Mbr-16 nekov javohir

MBR-16 NEKOV JAVOHIR

Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish fanining tarkibiy tuziiishi, mezoniari va xususiyatlari.

• Tovar-pul munosabatlarining paydo bo'lishi va rivojlanishi davrida pul muomalasi, uni toiiq o„rganish, boshqarish va tahlil qilish muammolari iqtisodchi oliralar diqqat e‟tiborida bo„ldi. Ayniqsa, monometal va bimetallardan foydalanilgan davrdan so„ng muomalada haqiqiy real pullar o„rniga ularning o„rinbosarlari qog„oz va kredit pullarning paydo bulishi. ularning iqtisodiy tara- kkivotning ma'lum fazalarida sotib olish quvvatining o'zgarishi, muomaladagi tovarlar va xizmatlar xajmi bilan pul massasi o'rtasi- dagi bogiikliklar chukur iqtisodiy tahlilga asos bo’ldi.
• Bular rivojlangan tovar-pul munosabatlari mavjud shar-tsharoit- da pul muomalasini iqtisodiy, ilmiy asoslangan ravishda boshqarish lozimligini takozo etadi. Natijada, rivojlanishning turli bosq- ichlarida iqtisodchi olimlar tomonidan pul nazariyalari, pul-kredit siyosati, monetar siyosat to'g'risida alohida ilmiy izlanishlar olib borildi. Ular haqida uquv qo„llanmaning keyingi boblarida batafsil to„xtalib o'tamiz.

Pul-kredit sohasida bozor tizimisiz ikki pog'onali bank tizimin- ing samarali faoliyat yuritishini tasavvur etish qiyin. Bozor iqtisodiyoti pulkredit vositasida iqtisodiyotni muvofiqlashtirishning bosh mezoni hisoblanadi. Unda har hil muddatlarga mo'ljallangan kreditga bo'lgan talab va taklif, pul bahosi (foizlar) kabi monetar siyosatning asosiy unsurlari vujudga keladi. Pul-kredit sohasida bozorlarni tasniflash asosida asosan quyidagi uch belgi yotadi: bitim ob‟ekt, qatnashuvchilar tarkibi va bitim muddati. Bular inobatga olingan holda bozorlarning ikki turi far- qlanadi. Ular kredit va moliya bozori, oxir oqibatda, ular ham aniq sohalarga ajraladi.

• Pul-kredit sohasida bozor tizimisiz ikki pog'onali bank tizimin- ing samarali faoliyat yuritishini tasavvur etish qiyin. Bozor iqtisodiyoti pulkredit vositasida iqtisodiyotni muvofiqlashtirishning bosh mezoni hisoblanadi. Unda har hil muddatlarga mo'ljallangan kreditga bo'lgan talab va taklif, pul bahosi (foizlar) kabi monetar siyosatning asosiy unsurlari vujudga keladi. Pul-kredit sohasida bozorlarni tasniflash asosida asosan quyidagi uch belgi yotadi: bitim ob‟ekt, qatnashuvchilar tarkibi va bitim muddati. Bular inobatga olingan holda bozorlarning ikki turi far- qlanadi. Ular kredit va moliya bozori, oxir oqibatda, ular ham aniq sohalarga ajraladi.
• Kredit bozorlari batik]araro kredit resurslari va pul bozorlarini o„z ichiga oladi. Banklararo kredit resurslari bozori ishtirokchilari faqat banklar hisoblanadi va u yerda banklarning likvidliligini do- imiy ravishda ushlab turish maqsadida, ya'ni aktiv va passiv op- eratsiyalari o„rtasidagi mutanosiblikni ta'minlash uchun, asosan, qisqa muddatli vaqtincha bo„sh pul resurslari savdosi amalga os- hiriladi. Banklarning mulkchilik shakllaridan qat'iv pazar bir-bir- lariga kredit resuxslarining sotilishi va sotib olinishi ular o'rtasidagi bozor tamoyillariga mos ravishdagi gorizontal munosabatlarning kelib chiqishiga asos hisoblanadi.
• Pul bozorining ahamiyatli xususiyati uning ishtirokchilari va bitimlarning shakli turli-tumanligidan iborat. Pul bozorining ishtirokchilari banklar. korxona, tashkilot, muassasalar. moliyaviy muassasalar, sug„urta kompaniyalari, pensiya fondlari, kredit uyushmalari, investisya kompaniyalari va boshqalar bo'lishi mumkin.