Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

Səviyyə altında mayenin deşikdən axması

1. 
   və 1-1 kəsikləri üçün Bernulli tənliyini yazaq
   

Şəkil

Alınan düsturlar sabit basqıda mayenin deşəkdən axması düsturlarla eynidir. Fərq ondan ibarətdir ki, orada H deşiyin ağırlıq mərkəzinə düşən basqıdır. Burada isə səviyyələr fərqidir.

Boru kəmərləri

Eyni və müxtəlif diametrli və uzunluqlu boruların birləş­məsinə boru kəməri deyilir. Boru kəməri mayeni nəql etmək üçün istifadə olunur. Boru kəmərləri sadə və mürəkkəb olurlar. Mayenin bir məntəqədən yalnız başqa bir məntəqəyə nəql edən boru kəmərinə sadə boru kəməri deyilir. Mayeni məntəqəyə bir neçə məntəqəyə nəql edən boru kəmərinə mürəkkəb boru kəməri deyilir.

Boru kəmərləri qısa və uzun olurlar. Əgər
olarsa.
Belə borulara qısa borular deyilir
olarsa uzun borudur.
Məsələn, Bakı-Batum neft kənəri uzundur.

Şəkil

Nasosun sorma borusu hidravlik ötürmənin boruları qısa borulara aiddir. Şollar-Nasosnı su kəməri sadə boru kəməridir.

Şəhər su kəməri mürəkkəb boru kəməridir. Boru kəmərləri borudan vurulan mayenin adı ilə adlanır.
Sadə boru və mürəkkəb boru kəmərləri uzun boru kə­mər­lərinə aiddir. Uzun boru kəmərlərində əsasən sürtünmə müqavi­məti olur. Qısa boru kəmərlərində isə yerli müqavimətlər our. Ona görə də uzun boru kəmərləri sürtünmə müqavimətinə görə hesablanırlar.Yerli müqavimətlər isə sürtünmə müqavimətinin 5 – 10%-i qədəri götürülür.
Sadə boru kəmərləri hidravlik hesabı

Maye birincı çənindən ikinci çəninə sadə boru kəməri ilə nəql edilir.

Birinci və ikinci çənlərinin sərbəst səthləri üçün Bernulli tənliyini yazaq


Şəkil

Deməli səviyyələr fərqi tamamilə hidravlik müqavimət­lə­rin dəf olunmasına sərf olunur. Sadə boru kəmərləri uzun boru kəmərlərinə aid olduğu üçün yerli itkiləri uzunluq itkilərinin 10%-i qədəri götürmək olar.

.
he - Darsi-Veysbax düsturu ilə tapırlar.
.
Buradan sürəti tapaq
.
- hidravlik maillikdir.
d = 4R - R - hidravlik radiusdur.

- hərfi ilə işarə edək. Onda - Şezi düsturu deyilir.
C - Şezi əmsalı adlanır. Kvadratik zonada C-ni aşağıdakı Pavlovskinin düsturu tapmaq olar

n – borunun daxili divarının kələ-kötürlülüyünü xarakterizə edən əmsaldır. y - Rvə n-dən asılıdır. Əgər m olarsa .
Əgər molsa .
Qalan zonalarda C-ni -ya görə tapmaq lazımdır.
Verilmiş l uzunluğunda və n kələ-kötürlülüyündə boru kəmərlərinin hesabatında aşağıdakı üç hala təsadüf olunur.
I hal. H₁d verilir. Q= ?
Sərfin sabitlik tənliyinə görə
,
- ilə işarə edək.Onda .
Əgər J = 1 olsa Q = K olar.
Deməli K – vahid hidravlik maillikdəki sərfdir. Buna boru kəmərinin xarakteristikası deyilir. K-nın ölçü vahidi, sərfin ölçü vahidi kimidir.
II hal.d, Qverilir: H = ?
d– borunun diametri; Q – sərf; H – asqıdır (bory kəmərinin başlanqıçında yaranan təzyiq hündürlüqüdür)
digər tərəfdən
Əgər Q = 1 olsa yəni vahid sərfdəki hidravlik müqavimətdir. Buna bory kəmərinin xüsusi müqaviməti deyilir.
III hal – Q, H verilir d = ?
d-ni tapmaq üçün K = f(d) asılılığını qurmaq lazımdır. Bunun üçün d-yə qiymətlər verərək k-nı belə tapırlar
.
Sonra qrafik qurulur. Şəkildəki kimi.

Sonra verilmiş Q və H-a görə düsturundan K tapılır . Kver-ə görə qrafikdən d tapılır.