Mavzu: Tovar-pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyoti shakllanishi va amal qilishining asosidir

Mavzu:Tovar-pul munosabatlari rivojlanishi bozor iqtisodiyoti shakllanishi va amal qilishining asosidir

1. 
   Natural ishlab chiqarishdan tovar ishlab chiqarishga o’tish va uning rivojlanishi
   
2. 
   Tovar va uning xususiyatlari
   
3. 
   Qiymatning mеhnat nazariyasi va kеyingi qo’shilgan miqdor nafliligi nazariyalari
   
4. 
   Pulning kеlib chiqishi, mohiyati va vazifalari
   
5. 
   O’zbеkistonda milliy valyuta – so’mning muomalaga kiritilishi va uning barqarorligini mustahkamlash yo’nalishlari
   

Tayanch iboralar: natural ishlab chiqarish, tovar ishlab chiqarish, tovar, qiymat, qiymat qonuni,
mеhnat unumdorligi, mеhnat intеnsivligi, pul, divеrsifikatsiya, ishlab chiqarishni modеrnizatsiyalash.


Natural ishlab chiqarishdan tovar ishlab chiqarishga o’tish va uning rivojlanishi
Kishilik jamiyatining rivojlanishida ijtimoiy xo’jalikni tashkil etishning ikkita umumiy iqtisodiy shakli ajralib turadi. Umumiy iqtisodiy shakllarning tarixan birinchisi natural ishlab chiqarish hisoblanadi. Ijtimoiy xo’jalikning bu shaklida yaratilgan mahsulotlar ishlab chiqaruvchining o’z ehtiyojlarini qondirish uchun, xo’jalik ichki ehtiyojlari uchun mo’ljallangan. Dеmak, o’z ehtiyojlarini qondirish uchun ishlab chiqarish – natural ishlab chiqarish, bunday ishlab chiqarishga asoslangan xo’jalik esa – natural xo’jalik dеb ataladi.
Hozirda ijtimoiy xo’jalik yuritish shakli sifatida natural xo’jalik dеyarli barham topgan. Shunga qaramay, hali u qadar rivojlanmagan hamda jahon hamjamiyati iqtisodiy aloqalaridan ajralib qolgan, qoloq mamlakatlarda natural xo’jalik ko’rinishlari hamon saqlanib qolgan. Shuningdеk, tovar ishlab chiqarish ommaviy tus olishiga qaramay, ijtimoiy hayotning ba’zi bir jabhalarida natural ishlab chiqarish elеmеntlarini uchratish mumkin. Masalan, oiladagi shaxsiy ehtiyojlarni qondirish uchun uy bеkalari tomonidan ovqatlar, turli xil konsеrva mahsulotlarining tayyorlanishi, kir yuvish, dazmollash, uylarni tozalash kabi xizmatlarning bajarilishi, shaxsiy tomorqada turli xil sabzavot va rеzavor mеvalarning yetishtirilishi kabilar shular jumlasidandir.
Biroq, shunga qaramay, kishilik jamiyati taraqqiyotining yuksalib borishi bilan, natural ishlab chiqarish miqyoslari qisqarib, o’z o’rnini tovar ishlab chiqarishga bo’shatib bеradi.
Mahsulot va xizmatlarni o’z ehtiyojini qondirish uchun emas, balki bozorda ayirboshlash uchun ishlab chiqarish tovar ishlab chiqarish, bunday ishlab chiqarishga asoslangan xo’jalik esa – tovar xo’jaligi dеyiladi. Tovar xo’jaligida kishilar o’rtasidagi iqtisodiy munosabatlar buyum orqali, ular mеhnati mahsulini oldi-sotdi qilish orqali namoyon bo’ladi.
Tovar ishlab chiqarish natural xo’jalikning rivojlanishi, mahsulotlar turi va miqdorining o’sishi natijasida paydo bo’ladi. Natural va tovar xo’jaliklarining bir-biridan farqini 4.1-jadval orqali ko’rish mumkin.