Мцяллифдян
Yüklə 4,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fiziki üsullara
- Kimyəvi üsullarla
~ 510 ~
iri həcmli rezervuarlarda yetiĢdirmə üsulunu iĢləyib, hazırlamıĢlar. Ġri rezervuarlarda keyfiyyətli konyak spirti yalnız palıd çəlləkdəki Ģəraitə yaxın Ģərait yaradıldıqda alına bilər. Bunun üçün emal olunmuĢ rezervuarlara palıd taxtası düzmək lazım gəlir. Bu yolla konyak spirtini yetiĢdirmək üçün bir sıra üsullar təklif olunmuĢdur (Ģəkil 19.12). Metal rezervuarlarda konyak spirtinin yetiĢdirilməsi ordinar konyaklar istehsalında tətbiq olunur. Rezervuarlara qeyd etdiyimiz kimi, əvvəlcədən palıd taxtalar düzülür. Həmin taxtaların uzunluğu 60-115, eni 6-15 və qalınlığı 1,8-3,6 sm olmaqla əvvəlcədən təzə çəlləklər kimi iĢlənmiĢ olur. Taxtanın düzülməsi 1 litr spirtə 80- 100 sm 2
(KPİ- Krasnodar Politexnik İnstitutu)
Spirt rezervuara doldurularkən həcmin 50%-i qədər hava boĢluğu saxlanılır. Ġldə 1-2 dəfə spirtin oksigenlə doydurulması aparılır.
~ 511 ~
Çəlləklərdə spirtin yetiĢmə prosesinin uzunluğu alimləri daim düĢündürür və yeni üsullar axtarıĢına vadar edirdi. Bu məqsədlə iĢlənib hazırlanan üsulları 3 əsas qrupa bölmək olar: fiziki, kimyəvi və kombinə edilmiĢ. Sonuncu əvvəlki iki üsulun yaxud üçüncünün (biokimyəvi əlavə olunmaqla) əlavə olunması ilə alınır. Fiziki üsullara palıd taxtasının xırdalanması, qarıĢdırma, isti və soyuqla, elektrik cərəyanı, ultrasəs, ulturabənövĢəyi Ģüalarla və dəlib keçən Ģüalarla iĢlənmə aiddir. Taxtanın yonqarlara və yaxud kəpəyə qədər xırdalanması spirtin oduncaqla təmasda olma səthini artırır və nəticədə kütlə dəyiĢmə prosesləri intensivləĢir. Spirt sürətlə ekstrakt maddələri ilə doyur. Oduncağın toza qədər yüksək disperslik səviyyəsində xırdalan- ması zamanı baĢqa səmərə müĢahidə olunur. Belə güclü mexaniki təsir yalnız oduncağın anatomik quruluĢunun pozulması ilə deyil, həm də onu təĢkil edən təbii polimerlərin parçalanması ilə müĢayət olunur. Bu halda spirtə liqnin, tanidlər və hemisellülozun daha xırda fraqmentləri keçir ki, onlar sürətlə sonrakı çevrilmələrə məruz qalır. Palıd taxtasının ultrasəs və ultrabənövĢəyi Ģüalarla iĢlənməsi müəyyən səmərə verir. Bu halda konyak spirtinə daha çox tanidlər, peroksid və furfurol keçir. Oduncağın dəlib keçən Ģüalarla iĢlənməsi yüksək molekullu birləĢmələri dağıdır və bununla da içkinin yetiĢməsini tezləĢdirir. Lakin belə yanaĢmanın gigiyenik aspektlərinin tədqiq olunmaması onun praktik tətbiqini ləngidir. Bundan baĢqa fransız tədqiqatçı- larına görə palıdın polifenolları dağıdıcı Ģüaların təsiri altında parçalandıqda sərbəst benzol radikalı əmələ gəlir ki, o da sonradan benzpiren tipli kansorogen maddə əmələ gətirə bilir. Fransada mövcud olan qanunvericilik belə Ģüaların istifadəsini qadağan edir. Oduncağın fiziki iĢlənmə üsullarından istifadənin daha sadəsi isti ilə iĢlənmədir. Son tədqiqatlar göstərir ki, palıd taxtasının isti ilə iĢlənməsi poliĢəkərlərin termolizini törətməklə, uran aldehid- lərinin əmələ gəlməsi ilə müĢaiyət olunur. Liqnindən uçucu fenol- lar və aromatik aldehidlər, liqnanlardan fenilketonal ayrılır. Məlum olmuĢdur ki, palıdın istiliklə iĢlənməsi yetiĢdirilmiĢ spirtdə, uzun ~ 512 ~
illər ərzində toplanan maddələrin əmələ gəlməsini tezləĢdirir. YetiĢmənin tezləĢməsinin səmərəsi bununla izah olunur. Konyak spirtinin 42-45 0 C temperaturadək qızdırlaraq sonrakı 45-90 gün müddətində yetiĢdirilməsi yaxĢı səmərə verən üsullardandır. Spir- tin 55-60 0 C temperaturadək qızdırılıb, sonrakı 6-10 gün müddətin- də soyudulması analoji nəticəni verir. Almaniyada ―Brauntvayn‖ brendisi hazırlanmasında Ģərab spirti 70 0
yetiĢdirilməyə qoyulur. Kimyəvi üsullarla yetiĢdirilmənin tezləĢdirilməsi palıd odunca- ğının yaxud konyak spirtinin müxtəlif kimyəvi reagentlərlə iĢlən- məsinə əsaslanır. Sonunculara turĢular, qələvilər, mineral, üzvi və biokimyəvi təbiətli katalizatorlar, qazĢəkilli oksigen və baĢqa qazlar aiddir. Palıd oduncağının zəif turĢu, qələvi və soda məhlulları ilə iĢlənməsi daha geniĢ yayılmıĢdır. Zəif qələvi məhlulu ilə (0,075- 0,25) 25 0 C-yə qədər temperaturda 2-10 gün 1:5 hidromodulunda iĢlənmədən taxtanın hazırlanmasında istifadə olunur. Konyak spirtində oksidləĢdirici prosesləri intensivləĢdirmək üçün spirtin oksigen yaxud ozonla doydurulması aparılır ki, bu da yetiĢməni tezləĢdirir. Konyak spirtində palıdın iĢtirakı ilə elektroliz aparılması və bu yolla əmələ gələn oksigenlə oksidləĢmə proseslərinin sürətləndiril- məsinə nail olunur. YetiĢdirməni tezləĢdirmək üçün həmçinin konyaka hidrogen peroksid, manqan və digər oksidləĢdiricilər əlavə olunması təklif olunmuĢdur. OksidləĢdirici çevrilmələrə katalizator kimi – qurğu- sun, molibden, silisium, mis, nikel, titan və digər metal oksidlərin- dən istifadə olunur. Spirtin maye və buğ forması katalizatorla iĢlənə bilər. Təbii katalizator kimi fermentlərdən istifadə olunması təklif olunur. Bir məlumata görə konyaka peroksidazanın əlavə olunması efirlər və vanilinin miqdarının yüksəlməsinə və beləliklə tezləĢ- məyə, digər məlumatda isə - bu halda tezləĢmənin müĢahidə olunmadığı qeyd olunur. Konyak spirtinə həmçinin müxtəlif Yüklə 4,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|