Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

Şəkil

Mürəkkəb boru kəmərlərinin hidravlik hesabı

Mayeni bir məntəqədən bir neçə məntəqəyə nəql edən boru kəmərlərinə mürəkkəb boru kəmərlərideyilir. Mürəkkəb boru kəmərləri ardıcıl, parallel və yaxud həm ardıcıl və həm də parallel birləşə bilərlər. Boru kəmərlərini qrafiki də hesab­la­yır-

lar. Bunun üçün funk­si­ya­sını qurmaq lazım­dır. Bu funk­si­yanı düsturundan istifa­də edib qurmaq olar. Onda bu funk­siyanın qrafikası Şəkildəki kimi olacaqdır. Şəkildən görünür ki, H=f(Q) funksiyası təpəsi koordinat başlanğıcında olan paraboladır.

Şəkil

I. Mürəkkəb boru kəmərlərinin ardıcıl birləşməsi. Bu zaman sərf sabit olur. Xüsusi müqavimətlər toplanır
Q = const.





Şəkil


H - ümumi basqıdır və ya ona tələb olunan basqı deyilir.
və ya
Ardıcıl birləşən boru kəmərlərini qrafıkı hesablamaq üçün hər boru kəmərinin ayrılıqda xarakteristikasını qurmaq lazım­dır. Ümumi xarakteristikasını almaq üçün eyni Q-lü nöqtələrin h-larını toplamaq lazımdır.
II. Mürəkkəb boru kəmərlərinin parallel birləşməsi.

A nöqtəsindəki basqını H1, B nöqtəsindəki basqını H2 ilə işarə etsək onda A və B nöqtələri arasındakı basqılar fərqi olacaqdır.

Şəkil

II birləşmədə
olur.
Yəni hidravlik müqavimət II birləşən borularda eyni olur. Onda yaza bilərik

Buradan -ü tapaq



II birləşmədəd ümumi sərf ayrı-ayrı borulardakı sərflərin cəminə bərabər olur. Yəni
.
Q-lərin qiymətlərini yerinə yazsaq

və yaxud
.
II birləşmiş boru kəmərlərini qrafıkı hesablamaq üçün hər boru kəmərinin xarakteristikasını ayrılıqda qurmaq lazımdır. Sonra ümumi xarakteristikanı almaqdan ötrü eyni H-lı nöqtələrin Q-lərini toplamaq lazımdır.
III. Şaxəli mürəkkəb boru kəməri (həm ardıcıl və parallel birləşmə).
məntəqələrində təzyiq eynidir və atmosfer təz­yi­qinə bərabərdir. məntəqələrinin həndəsi hün­dür­lükləri eynidir. A və B məntəqələrindən keçən mayenin miqdarı eynidir.
məntəqələrindəki hidravlik müqavimətlər eyni olacaqdır. Yəni,
.
Ümumi sərf isə
.

Şəkil
Həmin məntəqələrindəki hidravlik müqavimətlər aşağıdakı olacaqdır

Buradan

Bu qiymətləri düsturunda yerinə yazıb
olduğunu nəzərə alaraq alırıq
və yaxud
.
Şaxəli boru kəmərlərinin hesabatında yuxarıdakı qayda ilə əvvəlcə paralel birləşən boruların hesabatını aparırlar. Sonra isə bütün boruları ardıcıl birləşdirirlər. Onda ümumi basqı aşağıdakı kimi tapılır

və -ni aşağıdakı kimi tapırlar

, və -ün qiymətlərini yerinə yazaq

buradan Q-nü belə tapmaq olar:
.
Şaxəli boru kəmərlərinin hesabatında da onların ayrı-ayrı boruların xarakteristik əyrilərini qururlar. Sonra birləşən boru­ların xarakteristikalarını toplayıb alınan əyrini ardıcıl birləşmədə olduğu kimi hesabat aparırlar.