Maye mexanikasi Maye mexanikasi elmi və onun mexanikada rolu

Uzunluğu boyunca mayenin fasiləsiz paylanmasında boru kəmərinin hesabı.

Fərz edilir ki, maye hər yerdə eyni paylanır. q – vahid uzunluqda fasiləsiz paylanan mayenin miqdarıdır. Onda yolda paylanan mayenin miq­darı . B məntəqəsindən sonrakı məntəqələrə paylanan maye­nin miqdarı QT - buna tranzit

Şəkil

sərfi deyilir.
Onda A nöqtəsindən keçən mayenin miqdarı Q_T+Q_I olacaqdır. A və B məntəqələri arasındakı hidravlik müqaviməti tapmaq üçün başdan x məsafəsində dx məntəqəsini götürək, həmin məntəqədəki hidravlik itki

düsturuna görə aşağıdakı kimi olacaqdır.
.
dxməntəqəsindən Q_T tranzit sərfi və (l - x)q yoldakı sərf keçəcəkdir. Odur ki, dx məntəqəsindən keçən mayenin miqdarı
olacaqdir.
l uzunluğundakı hidravlik itkini hesablamaq üçün yuxarıdakı düsturu diferensilayaq
.
Inteqralın nəticəsi aşağıdakı kimi olacaqdır
.
Əgər tranzit sərfi olmasa, yəni Q_T = 0 olsa
.
Deməli, yolda mayenin fasiləsiz paylanmasında hidravlik müqavimət üç dəfə az olur
.
- hesabi sərf adlanır. Onda
.


Boru kəmərlərinin iqtisadi hesablanmasından
qısa məlumat

Boru kəmərlərinin çəkilməsində əsas xərclər borulara sərf olunur. Odur ki, boru kəmərlərinin diametrinin seçilməsi düzgün olmalıdır. Əgər boru kəmərinin diametri böyük seçilərsə, metal çox olar, deməli çəkilmə xərcləri çox azdır. Əgər boru kəmə­rinin diametri kiçik seçilərsə metal az sərf olunar, lakin mayenin sürəti çox olduğu üçün hidravlik müqavimət çox alınacaq. Bu da güclü nasos stansiyalarının qurulmasına səbəb olacaq ki, kələ­cək­də istismar xərclərini artıracaq odur ki, eləbir iqtisadi cəhətdən əlverişli diametr seçmək lazımdır ki, həmin diametrdə həm boru kəmərinin çəkilmə xərcləri və həm də istismar xərcləri minimum olsun. Bunun üçün boru kəmərinin diametrinə müx­təlif qiymətlər verilərək həm boru kəmərinin çəkilmə xərcləri və həm də istismar xərcləri hesablanır. Sonra qrafik qurulur.

Şəkil

1- əyrisiboru kəmərinin çəkilməsinə sərf olunan vəsaitin diametrdən asılılığını ifadə edir. 2 - əyrisi isə kəmərinin istis­ma­rına sərf olan vəsaitin diametrdən asılılığını ifadə edir. 3 - əyrisi isə cəm əyridir. 3-cü əyrinin minimum qiymətinə uyğun olan diametr iqtisadi əlverişli diametr hesab olunur. Son zamanlar aparılan tədqiqatlar göstərir ki əgər borudan axan mayenin sürəti 1 san olarsa onda həmin borunun diametrini iqtisadi cəhətdən əlverişli hesab etmək olar.

Odur ki, diametri təxmini olaraq
d_q/q.əvv diametri təxmini olaraq