Kurs ishi ning maqsadi
Yadro fizikasi sohasidagi oxirgi yillarda erishilgan
yutuqlar bilan tanishish, klaster yemirilishlar misolida
yadro fizikasi sohasidagi
olingan natijalardan muvofiq bo’lish va natijalarni umumlashtirish.
Tadqiqotning vazifasi:
-
α – yemirilish haqidagi zamonaviy tasavvurlar bilan tanishish.
-
Yadrodagi klasterlar ishtirokidagi yadro reaksiyalari va yemirilishlar
klassifikatsiyasini o’rganish.
Asosiy qism
1.
Klaster yemirilashlar
Hozirgi vaqtda eksprimental ravishda
Fr
221
dan
Am
241
gacha bo`lgan yigirma
beshta yadro aniqlangani,
ular asosiy holatdan
C
14
,
,
20
O
Ne
24
,
Ne
26
,
Mg
28
,
Mg
30
,
S
32
va
Si
34
(2.1.1)
tipdagi klasterlarni chiqaradi.
Hosilaviy yadro va uchib chiqayotgan klasterlarning nisbiy harakat
energiyalari 28 dan 94
B
M
gacha o`zgaradi va barcha hollarda potensial to`siq
balandligidan kichik bo`ladi. Barcha tadqiq qilingan klaster radioaktiv yadrolar o`z
navbatida α-yemirilish yadrolardir.
Eng qiziq jihati shundaki, vaqt birligi ichida ular klaster yemirilish ehtimolligi
kl
α-yemirilish ehtimolligiga nisbatan uchib chiqayotgan klaster massasi
oshishi
tartibida kamayadi va
9
10
−
dan
16
10
−
diapazonida yotadi. Bunday
nisbatlarning bunchalik kichik qiymatlari radiaktivlikning boshqa
ko`rinishlari uchun oldin analiz qilinmagan va bu natijalar
klaster yemirilishini
kuzatganlarning rekord natijalarga erishganlikalridan dalolatdir.
Hozirgi kunda atom yadrolarining klaster yemirilish dinamikasini
o`rganayotganda ikki xil yondashish bor. Bu yondashuvlar ma`lum chegaraviy
hollar sifatida qaralmoqda.
Birinchi yondashishda klaster yemirilish chuqur to`siq osti massalar bo`yicha
asimmetrik sponton yemirilishdir.
Bunda ona yadro “a” holatdan o`z shaklini o`zgartira
borib oraliq holat
bo`lmish “b” dan o`tadi.
Bunday qayta qurish gidrodinamik modelning umumlashmasi bo`lgan
yadrolarning kollektiv modellariga asoslanadi. Bunday yondashuv hozirgi kunda
klaster yemirilishning nozik xarakteristikalarini aniqlashda
qiyinchiliklarga duch kelmoqda.
Klaster radiоaktiv yadroning kvazi bo`linish modelidagi evolyutsiyasi.
Ikkinchi yondashuv α-yemirilish nazarioyasi bilan o`xshash. Bu holda oxirgi holatda
oraliq holatni chetlab o`tiladi. Bu holda (1.4.2)-formula λ = 2νW
if
P tilida klaster
shakllanishining
ehtimolligi
if
W
tushunchasidan foydalanadi.
Ikkinchi yondashuvning yutug`i shundaki, α-yemirilish kabi klaster
yemirilishda ham Geyger – Hettol (1) qonuni ishlatildi.
Bu qonun yarim
yemirilishning klaster davri
2
1
T
va energiya Q ni o`zaro bog`laydi. Bu faktni 2.1.2-
chizmada ko`rish mumkin.
Dostları ilə paylaş: