodeksining” qabul qilingan va bu hujjat
“Oila” so‘zining “Nikoh” so‘ziga nisbatan kengroq ma’no anglatishi hisobga olinib,
amalda qo‘llanib kelingan “Oila va nikoh” kodeksi yangilanngan va to‘ldirilingan.
“Oila” kodeksi 238-moddadan tarkib topgan sakkiz bo‘limdan iborat[2]. “Umumiy
qoidalar” deb ataluvchi bo‘limning sakkiz moddasi “oilaviy munosabatlarda mahalliy
urf-odat va an’analarining qo‘llanishi” haqida bo‘lib,
jumladan, bu masala shunday
ifodalangan: “Qonun hujjatlarida oilaviy munosabatlarni tartibga solishga oid tegishli