Mavzu: Texnologik jarayonlarni kompyuterli modellashtirishning asosiy tushunchalari

Dinamik model.
Balans tenglamalar jadvalidan bir parametrli obyekt uchun komponent bo’yicha balans tenglamasi quyidagicha bo’ladi:

1. 
   Komponentlar bo’yicha balans tenglamasi
   

= , (i=1,2,3,…,n).

2. 
   Umumiy massa balans tenglamasi
   

= , (i=1,2,3,…,n) ( )=1.

3. 
   Issiqlik balans tenglamasi
   

= - + . (1)
Bu yerda
-hajm,
-konsentratsiya,
-sarf,
G-komponent intensivligi, jadalligi,
-issiqlik yutilishi ya’ni ajralish intensivligi,
T- temperatura,
-solishtirma issiqlik sig’imi,
t- vaqt.

(n+2) ta differinsial tenglamalar sistemasi bir parametrli jaayonlarning nostatsionar matematik ifodalash uchun qo;llaniladi. (1) tenglama barcha komponentlar (i=1,2,3,…,n) va issiqlik miqdorlari intensivligini aniqlash uchun qo’shimcha ifodalar kiritilishi kerak.

(1,1)

R – reaksiya hisobiga o’zgarishi.

M – moddauzatilishi hisobiga o’zgarishi.
A – agregat holati o’zgarishi.
P – issiqli nurlanishi hisobiga o’zgarishi.
T – issiqli uzatilishi hisobiga o’zgarishi.
Yu – yutilish hisobiga o’zgarishi.

(1)–tenglamalar sistemasining yechimi komponentlarning reaktiv hajm va oqim temperaturasi T ning vaqtga bog’liqlik funksiya bo’lishi kerak.

= →?
= →? (2)
= →? ( )

Statik model
Bir paramertli obyektlarning statik modeli chekli tenglamalar sistemisi yoki chiziqli algebraik tenglamalar sisitemasi yoki nochiziqli tenglamalar sistemasi bilan ifodalanadi.
Balans tenglamalar jadvaliga mos ravishda bir paramertli obyektlar komponentli balans tenglamasi quyidagicha yoziladi.

=0 )
2) Umumiy massa tenglamasi. ( )=1.
=0 (3)
3) Issiqlik balans tenglamasi.
- + .
(n+2) ta chekli tenglamalar sistemasi (3) bir parametrli jarayonlarning statsionar rejimlarni ifodalash uchun qo’llaniladi. Bu tenglamalar sistemisiga barcha component manbalari va issiqlik miqdori intensivligini aniqlsh uchun qo’shimcha ifoda kiritiladi. (1.1)
(3) – chekli tenglamalar sistemasi yechimi konsentratsiya, reaksion oqim sarfi va temperaturalarning hisoblangan qiymati bo’lishi kerak.

^* , (4)