Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

1. Hidravlik hamar borular

Laminar təbəqə kələ-kö­türlüyü örtür. Divarın səthi hidravlik hamar olur.

Şəkil

2. Hidravlik kələ-kötür borular.

Bu halda divar sürtünmədə iştirak edir. -in düsturundan görünür ki, Re-nin qiyməti artdıqca laminar təbəqənin qalınlığı azalır. Deməli, eyni bir boru Re-nin kiçik qiymətlərində hidravlik hamardısa. Re-nin böyük qiymətlərindən kələ-kötür olur.
3. Turbulent rejimdə basqı itkisi
Laminar rejimdə basqı itkisi Puazeyl düsturu ilə tapılır
.
Bu düsturun sürət bə məxrəcini 2-yə vuraq
.
ilə işarə edək
.
Buna Darsi-Veysbax düsturu deyilir. Bu düsturla həm la­mi­nar və həm də turbulent rejimlərdə basqı itkisini tapmaq olar.
- hidravlik müqavimət əmsalı ümumi halda
.
- ekvivalent kələ-kötürlülük əmsalıdır; - nisbi kələ-kötür­lü­lük əmsalıdır; -nı zonalardan asılı olaraq tapırlar.

	Re
1. Laminar hərə­kət zonası	Re < 2320
2. Keçid zonası	Re=(2320 )	Boru kəmərinə layihə etmək olmaz
3. Turbulent pe­jim­də hidravlik ha­mar borular zonası	40002
4. Turbulent re­jim­də qarışıq zo­na	Rei2
Turbulent re­jim­də kvadratik zo­na	Re>Re2	-nı Nikuradzenin düsturu ilə tapırlar

Re₁ və Re₂-ni təxminən aşağıdakı düsturla tapmaq olar

Re₁ = ; Re₂ =
- nisbi hamarlıq deyilir.
Ekvivalent kələ-kötürlülük elə bir borunun divarının kələ-kötürlülüyünə deyilir ki, orada yaranan hidravlik müqavimət, tə­bii boruda yaranan hidravlik müqavimətə bərabər olsun. Ekvi­valent kələ-kötürlülüyü Nikuradzenin düsturu ilə tapılır.
Nikuradze təcrübələrini borunun divarının üzərinə eyni də­nəli qum səpməklə aparmışdır. Deməli, ekvivalent kələ-kötür­lülük elə bir qum dənələrinin orta diametridir ki, həmin dia­metrdə alınan müqavimət, təbii boruda alınan müqavimətə bərabər olur.


YERLİ MÜQAVİMƏT

Sürətinin qiymət və istiqamətinin dəyişməsi nəticəsində yaranan müqavimətlərə yerli müqavimətlər deyilir. Fərz edək ki, maye Şəkildə göstərilən boruda hərəkət edir bu borunun.

Bu borunun həm en kəsiyi dəyişir, həm də istiqaməti. Odur ki buradasürətin həm qiymətidəyişəcək, həm də istiqaməti. Deməli, belə bir boruda maye hərəkət rtdikdə yerli müqavımət ya­ranır. Borunun en kəsiyi qəflətən genişlənməsi hadisəsinə ba­xaq
olduğu üçün olacaq.
Odur ki, hissəciklər ab sərhəddini keçdikdən sonra bir biri ilə toqquşacaq və hərəkətin parallelliyi posulacaq.
Parallelik -dən sonra bərpa olunacaq. SS yerlərində maye hərəkət etməyəcək. Buruncanlar əmələ gələcək.

Bütün bunlar yerli şəraitdən asılı olaraq əmələ kəldikləri üçün bunlara yerli müqavi­mətlər deyilir. Yerli müqavimətlərə sərf olan enerji itkisini aşağıdakı düsturla tapmaq olar .

Şəkil

Sərfin sabitlik tənliyinə görə

- ni qüymətini yerinə yazaq
.


- yerli müqavimət əmsalı.
.
Yerli müqavimət əmsalı praktikadan tapılır. Qəflətən genişlənmə

Yerli müqavimət əmsalı asılıdır sahələrin nisbətindən, dön­gə­lərindən, dönmə bucağından, səlis döngələrdə əyrilik radiu­sun­dan, ventil kran, siyirtmə. Onların açılma dərəcəsindən və s.